آیه 32 سوره طور

أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلَامُهُمْ بِهَٰذَا ۚ أَمْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ

[52–32] (مشاهده آیه در سوره)

<<31	آیه 32 سوره طور	33>>
سوره : سوره طور (52) جزء : 27 نزول : مکه

ترجمه های فارسی

آیا زیرکی و خیالات باطلشان بر این وا می‌دارد (که تکذیب تو کنند) یا (از جهل و کبر و نخوت) خود قومی سرکش و نافرمانند؟

آیا عقل هایشان آنان را به این گفتارهای باطل و یاوه [بر ضد تو و قرآن] وا می دارد، یا [نه] آنان مردمی طغیان گر و سرکش اند؟

آيا پندارهايشان آنان را به اين [موضعگيرى‌] وا مى‌دارد يا [نه،] آنها مردمى سركشند؟

آيا آنان را رؤياهايشان به اين پندارها كشانده يا خود مردمى طاغى هستند.

آیا عقلهایشان آنها را به این اعمال دستور می‌دهد، یا قومی طغیانگرند؟

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Is it their intellect which prompts them to [say] this, or are they a rebellious lot?

Nay! do their understandings bid them this? Or are they an inordinate people?

Do their minds command them to do this, or are they an outrageous folk?

Is it that their faculties of understanding urge them to this, or are they but a people transgressing beyond bounds?

معانی کلمات آیه

• احلامهم: عقول. مفرد آن حلم (بكسر اول) است (و بر وزن عنق و قفل) چيزى است كه در خواب ديده شود، جمع آن نيز احلام است‏ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ‏ يوسف/ 44.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ «32»

آيا عقل‌هايشان آنان را دستور مى‌دهد به اين (كه به پيامبر تهمت بزنند؟) بلكه آنان خود قومى طغيانگرند؟

أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لا يُؤْمِنُونَ «33»

آيا مى‌گويند: پيامبر، (قرآن را خود ساخته و) به خدا نسبت داده است؟ (چنين نيست)، بلكه آنان (به سبب طغيان و حسد) ايمان نمى‌آورند.

فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كانُوا صادِقِينَ «34»

پس اگر راستگويند، سخنى مانند قرآن بياورند.

نکته ها

در اين آيات و آيات پس از آن، خداوند چهارده سؤال توبيخى از مخالفان پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مى‌كند و تمام راه‌هايى را كه ممكن است به گونه‌اى بهانه تسليم نشدن كفّار شود، مى‌بندد.

شايد در هيچ جاى قرآن اين‌گونه مخالفان به باد انتقاد گرفته نشده و بهانه‌هاى آنان مطرح نشده باشد.

«أحلام» جمع «حلم» به معناى عقل است. از آنجا كه بزرگان قريش خود را صاحبان عقل و فكر مى‌دانستند، قرآن در اين آيه مى‌فرمايد: آيا عقل آنان چنين حكم مى‌كند كه قرآن را سحر و جادو بدانند، خير بلكه آنان در برابر حق سركشى مى‌كنند؟

«تقول»، سخنى را از پيش خود بافتن و به كسى نسبت دادن است.

«حديث» به معناى «جديد» است. از آنجا كه مضامين قرآن تازگى دارد، از آن به «حديث» ياد شده است.

خداوند، بارها كفّار را دعوت به مبارزه نموده است: گاهى از آنان درخواست آوردن كتابى‌

جلد 9 - صفحه 292

مثل قرآن كرده، «فَأْتُوا بِكِتابٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ» «1» گاهى تخفيف داده وبه آوردن ده سوره اكتفا نموده، «فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ» «2» وگاهى به آوردن يك سوره، «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ» «3» و در آيه 34 حتّى به آوردن مطالبى مثل قرآن اكتفا كرده است. «فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ»

پیام ها

1- تهمت ساحر، كاهن، شاعر و مجنون به پيامبر، از روى تعقّل و تفكّر در آيات قرآن نبوده است. «أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ»

2- ريشه‌ى كفر و شرك، طغيان و سركشى در برابر حق است، نه عقل و انديشه. «أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ»

3- هر كس كه سخن او منطقى نباشد و بر آن اصرار ورزد، طغيانگر است. «أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ»

4- مشركان، با تهمت و افترا، كفر خود را توجيه مى‌كردند. «يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لا يُؤْمِنُونَ»

5- انسان يا بايد بر اساس عقل عمل كند يا بر اساس وحى، و كفّار خود را از هر دو محروم كرده‌اند. أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ‌ ... بَلْ لا يُؤْمِنُونَ‌

6- در طوفان تهمت‌ها، دست از منطق و استدلال بر نداريد و مخالفان را به آوردن سخنى همچون قرآن دعوت كنيد. فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ‌ ...

7- قرآن محكم‌ترين استدلال را دارد؛ اگر پيامبر به تنهايى قرآن را بافته و به خدانسبت داده است، «تَقَوَّلَهُ» شما دسته جمعى يك سخن مثل آن بياوريد. «فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ»

8- مبارزه‌طلبى در ميدان فرهنگى نيز لازم است. «فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ»

«1». قصص، 49.

«2». هود، 13.

«3». بقره، 23.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌9، ص: 293

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ (32)

پس بيان بطلان قول ايشان فرمايد:

أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا: بلكه امر مى‌كند ايشان را عقول ايشان به اين قول متناقض، چه كهانت تابع فطانت، و جنون لازم زوال عقل، و شعر كلامى است و مخيل و موزون، و آن با جنون ميسر نمى‌شود؛ پس اين سخنان آنها نيز به مقتضاى عقل نباشد و امر احلام منسق مجاز است از اداء به تناقض، و فايده اين مجاز آنست كه ايشان دعوى زيادتى عقول خود مى‌كردند بر غير، و از ذكاء و فطنت خود لاف مى‌زدند، حق تعالى توبيخ ايشان فرمود از اين دعوى به اينكه عقول آنها آمر اين امور متناقضه و مثمر اين نتايج متضاده است. پس از اين اعراض نموده فرمايد: أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ‌: بلكه ايشان گروهيند از حد در گذشتگان در مكابره و عناد و طغيان و بدين جهت قائل اين قول متناقضه و منكر ظهور حقند.

جلد 12 - صفحه 310

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

فَذَكِّرْ فَما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِكاهِنٍ وَ لا مَجْنُونٍ «29» أَمْ يَقُولُونَ شاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ (30) قُلْ تَرَبَّصُوا فَإِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُتَرَبِّصِينَ (31) أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ (32) أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لا يُؤْمِنُونَ (33)

فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كانُوا صادِقِينَ (34) أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْ‌ءٍ أَمْ هُمُ الْخالِقُونَ (35) أَمْ خَلَقُوا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بَلْ لا يُوقِنُونَ (36) أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُصَيْطِرُونَ (37) أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ فَلْيَأْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ (38)

أَمْ لَهُ الْبَناتُ وَ لَكُمُ الْبَنُونَ (39) أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ (40)

ترجمه‌

پس تذكّر و پند ده پس نيستى تو بحمد و انعام پروردگارت مخبر از غيب بوسيله جنّ و نه ديوانه‌

بلكه ميگويند شاعر است انتظار ميبريم براى او حوادث روزگار را

بگو منتظر باشيد پس همانا من با شما از منتظرانم‌

آيا امر ميكند آنها را عقولشان باين يا آنها گروهى سركش و متجاوزند

يا ميگويند پيش خود ساخته است آنرا بلكه ايمان نمى‌آورند

پس بياورند سخنى مانند آن اگر راست ميگويند

آيا آفريده شده‌اند بدون آفريننده يا آنها آفرينندگانند

آيا آفريده‌اند آسمان‌ها و زمين را بلكه يقين نمى‌كنند

يا نزدشان خزانه‌هاى پروردگار تو است يا آنها تسلّط و غلبه دارنده‌اند

يا براى آنها نردبانى است كه گوش ميدهند در آن پس بايد بياورد شنونده آنها دليلى واضح‌

آيا براى او دختران است و براى شما پسران‌

يا ميخواهى از آنها مزدى پس آنها از غرامت و تاوان گران‌بارانند.

جلد 5 صفحه 78

تفسير

خداوند متعال در اين آيات شريفه ابطال فرموده اقوال كفّار مكّه و اثبات فرموده اعجاز قرآن و توحيد و نبوّت عامّه و خاصّه و ساير معارف الهيّه را با بيانات مختصرى باين تقريب كه دستور فرموده به پيغمبر اكرم كه ثابت باش بهدايت و ارشاد و موعظه و پند و اندرز قوم و اعتنا بگفتار و كردار آنها منما تو بحمد اللّه تعالى و فضل و نعمت پروردگار كه شامل حال تو شده كاهن و ديوانه نيستى و اينكه ميگويند محمّد شاعر است ما انتظار داريم حوادث روزگار او را هلاك نمايد و از دستش راحت شويم بگو منهم منتظر چنين روزى هستم كه خدا بر حسب وعده خود مرا بر شما ظفر دهد و من شما را بكشم يا ببخشم يا اسير كنم آيا اين طائفه قريش كه معروف بعقل و فطانت شدند عقلشان اين حكم را ميكند كه كسى مردّد باشد بين كاهن و ديوانه و شاعر در صورتى كه كاهن بايد عاقل و فطن باشد تا تسخير جنّ كند و شاعر بايد با ذوق و هوش و قريحه و سليقه و ذكاوت باشد و ديوانه فاقد عقل و همه چيز است چگونه ميشود معنون بآن دو يا مردّد بين آن سه گردد پس معلوم ميشود اينها قومى طاغى و ياغى با خدا و پيغمبرند عناد و لجاج و تعصّب بيجا وادارشان باين نسبتها نموده است و اينكه ميگويند قرآن را از پيش خود در آورده و نسبت بخدا ميدهد دروغ ميگويند خودشان هم اعتقاد به اين معنى ندارند براى آنكه زير بار حق نروند اين تهمت را بتو ميزنند اگر راست ميگويند اينها كه از فصحاء و بلغاء و ادباء معروف عربند يك قصّه يا مقاله مانند آن بياورند آيا آنها بدون خالق و مقدّر خلق و تقدير شده‌اند يا خودشان خودشان را خلق كرده‌اند يا آسمانها و زمين را آنها خلق كرده‌اند و ميدانند خالقى ندارد هيچيك از اينها نيست فقط آنستكه يقين ندارند كه خالق آسمانها و زمين و تمام موجودات آنها خداوند يگانه است لذا عبادت او را نميكنند آيا نزد آنها است منابع رزق و معادن علم و رحمت الهى كه بهر كس بخواهند بدهند و او را بمنصب رسالت و امامت برسانند يا آنكه آنها مسلّط بر امور عالمند كه بتوانند خودشان پيغمبر و امام براى خود تعيين كنند و خدا را ملزم بقبول آن نمايند كه ميگويند چرا خدا محمّد را بنبوّت اختيار فرمود و على را جانشين او قرار داد يا نردبانى دارند كه‌

جلد 5 صفحه 79

بوسيله آن بآسمان صعود نمايند و تكاليف و مقدّرات خودشان را از ملأ اعلى بپرسند كه ميگويند ما اصلا احتياج به پيغمبر و امام نداريم يا گوش دهند بوحى الهى كه بملائكه ميشود اگر چنين است آن شخص را كه بآسمان فرستاده‌اند براى شنيدن بايد بياورند با دليلى واضح كه رفته و شنيده و راست ميگويد اينها قابليّت و تمكّن اين امور را مسلّما ندارند چون بقدرى بى‌خردند كه ميگويند ملائكه دختران خدايند آيا سزاوار است عاقلى براى خلق پسران را بپسندد و اختيار كند و براى خدا دختران را اين نهايت سفاهت و بى‌عقلى آنها است چنانچه قمّى ره نقل فرموده كه قريش قائل باين معنى بودند آيا كسانيكه به اين درجه بى‌عقل باشند ميتوانند عروج بآسمان نمايند و مطّلع از غيب اينعالم شوند و اخيرا به پيغمبر خود ميفرمايد آيا تو از آنها مزدى براى اداء رسالت تقاضا نمودى كه براى سنگينى آن غرامت و ضرر مالى از قبول رسالت تو اباء و امتناع دارند و احتمالات ديگرى هم در بين هست كه بيايد انشاء اللّه تعالى.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

أَم‌ تَأمُرُهُم‌ أَحلامُهُم‌ بِهذا أَم‌ هُم‌ قَوم‌ٌ طاغُون‌َ (32)

آيا صاحبان‌ عقول‌ ‌آنها‌ و عقل‌ ‌آنها‌ وادار كرده‌ ‌آنها‌ ‌را‌ باين‌ نسبت‌هاي‌ زشت‌ ‌که‌ ‌به‌ ‌شما‌ مي‌دهند ‌ يا ‌ آنكه‌ ‌خود‌ ‌آنها‌ ‌از‌ روي‌ طغيان‌ و سركشي‌ ‌اينکه‌ نسبت‌ها ‌را‌ مي‌دهند.

أَم‌ تَأمُرُهُم‌ أَحلامُهُم‌ بِهذا احلام‌ ‌را‌ دو نحو تفسير كردند 1‌-‌ مراد عقول‌ ‌است‌

جلد 16 - صفحه 307

‌يعني‌ عقل‌ ‌آنها‌ ‌آنها‌ ‌را‌ وادار و امر كرده‌ باين‌ مزخرفات‌ 2‌-‌ بزرگان‌ ‌آنها‌ ‌که‌ ‌آنها‌ ‌را‌ صاحب‌ عقول‌ مي‌دانند ‌به‌ ‌آنها‌ امر كرده‌اند چنانچه‌ فرداي‌ قيامت‌ مي‌گويند وَ قالُوا رَبَّنا إِنّا أَطَعنا سادَتَنا وَ كُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا احزاب‌ ‌آيه‌ 67 ‌اينکه‌ نيست‌ زيرا نه‌ ‌خود‌ ‌آنها‌ و نه‌ كبراء ‌آنها‌ عقل‌ ندارند چنانچه‌ ‌در‌ وصف‌ ‌آنها‌ ميفرمايد صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌ ‌آيه‌ 166.

أَم‌ هُم‌ قَوم‌ٌ طاغُون‌َ چنين‌ ‌است‌ طغيان‌ و سركشي‌ و زير بار دين‌ نرفتن‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌به‌ ‌اينکه‌ مزخرفات‌ وادار كرده‌ و لذا گفتند: ام‌ ‌در‌ اينجا بمعني‌ بل‌ ‌است‌ ‌يعني‌ بلكه‌ اينها طاغي‌ بودند.

اقول‌ ظاهرا ‌هر‌ دو بوده‌ ‌هم‌ اكابر ‌آنها‌ و رؤساء ‌آنها‌ ‌آنها‌ ‌را‌ اضلال‌ كردند و ‌هم‌ ‌خود‌ اينها طاغي‌ بودند و آيه شريفه‌ ‌از‌ ‌براي‌ ترديد نيست‌ زيرا ‌بر‌ خداوند مشكوك‌ نيست‌ بلكه‌ مراد اينست‌ ‌که‌ يك‌ قسمت‌ ‌آنها‌ ‌براي‌ اضلال‌ اكابر ‌آنها‌ بودند و يك‌ قسمت‌ ‌که‌ ‌خود‌ اكابر ‌آنها‌ ‌اينکه‌ نسبت‌ها ‌را‌ مي‌دادند ‌از‌ جهت‌ طغيان‌ بوده‌ ‌به‌ عبارت‌ ديگر اكابر ‌از‌ جهت‌ طغيان‌ و ضعفاء ‌از‌ جهت‌ متابعت‌ و اللّه‌ العالم‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 32)- سپس آنها را مورد شدیدترین سرزنشها قرار داده، می‌گوید: «آیا عقلهایشان آنان را به این اعمال دستور می‌دهد یا قومی طغیانگرند»؟ (أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ).

این گونه تهمتها و افترائات فرمان عقل آنها نیست، بلکه سر چشمه همه آنها روح عصیان و طغیانگری است که بر این افراد غالب است.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

منابع

• تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
• اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌
• تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
• تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
• برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
• تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌