موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « بندانگشتی|موسوعة الإمام الجواد علیه‌السلام == معرفى اجمال...» ایجاد کرد)
 
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab465.jpg|بندانگشتی|موسوعة الإمام الجواد علیه‌السلام]]
+
کتاب '''«موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام»''' توسط گروه علمى مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولى عصر تألیف شده است. این مجموعه‌ مشتمل بر زندگى و سیره و فضایل [[امام هادی]](علیه‌السلام) و نیز راویان و روایات ایشان است. از جمله اهداف نگارندگان در این دایرةالمعارف، بررسى موضوعات [[علم کلام|کلامى]]، [[فقه|فقهى]]، [[تاریخ|تاریخى]] و... بر حسب کلام امام هادی(علیه‌السلام) بوده است.
== معرفى اجمالى ==
+
{{مشخصات کتاب
  
 +
|عنوان=موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام
  
'''موسوعة الإمام الهادي عليه‌السلام''' توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر(عج) شامل آقايان [[صالحی نجف‌آبادی، عبدالله |سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى]]، [[مهدى اسماعيلى]] و [[سيد ابوالفضل طباطبايى]]، تحت اشراف [[حسينی قزوينی، محمد|سيد محمدحسینى قزوينى]]، تأليف و در سال 1424ق منتشر شده است.
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab465.jpg|240px|وسط]]
  
از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرةالمعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام(ع) بوده است. بر اين اساس، هر حديث به‌طور كامل در باب مخصوص به آن گردآورى و در پاورقى به منابع آن اشاره شده است.<ref>اصغرى‌نژاد، محمد، ص179</ref>
+
|نویسنده= مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر
  
== ساختار ==
+
|موضوع= زندگی و احادیث امام هادی علیه‌السلام
  
 +
|زبان= عربی
  
كتاب با دو مقدمه از [[خزعلی، ابوالقاسم|ابوالقاسم خزعلى]] و [[حسينی قزوينی، محمد|سيد محمدحسینى قزوينى]] آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است.
+
|تعداد جلد= ۴
  
شيوه تحقيقى اثر بدين‌ترتيب است كه اگر احاديث به عبارات مختلف و سندهاى متعدد نقل شده، احاديث از قديمى‌ترين مأخذ و وسيع‌ترين متن انتخاب شده و در پاورقى، به ساير طرق حديث و مصادر و موارد اختلافش اشاره شده است. همچنين به اغلاط و اشتباهات صورت گرفته در نقل متن يا سند حديث اشاره و مواردى كه ممكن بوده اصلاح شده است.<ref>مقدمه حسينى قزوينى، جلد 1، ص 14</ref>
+
|عنوان افزوده1=تحت اشراف
  
از جمله ويژگى‌هاى اين اثر، آن است كه برخى از عبارت‌هاى احاديث مبهم و واژه‌هاى مشكل آنها، با استفاده از كتب معتبر لغت، روشن شده است و همچنين با استفاده از قرائن رجالى و غير آن، معصوم مورد نظر، در احاديث مضمر كه در آن‌ها نام معصوم مزبور ياد نشده، مشخص شده است.<ref>اصغرى‌نژاد، محمد، ص179</ref>
+
|افزوده1=سید محمد حسینى قزوینى
  
در برخى از احاديث، نام معصومى كه حديث از او نقل شده، دقيقاً مشخص نيست؛ مثل ابوالحسن كه مشترك ميان امام كاظم(ع)، [[امام رضا(ع)]] و امام هادى(ع) است. پديدآورندگان در اين اثر، به رفع اين ابهام پرداخته‌اند.<ref>همان</ref>
+
|عنوان افزوده2=
  
گردآورندگان در اين مجموعه، متعرض تصحيح يا تضعيف سند احاديث نشده‌اند<ref>همان</ref>
+
|افزوده2=
  
== گزارش محتوا ==
+
|لینک=  
 +
}}
  
 +
==معرفی کتاب==
 +
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولى عصر، مجموعه‌اى مفصل درباره زندگانى [[ائمه اطهار|ائمه معصومین]] علیهم‌السلام را آغاز کرده که تاکنون زندگى سه [[امام]] تدوین و منتشر شده است: «[[موسوعة الإمام الجواد عليه‌السلام (کتاب)|موسوعة الامام الجواد علیه‌السلام]]» در ۲ جلد، «موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام» در ۴ جلد و «موسوعة الإمام العسکری علیه‌السلام» در ۶ جلد.
  
[[خزعلی، ابوالقاسم|ابوالقاسم خزعلى]] در مقدمه‌اش بر كتاب به شرح حال امام هادى(ع) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است.<ref>مقدمه، ج1، ص5-12</ref>
+
این مجموعه‌ها مشتمل بر اخبار تاریخى و زندگى هر امام از آغاز تا وفات و سپس نقل روایات و همچنین ذکر همه راویان و اصحاب آن بزرگوار است. مؤلفان این مجموعه‌ها تمامى روایات مربوط به زندگى و آثار هر امام را به طور کامل جمع آورى و ارائه کرده‌اند. در این مجموعه آثار، عناوین بسیار جزئى شده و گاه ذیل یک عنوان تنها یکى دو خبر نقل شده است. البته روایات و اخبار، تجزیه شده و در قسمت مربوطه، فقط آنچه از روایت که مرتبط با عنوان بوده، آورده شده است.
  
[[حسينی قزوينی، محمد|سيد محمدحسینى قزوينى]] نيز در مقدمه‌اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر(عج) برعهده دارد، به نكاتى پيرامون كتاب تذكر داده است. سپس برخى از خصائص و ويژگى‌هاى اين اثر را تشريح و درباره اسلوب تحقيق و نگارش كتاب، توضيحاتى ارائه نموده است.<ref>همان، ص13-16</ref>
+
این موسوعه‌ها مشتمل بر هیچ گونه تحلیل و بررسى نیست و تنها به جمع‌آورى و نقل اخبار می‌پردازد. شیوه نقل هر خبر بر اساس نام مؤلف منبعى است که آن را گزارش کرده و پس از نام مؤلف مانند [[شيخ مفيد|شیخ مفید]]، [[ابوعمرو کشی]] یا [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسى]]، سلسله اسناد وى ذکر شده و در پاورقى آدرس کامل آن اثر آمده است. بناى مؤلفان موسوعه‌ها بر آن است که در موارد تکرار و اختلاف روایات، به قدیمى ترین منبع مراجعه و متن خبر آن درج شود و بقیه موارد در پاورقى تذکر داده شود.
  
باب اول، داراى شش فصل بوده و در آن، احاديث مربوط به نسب و احوال امام هادى(ع)، از جمله تاريخ ولادت، اسامى، شمايل، مادر، همسران، فرزندان، اقوام، سن و مدت امامت و شهادت ايشان ذكر شده است.<ref>اصغرى‌نژاد، محمد، ص179</ref>
+
کتاب حاضر، «موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر(عج) شامل آقایان سید محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعیلى و سید ابوالفضل طباطبایى، تحت اشراف سید محمدحسینى قزوینى، تألیف و در سال ۱۴۲۴ ق. منتشر شده است.  
  
امام هادى(ع) در سال 212 يا 213 يا 214ق در دومين يا سومين يا سيزدهمين روز ماه رجب، ولادت يافت و برخى نيمه يا 27 يا آخرين روز ذيحجه را روز ولادت آن حضرت دانسته‌اند. ولادت ايشان در محلى به نام «صربا» يا «صريا» در سه مايلى مدينه بوده است. اين محل، به دست شريف حضرت موسى بن جعفر(ع) احداث شده بود. آن حضرت در سال 220ق در حالى كه فقط شش سال و چند ماه داشت، مسئوليت خطير امامت را عهده‌ار شد. مدت امامت ايشان، حدود 33 سال بود.<ref>همان، ص181</ref>
+
==محتوای کتاب==
  
باب دوم، طى شش فصل ذيل، به معرفى فضايل امام هادى(ع) اختصاص يافته است: نصوص بر امامت (از طرف حضرت خضر(ع)، پيامبر(ص) و ساير ائمه(ع))؛ نصوص بر امامت و مناقب ايشان؛ فضايل و نشانه‌هاى امامت؛ كرامات و معجزات و امور خارق العاده‌اى كه از امام هادى(ع) ظاهر شد؛ زيارت و توسل به آن حضرت؛ آنچه از علما و غيرعلما در عظمت آن حضرت گفته شده است.<ref>متن كتاب، ج1، ص107-365</ref>
+
کتاب با دو مقدمه از [[ابوالقاسم خزعلی]] و سید محمدحسینى قزوینى آغاز و مطالب در نه باب و یک خاتمه، در چهار جلد تنظیم شده است.
  
باب سوم داراى دو فصل بوده كه در فصل اول آن، به سيره فردى و اجتماعى امام هادى(ع) پرداخته شده و در فصل دوم، چگونگى برخورد آن حضرت با خلفاى زمان خويش تشريح شده است<ref>همان، ص373-505</ref>
+
*باب اول کتاب، داراى شش فصل بوده و در آن، [[حدیث|احادیث]] مربوط به نسب و احوال [[امام هادى]](ع)، از جمله تاریخ ولادت، اسامى، شمایل، مادر، همسران، فرزندان، اقوام، سن و مدت [[امامت]] و [[شهادت امام هادی علیه السلام|شهادت]] ایشان ذکر شده است.
  
باب چهارم درباره عقايد و مشتمل بر چهار فصل است كه موضوعات زير به ترتيب در آن مطرح شده است: توحيد، نبوت، امامت و معاد.<ref>همان، ج2، ص7-186</ref>
+
*باب دوم، طى شش فصل ذیل، به معرفى فضایل امام هادى(ع) اختصاص یافته است: نصوص بر امامت (از طرف [[حضرت خضر علیه السلام|حضرت خضر]](ع)، [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) و سایر [[ائمه اطهار|ائمه]](ع))؛ نصوص بر امامت و [[مناقب]] ایشان؛ فضایل و نشانه‌هاى امامت؛ کرامات و [[معجزه|معجزات]] و امور خارق العاده‌اى که از امام هادى(ع) ظاهر شد؛ [[زیارت]] و [[توسّل‌‌‌‌‌|توسل]] به آن حضرت؛ آنچه از علما و غیرعلما در عظمت آن حضرت گفته شده است.
  
در باب پنجم، در بيست و سه فصل، به احكام فقهى پرداخته شده است: مقدمات فقه، طهارت، نماز، روزه، زكات، خمس، حج و زيارت، جهاد و تقيه، نكاح و احكام اولاد، طلاق، وقف‌ها و صدقه‌ها، دين و قرض و ضمان، وصيت، اجاره، شفعه و لقطه، بيع و تجارت، بندگان، ارث، خوردنى و آشاميدنى‌ها، زينت و تجمل، قسم و نذر، قضاوت و شهادت، حدود و قصاص و ديات<ref>همان، ص188-445</ref>
+
*باب سوم داراى دو فصل بوده که در فصل اول آن، به سیره فردى و اجتماعى امام هادى(ع) پرداخته شده و در فصل دوم، چگونگى برخورد آن حضرت با خلفاى زمان خویش تشریح شده است.
  
باب ششم، داراى دو فصل بوده و در آن، روايات مربوط به قرآن و ادعيه و اذكار گردآورى شده است.<ref>همان، ص449-582</ref>
+
*باب چهارم درباره عقاید و مشتمل بر چهار فصل است که موضوعات زیر به ترتیب در آن مطرح شده است: [[توحید|توحید]]، [[نبوت]]، [[امامت]] و [[معاد]].
  
باب هفتم داراى سه فصل بوده و مشتمل بر روايات امام هادى(ع) در زمينه مواعظ اخلاقى، پزشكى، اشعار امام و ذكر پاره‌اى از اشعار درباره امام است.<ref>همان، ج3، ص7-76</ref>
+
*در باب پنجم، در بیست و سه فصل، به [[احکام]] فقهى پرداخته شده است: مقدمات [[فقه]]، [[طهارت]]، [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات|زکات]]، [[خمس]]، [[حج]] و [[زیارت]]، [[جهاد]] و [[تقیه|تقیه]]، [[ازدواج|نکاح]] و احکام اولاد، [[طلاق]]، [[وقف|وقف‌ها]] و [[صدقه|صدقه‌ها]]، دین و [[قرض]] و ضمان، [[وصیت|وصیت]]، [[اجاره]]، شفعه و [[لقطه]]، بیع و تجارت، بندگان، [[ارث]]، خوردنى و آشامیدنى‌ها، زینت و تجمل، قسم و [[نذر]]، [[قضاوت]] و شهادت، [[حدود‌‌‌‌|حدود]] و [[قصاص]] و [[دیات|دیات]].
  
مناظرات علمى و مكاتبه‌هاى امام و نامه‌هاى ايشان، در باب هشتم آمده<ref>همان، ص79-285</ref> و روايات امام هادى(ع) از پدران خود و ديگران، در باب نهم جاى گرفته است.<ref>همان، ص289-379</ref>
+
*باب ششم، داراى دو فصل بوده و در آن، روایات مربوط به [[قرآن]] و [[دعا|ادعیه]] و اذکار گردآورى شده است.
  
بخش پايانى، درباره احاديث مشتبه و كسانى است كه امام هادى(ع) به گونه‌اى آن‌ها را مدح يا مذمت كرده و نيز درباره كذابان و افراد مورد وثوق امام، وكلا، نايبان امام و شعراى مورد توجه ايشان است<ref>همان، ص383-435</ref>
+
*باب هفتم داراى سه فصل بوده و مشتمل بر روایات امام هادى(ع) در زمینه مواعظ اخلاقى، پزشکى، اشعار امام و ذکر پاره‌اى از اشعار درباره امام است.
  
جلد چهارم اختصاص به ذكر اصحاب و راويان امام هادى(ع) دارد. در ابتدا اسامى 516 نفر از اصحاب بدون ذكر شرح حال آنها و سپس نام 379 نفر از راويان با ذكر شرح حال مختصرى از هر يك ارائه شده است.<ref>همان، جلد چهارم، ص 5-202</ref> در انتهاى بخش دوم 15 اصطلاح كه در طريق برخى از احاديث امام هادى(ع) ذكر شده، آمده كه نويسنده نتوانسته معناى روشنى براى آنها بيابد آمده است<ref>همان، ص 202-203</ref>
+
*در باب هشتم، مناظرات علمى و مکاتبه‌هاى امام هادی(ع) و نامه‌هاى ایشان آمده است.  
  
== وضعيت كتاب ==
+
*در باب نهم، روایات امام هادى(ع) از پدران خود و دیگران جاى گرفته است. بخش پایانى، درباره احادیث مشتبه و کسانى است که امام هادى(ع) به گونه‌اى آن‌ها را مدح یا مذمت کرده و نیز درباره کذابان و افراد مورد وثوق امام، وکلا، نایبان امام و شعراى مورد توجه ایشان است.
  
 +
*جلد چهارم کتاب نیز اختصاص به ذکر اصحاب و راویان امام هادى(ع) دارد. در ابتدا اسامى ۵۱۶ نفر از اصحاب بدون ذکر شرح حال آنها و سپس نام ۳۷۹ نفر از راویان با ذکر شرح حال مختصرى از هر یک ارائه شده است. در انتهاى بخش دوم ۱۵ اصطلاح که در طریق برخى از احادیث امام هادى(ع) ذکر شده، آمده که نویسنده نتوانسته معناى روشنى براى آنها بیابد آمده است.
  
فهارس كتاب، در پايان چهارم جاى گرفته است. اين فهارس عبارتند از: فهرست آيات قرآنى؛ ادعيه و زيارات؛ احاديث؛ آثار و كتب؛ معصومين(ع)؛ انبيا و اوصيا؛ ملائكه و اجنه؛ اعلام مردان؛ اعلام زنان؛ مكان‌ها و شهرها؛ حرفه‌ها و صنايع؛ فرق و مذاهب؛ قبايل و طوايف؛ امرا و خلفا؛ عناوين فقهى؛ طول‌ها، وزن‌ها، مكيال و نقود؛ اشعار؛ اوائل؛ امثال؛ امراض؛ زبان‌ها؛ مناصب الهى؛ حيوانات؛ اطعمه و اشربه؛ البسه، زينت و رنگ‌ها؛ كتب وارد شده در متن اعم از آسمانى و غير آسمانى؛ مصادر و مراجع مورد استفاده نويسندگان و فهرست عناوين و موضوعات.
+
شیوه تحقیقى اثر بدین‌ترتیب است که اگر [[احادیث]] به عبارات مختلف و سندهاى متعدد نقل شده، احادیث از قدیمى‌ترین مأخذ و وسیع‌ترین متن انتخاب شده و در پاورقى، به سایر طرق حدیث و مصادر و موارد اختلافش اشاره شده است. همچنین به اغلاط و اشتباهات صورت گرفته در نقل متن یا [[سند حدیث|سند حدیث]] اشاره و مواردى که ممکن بوده اصلاح شده است.
  
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از مطالب، عناوين، كلمات و اعلام متن داده شده است.
+
از جمله ویژگى‌هاى این اثر، آن است که برخى از عبارت‌هاى احادیث مبهم و واژه‌هاى مشکل آنها، با استفاده از کتب معتبر لغت، روشن شده است و همچنین با استفاده از قرائن رجالى و غیر آن، [[معصوم]] مورد نظر در [[حدیث مضمر‌|احادیث مضمر]] که در آن‌ها نام معصوم مزبور یاد نشده، مشخص شده است.
  
==پانویس ==
+
در برخى از احادیث، نام معصومى که حدیث از او نقل شده، دقیقاً مشخص نیست؛ مثل «ابوالحسن» که مشترک میان [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام کاظم]](ع)، [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]](ع) و [[امام هادی علیه السلام|امام هادى]](ع) است. پدیدآورندگان در این اثر، به رفع این ابهام پرداخته‌اند. گردآورندگان در این مجموعه، متعرض تصحیح یا تضعیف سند احادیث نشده‌اند.
<references />
 
  
== منابع مقاله ==
+
==منابع==
 
+
*"گزارشى از موسوعه امام هادى(ع)"، محمد اصغرى‌نژاد، نشريه فرهنگ كوثر، تابستان ۱۳۸۶، شماره ۷۰.
 
+
*[[نرم افزار سیره معصومان (علیهم السلام)|نرم افزار سیره معصومان]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
# مقدمه و متن كتاب.
+
[[رده:منابع حدیثی]][[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه (ع)]][[رده:امام هادی علیه السلام]][[رده:کتابشناسی ائمه اطهار]]
# اصغرى‌نژاد، محمد،«گزارشى از موسوعه امام هادى(ع)» نشريه فرهنگ كوثر، تابستان 1386، شماره 70، ص 178 تا 181.
 
 
 
 
 
== پیوندها ==
 
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/1970 مطالعه کتاب موسوعة الإمام الهادي‌عليه‌السلام در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
 
[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
 
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
 
[[رده:سرگذشت‌‌نامه‌های فردی]]
 
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]]
 
[[رده:حالات فردی]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳

کتاب «موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام» توسط گروه علمى مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولى عصر تألیف شده است. این مجموعه‌ مشتمل بر زندگى و سیره و فضایل امام هادی(علیه‌السلام) و نیز راویان و روایات ایشان است. از جمله اهداف نگارندگان در این دایرةالمعارف، بررسى موضوعات کلامى، فقهى، تاریخى و... بر حسب کلام امام هادی(علیه‌السلام) بوده است.

Ketab465.jpg
نویسنده مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر
موضوع زندگی و احادیث امام هادی علیه‌السلام
زبان عربی
تعداد جلد ۴
تحت اشراف سید محمد حسینى قزوینى

معرفی کتاب

مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولى عصر، مجموعه‌اى مفصل درباره زندگانى ائمه معصومین علیهم‌السلام را آغاز کرده که تاکنون زندگى سه امام تدوین و منتشر شده است: «موسوعة الامام الجواد علیه‌السلام» در ۲ جلد، «موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام» در ۴ جلد و «موسوعة الإمام العسکری علیه‌السلام» در ۶ جلد.

این مجموعه‌ها مشتمل بر اخبار تاریخى و زندگى هر امام از آغاز تا وفات و سپس نقل روایات و همچنین ذکر همه راویان و اصحاب آن بزرگوار است. مؤلفان این مجموعه‌ها تمامى روایات مربوط به زندگى و آثار هر امام را به طور کامل جمع آورى و ارائه کرده‌اند. در این مجموعه آثار، عناوین بسیار جزئى شده و گاه ذیل یک عنوان تنها یکى دو خبر نقل شده است. البته روایات و اخبار، تجزیه شده و در قسمت مربوطه، فقط آنچه از روایت که مرتبط با عنوان بوده، آورده شده است.

این موسوعه‌ها مشتمل بر هیچ گونه تحلیل و بررسى نیست و تنها به جمع‌آورى و نقل اخبار می‌پردازد. شیوه نقل هر خبر بر اساس نام مؤلف منبعى است که آن را گزارش کرده و پس از نام مؤلف مانند شیخ مفید، ابوعمرو کشی یا علامه مجلسى، سلسله اسناد وى ذکر شده و در پاورقى آدرس کامل آن اثر آمده است. بناى مؤلفان موسوعه‌ها بر آن است که در موارد تکرار و اختلاف روایات، به قدیمى ترین منبع مراجعه و متن خبر آن درج شود و بقیه موارد در پاورقى تذکر داده شود.

کتاب حاضر، «موسوعة الإمام الهادی علیه‌السلام» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر(عج) شامل آقایان سید محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعیلى و سید ابوالفضل طباطبایى، تحت اشراف سید محمدحسینى قزوینى، تألیف و در سال ۱۴۲۴ ق. منتشر شده است.

محتوای کتاب

کتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلی و سید محمدحسینى قزوینى آغاز و مطالب در نه باب و یک خاتمه، در چهار جلد تنظیم شده است.

  • باب اول کتاب، داراى شش فصل بوده و در آن، احادیث مربوط به نسب و احوال امام هادى(ع)، از جمله تاریخ ولادت، اسامى، شمایل، مادر، همسران، فرزندان، اقوام، سن و مدت امامت و شهادت ایشان ذکر شده است.
  • باب دوم، طى شش فصل ذیل، به معرفى فضایل امام هادى(ع) اختصاص یافته است: نصوص بر امامت (از طرف حضرت خضر(ع)، پیامبر(ص) و سایر ائمه(ع))؛ نصوص بر امامت و مناقب ایشان؛ فضایل و نشانه‌هاى امامت؛ کرامات و معجزات و امور خارق العاده‌اى که از امام هادى(ع) ظاهر شد؛ زیارت و توسل به آن حضرت؛ آنچه از علما و غیرعلما در عظمت آن حضرت گفته شده است.
  • باب سوم داراى دو فصل بوده که در فصل اول آن، به سیره فردى و اجتماعى امام هادى(ع) پرداخته شده و در فصل دوم، چگونگى برخورد آن حضرت با خلفاى زمان خویش تشریح شده است.
  • باب چهارم درباره عقاید و مشتمل بر چهار فصل است که موضوعات زیر به ترتیب در آن مطرح شده است: توحید، نبوت، امامت و معاد.
  • باب ششم، داراى دو فصل بوده و در آن، روایات مربوط به قرآن و ادعیه و اذکار گردآورى شده است.
  • باب هفتم داراى سه فصل بوده و مشتمل بر روایات امام هادى(ع) در زمینه مواعظ اخلاقى، پزشکى، اشعار امام و ذکر پاره‌اى از اشعار درباره امام است.
  • در باب هشتم، مناظرات علمى و مکاتبه‌هاى امام هادی(ع) و نامه‌هاى ایشان آمده است.
  • در باب نهم، روایات امام هادى(ع) از پدران خود و دیگران جاى گرفته است. بخش پایانى، درباره احادیث مشتبه و کسانى است که امام هادى(ع) به گونه‌اى آن‌ها را مدح یا مذمت کرده و نیز درباره کذابان و افراد مورد وثوق امام، وکلا، نایبان امام و شعراى مورد توجه ایشان است.
  • جلد چهارم کتاب نیز اختصاص به ذکر اصحاب و راویان امام هادى(ع) دارد. در ابتدا اسامى ۵۱۶ نفر از اصحاب بدون ذکر شرح حال آنها و سپس نام ۳۷۹ نفر از راویان با ذکر شرح حال مختصرى از هر یک ارائه شده است. در انتهاى بخش دوم ۱۵ اصطلاح که در طریق برخى از احادیث امام هادى(ع) ذکر شده، آمده که نویسنده نتوانسته معناى روشنى براى آنها بیابد آمده است.

شیوه تحقیقى اثر بدین‌ترتیب است که اگر احادیث به عبارات مختلف و سندهاى متعدد نقل شده، احادیث از قدیمى‌ترین مأخذ و وسیع‌ترین متن انتخاب شده و در پاورقى، به سایر طرق حدیث و مصادر و موارد اختلافش اشاره شده است. همچنین به اغلاط و اشتباهات صورت گرفته در نقل متن یا سند حدیث اشاره و مواردى که ممکن بوده اصلاح شده است.

از جمله ویژگى‌هاى این اثر، آن است که برخى از عبارت‌هاى احادیث مبهم و واژه‌هاى مشکل آنها، با استفاده از کتب معتبر لغت، روشن شده است و همچنین با استفاده از قرائن رجالى و غیر آن، معصوم مورد نظر در احادیث مضمر که در آن‌ها نام معصوم مزبور یاد نشده، مشخص شده است.

در برخى از احادیث، نام معصومى که حدیث از او نقل شده، دقیقاً مشخص نیست؛ مثل «ابوالحسن» که مشترک میان امام کاظم(ع)، امام رضا(ع) و امام هادى(ع) است. پدیدآورندگان در این اثر، به رفع این ابهام پرداخته‌اند. گردآورندگان در این مجموعه، متعرض تصحیح یا تضعیف سند احادیث نشده‌اند.

منابع

  • "گزارشى از موسوعه امام هادى(ع)"، محمد اصغرى‌نژاد، نشريه فرهنگ كوثر، تابستان ۱۳۸۶، شماره ۷۰.
  • نرم افزار سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه