رعایت سطح مخاطب عام متوسط است
جامعیت مقاله متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ابن جحام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
{{خوب}}
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام شخصیت =  
 
|نام شخصیت =  
|نام کامل = ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهيار
+
|نام کامل = محمد بن‌ عباس‌ ابن جحام
 +
|تصویر= [[پرونده:Ibn-jaham.jpg]]
 
|زادروز =
 
|زادروز =
|زادگاه = اردبیل
+
|زادگاه =  
|وفات =  
+
|وفات = قرن چهارم هجری
 
|مدفن =  
 
|مدفن =  
|اساتید =  ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌
+
|اساتید =  [[ابن عقده|ابن‌ عُقده‌]]، محمد بن‌ جعفر رزّاز، [[احمد ابن ادریس|احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌]]، [[محمد بن همام اسکافی|محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌]]، [[محمد بن جریر طبری|محمد بن‌ جریر طبری‌]]،...
|شاگردان =   
+
|شاگردان =  [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌]]،...
|آثار = المقنع‌ ، الاصول‌، الاوائل‌، التفسير الكبير
+
|آثار = تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ وآله‌، المقنع‌ فی الفقه، کتاب الاصول‌، کتاب الاوائل‌، التفسیر الکبیر، الناسخ‌ و المنسوخ‌،...
 
}}
 
}}
 +
'''«محمد بن‌ عباس‌»''' مشهور به‌ '''«ابن جُحام»'''، مفسر، محدث و فقیه‌ [[امامیه|امامى‌‌]] در قرن چهارم هجری است. ابن جحام، کثیر الحدیث بود و در شمار معدود محدّثانى شناخته مى‌شود که [[نجاشى]] دو بار او را توثیق کرده است. وی آثار متعددی در [[فقه]] و [[حدیث]] و [[تفسیر]] تألیف نموده است.
 +
==زندگی‌نامه==
 +
ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار، ملقب‌ به‌ «بزّاز» و مشهور به‌ «ابن جُحام» است. [[شیخ طوسی|شیخ‌ طوسى‌]] از وی‌ به‌ صورت‌ «ابن‌ حجام‌» نام‌ برده‌، لیکن‌ با توجه‌ به‌ اینکه‌ [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى‌]] نام‌ وی‌ را «ابن‌ جحام‌» ذکر کرده‌ و [[علامه حلی|علامه حلى]] بر این‌ ضبط تأکید نموده‌ است‌، احتمالاً در متن‌ [[رجال شیخ طوسی (کتاب)|رجال‌]] و [[فهرست شیخ طوسی (کتاب)|فهرست]] شیخ طوسی، [[تصحیف و تحریف|تصحیفى‌]] رخ‌ داده‌ است‌.
  
ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهيار ملقب‌ به‌ بزاز، مفسر و محدث‌ قرن چهارم هجری است.وی آثار فراوانی در فقه و حدیث از خود به یادگار گذاشته است.
+
از زندگى‌ ابن‌ جحام‌ چیزی‌ دانسته‌ نیست‌ و حتى‌ تاریخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ و همچنین‌ خاستگاه‌ وی‌ نیز نامعلوم‌ است‌. از آنجا که‌ در مآخذ از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌]] اشاره‌ شده‌ است‌ و او در ۳۲۸ قمری از ابن‌ جحام‌ [[سماع (علم الحدیث)|سماع‌]] حدیث‌ کرده‌ و به‌ دریافت‌ [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه‌]] نائل‌ شده‌ است‌، مى‌توان‌ دریافت‌ که‌ درگذشت‌ ابن‌ جحام‌ پس‌ از این‌ تاریخ‌ بوده‌ است‌.
  
==ولادت==
+
ابن جحام، اهل باب الطاق [[بغداد]] بود و به قرینه [[مشایخ]] قمى و بغدادى وى، او به [[قم]] نیز رفته است.  
ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهيار ملقب‌ به‌ بزاز، مفسر، محدث‌ و فقيه‌ امامى‌. شيخ‌ طوسى‌ از وي‌ به‌ صورت‌ ابن‌ حجام‌ نام‌ برده‌، ليكن‌ با توجه‌ به‌ اينكه‌ نجاشى‌  نام‌ وي‌ را ابن‌ جحام‌ ذكر كرده‌ و علامة حلى‌  بر اين‌ ضبط تأكيد نموده‌ است‌، احتمالاً در متن‌ رجال‌ و فهرست‌، تصحيفى‌ رخ‌ داده‌ است‌.  
 
  
از زندگى‌ ابن‌ جحام‌ چيزي‌ دانسته‌ نيست‌ و حتى‌ تاريخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ و همچنين‌ خاستگاه‌ وي‌ نيز نامعلوم‌ است‌. از آنجا كه‌ در مآخذ از ميان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعكبري‌ اشاره‌ شده‌ است‌ و او در (328ق‌/940م‌) از ابن‌ جحام‌ سماع‌ حديث‌ كرده‌ و به‌ دريافت‌ اجازه‌ نائل‌ شده‌ است‌، مى‌توان‌ دريافت‌ كه‌ درگذشت‌ ابن‌ جحام‌ پس‌ از اين‌ تاريخ‌ بوده‌ است‌
+
==استادان و شاگردان==
  
==اساتید ==
+
وی‌ نزد کسانى‌ چون‌ [[ابن عقده|ابن‌ عُقده‌]]، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌، [[احمد ابن ادریس|احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌]]، على‌ بن‌ سلیمان‌ زُراری‌، [[محمد بن همام اسکافی|محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌]]، [[محمد بن جریر طبری|محمد بن‌ جریر طبری‌]]، محمد بن‌ عثمان‌ بن‌ ابى‌ شیبه‌ و محمد بن‌ قاسم‌ بن‌ سلام‌ و دیگر بزرگان‌ آن‌ عصر تحصیل‌ و استماع‌ [[حدیث|حدیث‌]] کرده‌ است‌.
  
وي‌ نزد كسانى‌ چون‌ ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌، احمد بن‌ ادريس‌ قمى‌، على‌ بن‌ سليمان‌ زُراري‌، محمد بن‌ هُمام‌ اسكافى‌، محمد بن‌ جرير طبري‌، محمد بن‌ عثمان‌ بن‌ ابى‌ شيبه‌ و محمد بن‌ قاسم‌ بن‌ سلام‌ و ديگر بزرگان‌ آن‌ عصر تحصيل‌ و استماع‌ [[حديث‌]] كرده‌ است‌. از ميان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعكبري‌ اشاره‌ شده‌ است‌ و او در (328ق‌/940م‌) از ابن‌ جحام‌ سماع‌ حديث‌ كرده‌ و به‌ دريافت‌ اجازه‌ نائل‌ شده‌ است‌.
+
از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌]] اشاره‌ شده‌ است‌ که او در ۳۲۸ ق‌. موفق به سماع‌ حدیث‌ و دریافت‌ [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه‌]] از ابن‌ جحام‌ شده‌ است‌.
  
==تالیفات==
+
==آثار و تألیفات==
ابن‌ جحام‌ در فقه‌، حديث‌، تفسير و قرائت‌، داراي‌ آثاري‌ بوده‌ كه‌ مى‌توان‌ از بين‌ آنها به‌ المقنع‌ در فقه‌، كتاب‌ الاصول‌، كتاب‌ الاوائل‌، التفسير الكبير، كتاب‌ قرائة اميرالمؤمنين‌، كتاب‌ قرائة اهل‌ البيت‌ و كتاب‌ الناسخ‌ و المنسوخ‌ اشاره‌ كرد.
+
ابن جحام در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و قرائت‌، دارای‌ آثاری‌ بوده‌ که‌ مى‌توان‌ از بین‌ آنها به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:
 
 
نيز وي‌ كتابى‌ به‌ نام‌ تأويل‌ مانزل‌ فى‌ النبى‌ و آله‌ تأليف‌ كرده‌ است‌ كه‌ نجاشى‌ از آن‌ به‌ نام‌ مانزل‌ من‌ القرآن‌ فى‌ اهل‌ البيت‌ ياد كرده‌، بى‌آن كه‌ آن‌ را ديده‌ باشد و به‌ نقل‌ از ديگران‌، حجم‌ كتاب‌ را هزار برگ‌ ذكر كرده‌ است‌.
 
 
 
بنابر گفته ابن‌ طاووس‌ كه‌ خود نسخه‌اي‌ از آن‌ كتاب‌ را در اختيار داشته‌، اين‌ كتاب‌ در دو مجلد بزرگ‌ و شامل‌ 10 جزء بوده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ و نيز حسن‌ بن‌ سليمان‌ حلى‌ كه‌ نسخه ابن‌ طاووس‌ بدست‌ وي‌ رسيده‌ در آثار خود، از اين‌ كتاب‌ نقل‌ مى‌كنند.
 
 
 
همچنين‌ نسخة ناقصى‌ از آن‌ نزد استرابادي‌ بوده‌ كه‌ وي‌ بيشتر آن‌ را در تأويل‌ الايات‌ آورده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ از مختصر اين‌ كتاب‌ نيز نام‌ برده‌ و از آن‌ استفاده‌ كرده‌ است‌. آقا بزرگ نسخة ناقصى‌ را كه‌ در آن‌ از شيخ‌ كلينى‌ و نيز كتاب‌ القراآت‌ سياري‌، نقل‌ شده‌ و نزد سيد هبةالدين‌ شهرستانى‌ موجود بوده‌، نسخه‌اي‌ از كتاب‌ ابن‌ جحام‌ دانسته‌ است‌، ليكن‌ احتمالاً وي‌ نسخه‌اي‌ از كتاب‌ تأويل‌ الا¸يات‌ الظاهرة را كه‌ داراي‌ اين‌ مشخصات‌ بوده‌، مشاهده‌ كرده‌ است‌.
 
 
 
سزگين‌ نسخه‌اي‌ خطى‌ از كتاب‌ حديث‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ تجيح‌ را معرفى‌ كرده‌ و احتمال‌ مى‌دهد كه‌ اين‌ شخص‌ همان‌ ابن‌ جحام‌ باشد. در صورتى‌ كه‌ بنابر مشخصاتى‌ كه‌ خطيب‌ از اين‌ فرد بدست‌ مى‌دهد، مى‌توان‌ دريافت‌ كه‌ وي‌ كسى‌ غير از ابن‌ جحام‌ است‌.
 
  
 +
*تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ و آله‌؛ که‌ [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى‌]] از آن‌ به‌ نام‌ «ما نزّل‌ من‌ القرآن‌ فى‌ اهل‌ البیت‌» یاد نموده‌ و به‌ نقل‌ از دیگران‌، حجم‌ کتاب‌ را هزار برگ‌ ذکر کرده‌ است‌. بنابر گفته [[سید بن طاووس|سید بن‌ طاووس‌]] (م، ۶۶۴ ق) که‌ خود نسخه‌ای‌ از آن‌ کتاب‌ را در اختیار داشته‌، این‌ کتاب‌ در دو مجلد بزرگ‌ و شامل‌ ۱۰ جزء بوده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ و نیز حسن بن سلیمان حلى که‌ نسخه ابن‌ طاووس‌ بدست‌ وی‌ رسیده‌ در آثار خود، از این‌ کتاب‌ نقل‌ مى‌کنند. همچنین‌ نسخه ناقصى‌ از آن‌ نزد [[سید شرف الدین على حسینی استرآبادی|سید شرف‌الدین استرآبادى]] بوده‌ که‌ وی‌ بیشتر آن‌ را در [[تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة (کتاب)|تأویل‌ الایات‌]] آورده‌ است‌.
 +
*المقنع‌ فی فقه‌،
 +
*کتاب‌ الاصول‌،
 +
*کتاب‌ الاوائل‌،
 +
*التفسیر الکبیر،
 +
*کتاب‌ قرائة امیرالمؤمنین‌،
 +
*کتاب‌ قرائة اهل‌ البیت‌،
 +
*کتاب‌ الناسخ‌ و المنسوخ‌.
 
==منابع==
 
==منابع==
 
+
*[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1484 "ابن جحام"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳، حسن‌ انصاری].
* [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1484 دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، مدخل "ابن جحام" از حسن‌ انصاری.]
+
*تاریخ حدیث شیعه در سده های چهارم تا هفتم هجری، محمدکاظم رحمتی، ص۸۳.
 
+
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= متوسط
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= متوسط
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
 
[[رده:علمای قرن چهارم]]
 
[[رده:علمای قرن چهارم]]
 +
[[رده:علماء شیعه]]
 +
[[رده:محدثان]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مفسرین قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۵۰

Ibn-jaham.jpg
نام کامل محمد بن‌ عباس‌ ابن جحام
وفات قرن چهارم هجری

Line.png

اساتید

ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌، محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌، محمد بن‌ جریر طبری‌،...

شاگردان

هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌،...

آثار

تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ وآله‌، المقنع‌ فی الفقه، کتاب الاصول‌، کتاب الاوائل‌، التفسیر الکبیر، الناسخ‌ و المنسوخ‌،...

«محمد بن‌ عباس‌» مشهور به‌ «ابن جُحام»، مفسر، محدث و فقیه‌ امامى‌‌ در قرن چهارم هجری است. ابن جحام، کثیر الحدیث بود و در شمار معدود محدّثانى شناخته مى‌شود که نجاشى دو بار او را توثیق کرده است. وی آثار متعددی در فقه و حدیث و تفسیر تألیف نموده است.

زندگی‌نامه

ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار، ملقب‌ به‌ «بزّاز» و مشهور به‌ «ابن جُحام» است. شیخ‌ طوسى‌ از وی‌ به‌ صورت‌ «ابن‌ حجام‌» نام‌ برده‌، لیکن‌ با توجه‌ به‌ اینکه‌ نجاشى‌ نام‌ وی‌ را «ابن‌ جحام‌» ذکر کرده‌ و علامه حلى بر این‌ ضبط تأکید نموده‌ است‌، احتمالاً در متن‌ رجال‌ و فهرست شیخ طوسی، تصحیفى‌ رخ‌ داده‌ است‌.

از زندگى‌ ابن‌ جحام‌ چیزی‌ دانسته‌ نیست‌ و حتى‌ تاریخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ و همچنین‌ خاستگاه‌ وی‌ نیز نامعلوم‌ است‌. از آنجا که‌ در مآخذ از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌ اشاره‌ شده‌ است‌ و او در ۳۲۸ قمری از ابن‌ جحام‌ سماع‌ حدیث‌ کرده‌ و به‌ دریافت‌ اجازه‌ نائل‌ شده‌ است‌، مى‌توان‌ دریافت‌ که‌ درگذشت‌ ابن‌ جحام‌ پس‌ از این‌ تاریخ‌ بوده‌ است‌.

ابن جحام، اهل باب الطاق بغداد بود و به قرینه مشایخ قمى و بغدادى وى، او به قم نیز رفته است.

استادان و شاگردان

وی‌ نزد کسانى‌ چون‌ ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌، احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌، على‌ بن‌ سلیمان‌ زُراری‌، محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌، محمد بن‌ جریر طبری‌، محمد بن‌ عثمان‌ بن‌ ابى‌ شیبه‌ و محمد بن‌ قاسم‌ بن‌ سلام‌ و دیگر بزرگان‌ آن‌ عصر تحصیل‌ و استماع‌ حدیث‌ کرده‌ است‌.

از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌ اشاره‌ شده‌ است‌ که او در ۳۲۸ ق‌. موفق به سماع‌ حدیث‌ و دریافت‌ اجازه‌ از ابن‌ جحام‌ شده‌ است‌.

آثار و تألیفات

ابن جحام در فقه، حدیث، تفسیر و قرائت‌، دارای‌ آثاری‌ بوده‌ که‌ مى‌توان‌ از بین‌ آنها به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:

  • تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ و آله‌؛ که‌ نجاشى‌ از آن‌ به‌ نام‌ «ما نزّل‌ من‌ القرآن‌ فى‌ اهل‌ البیت‌» یاد نموده‌ و به‌ نقل‌ از دیگران‌، حجم‌ کتاب‌ را هزار برگ‌ ذکر کرده‌ است‌. بنابر گفته سید بن‌ طاووس‌ (م، ۶۶۴ ق) که‌ خود نسخه‌ای‌ از آن‌ کتاب‌ را در اختیار داشته‌، این‌ کتاب‌ در دو مجلد بزرگ‌ و شامل‌ ۱۰ جزء بوده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ و نیز حسن بن سلیمان حلى که‌ نسخه ابن‌ طاووس‌ بدست‌ وی‌ رسیده‌ در آثار خود، از این‌ کتاب‌ نقل‌ مى‌کنند. همچنین‌ نسخه ناقصى‌ از آن‌ نزد سید شرف‌الدین استرآبادى بوده‌ که‌ وی‌ بیشتر آن‌ را در تأویل‌ الایات‌ آورده‌ است‌.
  • المقنع‌ فی فقه‌،
  • کتاب‌ الاصول‌،
  • کتاب‌ الاوائل‌،
  • التفسیر الکبیر،
  • کتاب‌ قرائة امیرالمؤمنین‌،
  • کتاب‌ قرائة اهل‌ البیت‌،
  • کتاب‌ الناسخ‌ و المنسوخ‌.

منابع