ابن حجر عسقلانی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | {{خوب}} | |
| + | «احمد بن علی کنانی» معروف به '''«ابن حَجَر عسقلانی»''' (۷۷۳-۸۵۲ ق) فقیه، محدث، رجالی و مورخ بزرگ [[اهل سنت]] در قرن نهم هجری است. وی آثار مهمی در [[حدیث]]، [[تاریخ]] و [[رجال]] تألیف نمود که از آن میان می‌توان به «فتح‌الباری بشرح حدیث البخاری» و «[[الاصابه فی تمییزالصحابه|الاصابة فی تمییز الصحابة]]» اشاره کرد. | ||
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
| − | ||نام کامل = | + | ||نام کامل = احمد بن علی ابن حَجَر عسقلانی |
|تصویر= [[پرونده:Asghalani.jpg]] | |تصویر= [[پرونده:Asghalani.jpg]] | ||
| − | ||زادروز = | + | ||زادروز = ۷۷۳ قمری |
| − | |زادگاه = | + | |زادگاه = قاهره، مصر |
| − | |وفات = | + | |وفات = ۸۵۲ قمری |
| − | |مدفن = | + | |مدفن = مصر |
| − | |اساتید = محمد بن عبدالله بن | + | |اساتید = محمد بن عبدالله بن ظهیره، عفیف نشاوری، ابراهیم بن احمد تنوخی، ابراهیم بن موسی ابناسی،... |
| − | |شاگردان = | + | |شاگردان = محمد بن عبدالرحمن سخاوی، ابن فهد مکی،... |
| − | |آثار = | + | |آثار = [[الاصابه فی تمییزالصحابه|الاصابة فی تمییز الصحابة]]، فتح‌الباری بشرح حدیث البخاری، لسان المیزان، اِنباء الغُمر بأبناء العمر، نخبة الفکر فی مصطلح أهل الأثر،... |
}} | }} | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
| − | + | شهاب‌الدین ابوالفضل احمد بن علی کنانی معروف به ابن حَجَر عَسقلانی در ۲۲ [[شعبان]] سال ۷۷۳ ق. در قاهره [[مصر]] متولد شد. اصل وی از قابس [[تونس]] است، ولی برخی از خانواده وی به عسقلان [[فلسطین]]، سفر کردند. ابن حجر، لقب یکی از اجداد او بود. | |
| − | پدر | + | پدر وی علی بن محمد عسقلانی (۷۲۰-۷۷۷ ق) نیز اهل علم بود و نیابت در حکم و قضا را بر عهده داشت. ابن‌حجر پیش از چهار سالگی، پدر خود را از دست داد و سپس یکی از بازرگانان مشهور به نام زکی‌الدین ابوبکر علی الکارمی وصایت ابن حجر را بنا به وصیت پدرش بر عهده گرفت. |
| − | == | + | ==تحصیل و استادان== |
| − | ابن حجر در پنج | + | ابن حجر عسقلانی در پنج سالگی به مکتب فرستاده شد و در آنجا [[قرآن]] را فراگرفت. در یازده سالگی با وصی خود به [[مکه]] رفت و در آنجا مجاور شد. |
| − | ابن حجر به هنگام مجاورت در | + | ابن حجر به هنگام مجاورت در مکه (۷۸۵ ق)، علم [[حدیث]] را نزد محمد بن عبدالله بن ظهیره آموخت و کتاب عمدةالاحکام ابن سرور جماعیلی را نزد او خواند و در بازگشت به [[مصر]] (۷۸۶ ق) باز به فراگرفتن حدیث مشغول شد. در مکه نیز [[صحیح بخاری]] را از عفیف نشاوری استماع کرد، در هفده سالگی [[فقه]] و عربی و حساب را از یکی از اوصیای خود فراگرفت. |
| − | + | سخاوی، تعداد [[مشایخ]] حدیثی ابن حجر را ۶۳۰ تن ذکر کرده است، از جمله: ابراهیم بن احمد تنوخی، ابراهیم بن موسی بن ایوب اُبناسی، عمر بن علی انصاری اندلسی معروف به ابن ملقن و عمر بن رسلان بن نصیر کنانی. | |
| − | + | ابن حجر در سفرهای متعدد خود به خانه خدا، [[شام]]، [[بیت المقدس|قدس]]، [[یمن]]، عدن و اسکندریه هیچ‌گاه از کسب علم غفلت نمی‌کرد و هر جا شیخی و فقیهی می‌یافت که می‌توانست از او حدیثی بشنود و فایده‌ای برگیرد، بی‌درنگ به دیدنش می‌شتافت. | |
| − | |||
| − | + | ==تدریس و شاگردان== | |
| + | چون ابن حجر در [[فقه]]، [[حدیث]] و [[تفسیر]] تبحر یافت، در مدارس مختلف به تدریس پرداخت. سخاوی نام دروس و مدارسی را که ابن‌حجر در آنها تدریس کرده است چنین نام می‌برد: تفسیر در حَسَنیه و منصوریه؛ حدیث در بیبر سیه، جمالیه، زینبیه، شیخونیه، جامع طولون و قبه منصوریه؛ اسماع حدیث در محمودیه؛ فقه در خَرّوبیه، فخریه، شیخونیه، صالحیه، صلاحیه و مؤیدیه. | ||
| − | + | برجسته‌ترین شاگرد ابن حجر که از معتقدان و پیروان او نیز بوده است، محمد بن عبدالرحمن سخاوی است که شرح حال او را در سه کتاب الضوءاللامع، الذیل علی رفع‌الاصر و الجواهر والدّرر فی ترجمة شیخ‌الاسلام ابن حجر به رشته تحریر آورده است. علاوه بر سخاوی، شمار بسیاری از محدّثان در شهرهای مختلف، از ابن حجر استماع و اخذ حدیث کرده اند، مانند ابن فهد مکّی. | |
| − | در | ||
| − | از | + | ==آثار و تألیفات== |
| + | ابن‌حجر یکی از پرکارترین مؤلفان جهان اسلام است و تألیفات وی به طور عمده در [[حدیث]]، [[رجال]] و [[تاریخ]] می باشد. فهرستی از آثار او در کتاب‌های سخاوی و در شَذراتُ‌الذّهب و دیگر کتب شرح حال او آمده است. | ||
| − | ابن حجر به | + | # فتح الباری بشرح حدیث البخاری؛ مهمترین کتاب او در حدیث، فتح الباری بشرح حدیث البخاری است. چنانکه خود در پایان کتاب گفته مقدمه آن را در ۸۱۳ق. نوشته است. این مقدمه به نام «هَدْی الساری لمقدمة فتح الباری» است که در ۱۰ فصل است و در بیان موضوع کتاب [[صحیح بخاری (کتاب)|صحیح بخاری]] و تحقیق درباره شروط روات و تراجم آن است. او در ۸۱۷ق. شروع به شرح متن صحیح بخاری کرد. مدتها پیش از اتمام کتاب شهرت آن به اطراف ممالک اسلامی رسیده بود و شاهرخ پسر تیمور در ۸۳۳ق. رسولی به دربار الملک الاشرف برسبای فرستاد و این کتاب را خواست. ابن حجر ۳ جلد کتاب را که تا آن تاریخ تمام کرده بود فرستاد. |
| + | # لسان المیزان؛ این کتاب اختصار و تکمله‌ای است بر کتاب «میزان الاعتدال» ذهبی درباره رجالی که به قول [[اهل سنت|اهل سنت]] از ضعفا و متروکین و مجهولین هستند. ابن حجر در لسان المیزان نام راویان [[صحاح سته|کتب ستّه]] را که مزّی در تهذیب الکمال ذکر کرده، در کتاب خویش نیاورده، زیرا حاجتی به تکرار آنها احساس نمی‌کرده است. ذهبی در میزان الاعتدال [[تشیع|تشیع]] و [[غلوّ]] در تشیع را جزء [[بدعت]] کوچک شمرده است و می‌گوید اینگونه اشخاص در میان [[تابعین]] و اصحاب تابعین زیاد بوده‌اند و اگر حدیث آنها رد شود، مقدار زیادی از احادیث نبوی از میان می‌رود، اما [[رافضی|رفض]] را جزو بدعت کبری شمرده است و آن عبارت از رد ابوبکر و عمر و نقص مقام آنان است و می‌گوید در میان اهل رفض آدم راستگو دیده نمی‌شود. | ||
| + | # الدرر الکامنة فی اعیان المائة الثامنه؛ در مقدمه کتاب آمده: در این کتاب ترجمه احوال اعیان و ملوک و امرا و نویسندگان و وزرا و ادبا و شعرا و روات حدیث نبوی را در قرن ۸ق گرد آمده است. تألیف کتاب در ۸۳۰ق. تمام شده و بعضی از نواقص کتاب را سخاوی تکمیل کرده است. اصل کتاب شامل ۵۰۰، ۴ ترجمه است و سخاوی ۹۰۰ ترجمه بر آن افزوده است. | ||
| + | # اِنباء الغُمر بأبناء العمر؛ ابن حجر در این کتاب حوادث زمان خود را در ۷۷۳ق. تا ۸۵۰ق. آورده و در آن تاریخ پادشاهان و امرا و بزرگان و روات حدیث و مشایخ خود را ذکر کرده است. کتاب انباء الغمر از کتاب‌های مهم تاریخ ممالیک در اواخر قرن ۸ و نیمه اول سده ۹ق است و در آن مؤلف نه تنها به حوادث سیاسی و نظامی زمان خود توجه کرده، بلکه اوضاع مالی و اقتصادی و کشاورزی مصر را نیز از نظر دور نداشته است و به جزئیاتی از قبیل وضع هوا و باران و قحطی‌ها و بیماری‌های مسری مخصوصاً طاعون که در آن زمان در سال‌های مختلف در مصر و شام کشتار وحشتناک می‌کرده، پرداخته است. در شرح حال علما و امرا به خصوصیات اخلاقی آنها اشاره کرده و از انتقاد بسیاری از معاصران غفلت نکرده است. | ||
| + | # [[الاصابة فی تمییز الصحابة]]؛ از کتاب‌های مشهور ابن حجر الاصابة فی تمییز الصحابة است که شاید از مهمترین کتاب‌ها در [[علم رجال|علم رجال]] باشد. | ||
| + | # اللئالی المنثورة فی الأحادیث المشهورة؛ | ||
| + | # تهذیب التهذیب؛ | ||
| + | # تقریب التهذیب؛ | ||
| + | # نخبة الفکر فی مصطلح أهل الأثر؛ | ||
| + | # نزهة النظر فی توضیح نخبة الفکر؛ | ||
| + | # الدرایة فی تخریج أحادیث الهدایة؛ | ||
| + | # تبصیر المتنبه بتحریر المشتبه؛ | ||
| + | # بلوغ المرام من أدلّة الأحکام؛ این کتاب حاوی ۱۵۶۹ حدیث در زمینه ابواب فقهی است. | ||
| − | == | + | ==فعالیت‌های اجتماعی== |
| − | + | در سال ۸۱۱ ق. وظیفه افتاء در دارالعدل به ابن‌حجر محول گردید که ظاهراً چندین سال این وظیفه را برعهده داشته است. ابن حجر علاوه بر [[فتوا|فتوی]] به ایراد [[خطبه]] در مساجد [[مصر]] نظیر جامع الازهر و جامع عمرو بن العاص نیز می‌پرداخت. | |
| + | از جمله وظایف ابن‌حجر، کتابداری کتابخانه مدرسه محمودیه بود که نفیس‌ترین کتاب‌ها را داشت و این کتاب‌ها را قاضی برهان‌الدین ابراهیم ابن‌جماعه جمع کرده و در آن، آثار به خط مؤلفان فراوان بود. بیشتر این کتاب‌ها را پس از او جمال‌الدین استادار گرفت و آن را [[وقف]] مدرسه خود کرد. ابن حجر پس از تصدی کتابداری این کتابخانه، دو فهرست برای آن تنظیم کرد: فهرستی موضوعی بر طبق علوم و فهرستی به ترتیب حروف الفبا برای اسامی کتاب‌ها. ابن حجر هفته‌ای یک روز در این کتابخانه کار می‌کرد و توانست کتاب‌هایی را که پیش از او از این کتابخانه مفقود شده بود، بازگرداند. | ||
| − | + | ابن حجر به سبب دانش پهناور خود در [[حدیث]] و [[فقه]] شایستگی بی‌چون و چرایی برای منصب [[قضاوت|قضا]] داشت. از این‌رو، تقریباً از سال ۸۲۴ ق. تا پایان عمر به طور ناپیوسته به امر نیابت در قضا، قضاوت و سمت قاضی‌القضاتی اشتغال داشت. به گفته سخاوی مدت جلوس او بر مسند قضا در سراسر زندگیش کمی بیش از بیست و یک سال بود. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | ابن‌حجر در | + | ابن‌حجر در ۲۸ [[ذی الحجه]] سال ۸۵۲ ق، پس از یک ماه بیماری درگذشت و در گورستان بنی الخرّوبی میان مرقد [[شافعی|امام شافعی]] و شیخ مسلم سُلَمی در برابر جامع دیلمی به خاک سپرده شد. |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *"ابن حجر عسقلانی"، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، عباس زریاب خویی. |
| − | + | *شناخت‌نامه حدیث، محمد محمدی ری شهری، ج ۳ ص ۲۰۰. | |
| − | + | {{سنجش کیفی | |
| − | + | |سنجش=شده | |
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= خوب | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده=دارد | ||
| + | }} | ||
| + | [[رده:علمای قرن نهم]] | ||
[[رده:محدثان]] | [[رده:محدثان]] | ||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
[[رده:تاریخ نویسان]] | [[رده:تاریخ نویسان]] | ||
[[رده:رجالیون]] | [[رده:رجالیون]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۸
«احمد بن علی کنانی» معروف به «ابن حَجَر عسقلانی» (۷۷۳-۸۵۲ ق) فقیه، محدث، رجالی و مورخ بزرگ اهل سنت در قرن نهم هجری است. وی آثار مهمی در حدیث، تاریخ و رجال تألیف نمود که از آن میان می‌توان به «فتح‌الباری بشرح حدیث البخاری» و «الاصابة فی تمییز الصحابة» اشاره کرد.
| |
| نام کامل | احمد بن علی ابن حَجَر عسقلانی |
| زادروز | ۷۷۳ قمری |
| زادگاه | قاهره، مصر |
| وفات | ۸۵۲ قمری |
| مدفن | مصر |
|
| |
| اساتید |
محمد بن عبدالله بن ظهیره، عفیف نشاوری، ابراهیم بن احمد تنوخی، ابراهیم بن موسی ابناسی،... |
| شاگردان |
محمد بن عبدالرحمن سخاوی، ابن فهد مکی،... |
| آثار |
الاصابة فی تمییز الصحابة، فتح‌الباری بشرح حدیث البخاری، لسان المیزان، اِنباء الغُمر بأبناء العمر، نخبة الفکر فی مصطلح أهل الأثر،... |
محتویات
ولادت
شهاب‌الدین ابوالفضل احمد بن علی کنانی معروف به ابن حَجَر عَسقلانی در ۲۲ شعبان سال ۷۷۳ ق. در قاهره مصر متولد شد. اصل وی از قابس تونس است، ولی برخی از خانواده وی به عسقلان فلسطین، سفر کردند. ابن حجر، لقب یکی از اجداد او بود.
پدر وی علی بن محمد عسقلانی (۷۲۰-۷۷۷ ق) نیز اهل علم بود و نیابت در حکم و قضا را بر عهده داشت. ابن‌حجر پیش از چهار سالگی، پدر خود را از دست داد و سپس یکی از بازرگانان مشهور به نام زکی‌الدین ابوبکر علی الکارمی وصایت ابن حجر را بنا به وصیت پدرش بر عهده گرفت.
تحصیل و استادان
ابن حجر عسقلانی در پنج سالگی به مکتب فرستاده شد و در آنجا قرآن را فراگرفت. در یازده سالگی با وصی خود به مکه رفت و در آنجا مجاور شد.
ابن حجر به هنگام مجاورت در مکه (۷۸۵ ق)، علم حدیث را نزد محمد بن عبدالله بن ظهیره آموخت و کتاب عمدةالاحکام ابن سرور جماعیلی را نزد او خواند و در بازگشت به مصر (۷۸۶ ق) باز به فراگرفتن حدیث مشغول شد. در مکه نیز صحیح بخاری را از عفیف نشاوری استماع کرد، در هفده سالگی فقه و عربی و حساب را از یکی از اوصیای خود فراگرفت.
سخاوی، تعداد مشایخ حدیثی ابن حجر را ۶۳۰ تن ذکر کرده است، از جمله: ابراهیم بن احمد تنوخی، ابراهیم بن موسی بن ایوب اُبناسی، عمر بن علی انصاری اندلسی معروف به ابن ملقن و عمر بن رسلان بن نصیر کنانی.
ابن حجر در سفرهای متعدد خود به خانه خدا، شام، قدس، یمن، عدن و اسکندریه هیچ‌گاه از کسب علم غفلت نمی‌کرد و هر جا شیخی و فقیهی می‌یافت که می‌توانست از او حدیثی بشنود و فایده‌ای برگیرد، بی‌درنگ به دیدنش می‌شتافت.
تدریس و شاگردان
چون ابن حجر در فقه، حدیث و تفسیر تبحر یافت، در مدارس مختلف به تدریس پرداخت. سخاوی نام دروس و مدارسی را که ابن‌حجر در آنها تدریس کرده است چنین نام می‌برد: تفسیر در حَسَنیه و منصوریه؛ حدیث در بیبر سیه، جمالیه، زینبیه، شیخونیه، جامع طولون و قبه منصوریه؛ اسماع حدیث در محمودیه؛ فقه در خَرّوبیه، فخریه، شیخونیه، صالحیه، صلاحیه و مؤیدیه.
برجسته‌ترین شاگرد ابن حجر که از معتقدان و پیروان او نیز بوده است، محمد بن عبدالرحمن سخاوی است که شرح حال او را در سه کتاب الضوءاللامع، الذیل علی رفع‌الاصر و الجواهر والدّرر فی ترجمة شیخ‌الاسلام ابن حجر به رشته تحریر آورده است. علاوه بر سخاوی، شمار بسیاری از محدّثان در شهرهای مختلف، از ابن حجر استماع و اخذ حدیث کرده اند، مانند ابن فهد مکّی.
آثار و تألیفات
ابن‌حجر یکی از پرکارترین مؤلفان جهان اسلام است و تألیفات وی به طور عمده در حدیث، رجال و تاریخ می باشد. فهرستی از آثار او در کتاب‌های سخاوی و در شَذراتُ‌الذّهب و دیگر کتب شرح حال او آمده است.
- فتح الباری بشرح حدیث البخاری؛ مهمترین کتاب او در حدیث، فتح الباری بشرح حدیث البخاری است. چنانکه خود در پایان کتاب گفته مقدمه آن را در ۸۱۳ق. نوشته است. این مقدمه به نام «هَدْی الساری لمقدمة فتح الباری» است که در ۱۰ فصل است و در بیان موضوع کتاب صحیح بخاری و تحقیق درباره شروط روات و تراجم آن است. او در ۸۱۷ق. شروع به شرح متن صحیح بخاری کرد. مدتها پیش از اتمام کتاب شهرت آن به اطراف ممالک اسلامی رسیده بود و شاهرخ پسر تیمور در ۸۳۳ق. رسولی به دربار الملک الاشرف برسبای فرستاد و این کتاب را خواست. ابن حجر ۳ جلد کتاب را که تا آن تاریخ تمام کرده بود فرستاد.
- لسان المیزان؛ این کتاب اختصار و تکمله‌ای است بر کتاب «میزان الاعتدال» ذهبی درباره رجالی که به قول اهل سنت از ضعفا و متروکین و مجهولین هستند. ابن حجر در لسان المیزان نام راویان کتب ستّه را که مزّی در تهذیب الکمال ذکر کرده، در کتاب خویش نیاورده، زیرا حاجتی به تکرار آنها احساس نمی‌کرده است. ذهبی در میزان الاعتدال تشیع و غلوّ در تشیع را جزء بدعت کوچک شمرده است و می‌گوید اینگونه اشخاص در میان تابعین و اصحاب تابعین زیاد بوده‌اند و اگر حدیث آنها رد شود، مقدار زیادی از احادیث نبوی از میان می‌رود، اما رفض را جزو بدعت کبری شمرده است و آن عبارت از رد ابوبکر و عمر و نقص مقام آنان است و می‌گوید در میان اهل رفض آدم راستگو دیده نمی‌شود.
- الدرر الکامنة فی اعیان المائة الثامنه؛ در مقدمه کتاب آمده: در این کتاب ترجمه احوال اعیان و ملوک و امرا و نویسندگان و وزرا و ادبا و شعرا و روات حدیث نبوی را در قرن ۸ق گرد آمده است. تألیف کتاب در ۸۳۰ق. تمام شده و بعضی از نواقص کتاب را سخاوی تکمیل کرده است. اصل کتاب شامل ۵۰۰، ۴ ترجمه است و سخاوی ۹۰۰ ترجمه بر آن افزوده است.
- اِنباء الغُمر بأبناء العمر؛ ابن حجر در این کتاب حوادث زمان خود را در ۷۷۳ق. تا ۸۵۰ق. آورده و در آن تاریخ پادشاهان و امرا و بزرگان و روات حدیث و مشایخ خود را ذکر کرده است. کتاب انباء الغمر از کتاب‌های مهم تاریخ ممالیک در اواخر قرن ۸ و نیمه اول سده ۹ق است و در آن مؤلف نه تنها به حوادث سیاسی و نظامی زمان خود توجه کرده، بلکه اوضاع مالی و اقتصادی و کشاورزی مصر را نیز از نظر دور نداشته است و به جزئیاتی از قبیل وضع هوا و باران و قحطی‌ها و بیماری‌های مسری مخصوصاً طاعون که در آن زمان در سال‌های مختلف در مصر و شام کشتار وحشتناک می‌کرده، پرداخته است. در شرح حال علما و امرا به خصوصیات اخلاقی آنها اشاره کرده و از انتقاد بسیاری از معاصران غفلت نکرده است.
- الاصابة فی تمییز الصحابة؛ از کتاب‌های مشهور ابن حجر الاصابة فی تمییز الصحابة است که شاید از مهمترین کتاب‌ها در علم رجال باشد.
- اللئالی المنثورة فی الأحادیث المشهورة؛
- تهذیب التهذیب؛
- تقریب التهذیب؛
- نخبة الفکر فی مصطلح أهل الأثر؛
- نزهة النظر فی توضیح نخبة الفکر؛
- الدرایة فی تخریج أحادیث الهدایة؛
- تبصیر المتنبه بتحریر المشتبه؛
- بلوغ المرام من أدلّة الأحکام؛ این کتاب حاوی ۱۵۶۹ حدیث در زمینه ابواب فقهی است.
فعالیت‌های اجتماعی
در سال ۸۱۱ ق. وظیفه افتاء در دارالعدل به ابن‌حجر محول گردید که ظاهراً چندین سال این وظیفه را برعهده داشته است. ابن حجر علاوه بر فتوی به ایراد خطبه در مساجد مصر نظیر جامع الازهر و جامع عمرو بن العاص نیز می‌پرداخت.
از جمله وظایف ابن‌حجر، کتابداری کتابخانه مدرسه محمودیه بود که نفیس‌ترین کتاب‌ها را داشت و این کتاب‌ها را قاضی برهان‌الدین ابراهیم ابن‌جماعه جمع کرده و در آن، آثار به خط مؤلفان فراوان بود. بیشتر این کتاب‌ها را پس از او جمال‌الدین استادار گرفت و آن را وقف مدرسه خود کرد. ابن حجر پس از تصدی کتابداری این کتابخانه، دو فهرست برای آن تنظیم کرد: فهرستی موضوعی بر طبق علوم و فهرستی به ترتیب حروف الفبا برای اسامی کتاب‌ها. ابن حجر هفته‌ای یک روز در این کتابخانه کار می‌کرد و توانست کتاب‌هایی را که پیش از او از این کتابخانه مفقود شده بود، بازگرداند.
ابن حجر به سبب دانش پهناور خود در حدیث و فقه شایستگی بی‌چون و چرایی برای منصب قضا داشت. از این‌رو، تقریباً از سال ۸۲۴ ق. تا پایان عمر به طور ناپیوسته به امر نیابت در قضا، قضاوت و سمت قاضی‌القضاتی اشتغال داشت. به گفته سخاوی مدت جلوس او بر مسند قضا در سراسر زندگیش کمی بیش از بیست و یک سال بود.
وفات
ابن‌حجر در ۲۸ ذی الحجه سال ۸۵۲ ق، پس از یک ماه بیماری درگذشت و در گورستان بنی الخرّوبی میان مرقد امام شافعی و شیخ مسلم سُلَمی در برابر جامع دیلمی به خاک سپرده شد.
منابع
- "ابن حجر عسقلانی"، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، عباس زریاب خویی.
- شناخت‌نامه حدیث، محمد محمدی ری شهری، ج ۳ ص ۲۰۰.
