آیه 76 سوره صافات

وَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ

[37–76] (مشاهده آیه در سوره)

<<75	آیه 76 سوره صافات	77>>
سوره : سوره صافات (37) جزء : 23 نزول : مکه

ترجمه های فارسی

و او را با اهل بیتش (و پیروانش) همه را از اندوه و بلای بزرگ (هلاکت غرق) نجات دادیم.

و او و خاندانش را از آن اندوه بزرگ نجادت دادیم.

و او و كسانش را از اندوه بزرگ رهانيديم.

او و كسانش را از اندوه بزرگ رهانيديم.

و او و خاندانش را از اندوه بزرگ رهایی بخشیدیم،

ترجمه های انگلیسی(English translations)

We delivered him and his family from their great distress,

And We delivered him and his followers from the mighty distress.

And We saved him and his household from the great distress,

And We delivered him and his people from the Great Calamity,

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ لَقَدْ نادانا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ «75» وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ «76»

و همانا نوح، ما را (به فرياد رسى) ندا داد، (و نداى او را اجابت كرديم) پس چه خوب پاسخ دهنده‌اى هستيم. و او و كسانش را از اندوه بزرگ رهانيديم.

وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ «77» وَ تَرَكْنا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ «78» سَلامٌ عَلى‌ نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ «79»

و (تنها) نسل او را باقى گذاشتيم. و در ميان آيندگان براى او (مدح و ثنا) به جا گذاشتيم. در ميان جهانيان بر نوح سلام باد.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 38

إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ «80» إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ «81» ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ «82»

همانا ما نيكوكاران را اين گونه پاداش مى‌دهيم. به راستى كه او از بندگان مؤمن ما بود. سپس ديگران را غرق كرديم.

نکته ها

در قرآن، بارها درباره‌ى حضرت نوح كه الگو و اسوه‌ى مقاومت است و تاريخ آن حضرت براى پيامبر اسلام سبب دلگرمى و آرامش بوده، سخن به ميان آمده است. اين پيامبر الهى ويژگى‌هايى داشت از جمله:

الف) اولين پيامبر اولوا العزم است كه به عنوان شيخ الانبيا ناميده شده است.

ب) تنها پيامبرى است كه مدّت رسالتش در قرآن مطرح شده است.

ج) سلام خداوند به نوح ويژگى خاصى دارد و عبارت‌ «فِي الْعالَمِينَ» به آن اضافه شده است.

د) پيامبرى است كه حتّى فرزند و همسرش با او مخالف بودند و به او ايمان نياوردند.

كلمه‌ى «آخر» در زبان عربى به معناى پايان و «آخرين» به معناى آيندگان است. امّا «آخر» به معناى ديگر و «آخرين» به معناى ديگران است.

فرق ميان تاريخى كه قرآن بيان مى‌كند با ساير كتب تاريخ آن است كه قرآن بعد از نقل يك ماجراى واقعى، سنّت‌هاى الهى در مورد آن را بيان مى‌نمايد. «كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ»

شايد مراد از نداى حضرت نوح در اين آيه، همان آيه 26 سوره‌ى مؤمنون باشد كه گفت:

«رَبِّ انْصُرْنِي بِما كَذَّبُونِ» خدايا در برابر تكذيب آنان مرا يارى كن.

خداوند، «فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ» است، يعنى آنچه را به صلاح بنده باشد اجابت مى‌كند، نه آنچه را بنده معيّن كرده است. لذا گاهى خواسته‌اى دارى و خداوند چيز ديگرى جايگزين آن مى‌كند.

گاهى خواسته‌ات را با تأخير اجابت مى‌كند و گاهى اصلًا خواسته‌ات را نمى‌دهد، چنانكه نوح، نجات فرزندش را خواست ولى اجابت نشد.

مقصود از بلا و اندوه بزرگ‌ «الْكَرْبِ الْعَظِيمِ» يا طوفان و غرق است و يا آزار مردم. آرى،

جلد 8 - صفحه 39

رسالت و تبليغ دينى مشكلات و اندوه‌هايى در پى دارد.

امام باقر عليه السلام فرمود: مراد از بقا در آيه‌ «جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ» بقاى دين و كتاب و نبوت در عقب و نسل نوح است. «1»

پیام ها

1- مردان خدا به بن بست نمى‌رسند و هنگامى كه كار بر آنان سخت شود با دعا و استمداد از قدرت غنى خداوند مشكل خود را حل مى‌كنند. «نادانا نُوحٌ»

2- با اين كه خداوند از درون همه آگاه است امّا براى گفتن و خواستن و دعا كردن آثار خاصى است. «نادانا» (آرى ندا و دعا و اظهار حاجت به درگاه خداوند اجابت الهى را در پى دارد).

3- اگر كسى از سر اخلاص خدا را بخواند، دعايش مستجاب خواهد شد. نادانا ... فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ‌

4- استجابت دعا، همراه با حكمت و رحمت و بدون منّت است. «فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ»

5- نوح هلاكت كفّار و سلامت سفر با كشتى را براى خود و يارانش از خداوند درخواست كرد، لكن خدا نام نيك، بقاى نسل وسلام ابدى خود را نثار او كرد و شايد اين معناى‌ «فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ» باشد يعنى بيش از آنچه تو خواستى داديم.

6- خداوند نوح را در آب حفظ كرد و ابراهيم را در آتش. «نَجَّيْناهُ» (آب و آتش در برابر اراده‌ى خدا چيزى نيستند).

7- نسبت و قوميّت همه جا سبب اهل بودن نيست. (اين آيه مى‌فرمايد: ما اهل نوح را نجات داديم در حالى كه مى‌دانيم خداوند فرزندش را غرق كرد.

بنابراين مراد از اهل، همفكران وپيروان او هستند نه تنها بستگانش). «أَهْلَهُ»

8- انقراض يا بقاى هر نسلى به دست خداست. «جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ»

9- نسل بشر امروز، از حضرت نوح و همراهان او هستند. «هُمُ الْباقِينَ»

«1». تفسير نورالثقلين.

جلد 8 - صفحه 40

10- اولياى خدا زنده‌اند و سلام‌ها را دريافت مى‌كنند. «سَلامٌ عَلى‌ نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ»

11- عامل بقاى نام نيك در ميان مردم و سلام از سوى خداوند، نيكوكارى است. «نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ»

12- پاداش الهى در مورد نيكوكاران، يك جريان و سنّت است نه يك حادثه و جرقّه. «كَذلِكَ نَجْزِي»

13- خداوند پاداش نيكوكاران را در دنيا نيز مى‌دهد. «إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ»

14- سلام به انبيا و اولياى در گذشته، كار خدايى است. «سَلامٌ عَلى‌ نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ»

15- نيكوكارانى به درجات الهى مى‌رسند كه كارشان برخاسته از ايمان باشد نه براى نام و شهرت. «نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ»

16- اگر احسان و نيكوكارى با ايمان و عبوديّت همراه باشد، نزد خداوند ارزش بيشترى دارد. «إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ»

17- هنگام نزول عذاب در دنيا، تنها مؤمنان نجات مى‌يابند و ديگران كيفر مى‌شوند، چه كافر باشد و چه بى‌تفاوت. آيه مى‌فرمايد: «أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ» و نمى‌فرمايد: «اغرقنا الكافرين»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ (76)

وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ‌: و نجات داديم و رها ساختيم او و كسان او را، يعنى جماعتى كه در كشتى با او بودند، مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ‌: از اندوه بزرگ كه غرق يا ايذاى قوم باشد.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ (71) وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا فِيهِمْ مُنْذِرِينَ (72) فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ (73) إِلاَّ عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (74) وَ لَقَدْ نادانا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ (75)

وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ (76) وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ (77) وَ تَرَكْنا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ (78) سَلامٌ عَلى‌ نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ (79) إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ (80)

إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ (81) ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ (82)

ترجمه‌

و بتحقيق گمراه شدند پيش از آنها بيشتر پيشينيان‌

و بتحقيق فرستاديم در آنها بيم‌دهندگان را

پس بنگر چگونه بود سر انجام بيم داده‌شدگان‌

مگر بندگان خدا كه خالص‌شدگانند

و بتحقيق خواند ما را نوح پس هر آينه خوب اجابت كنندگانيم‌

و نجات داديم او و اهلش را از اندوه بزرگ‌

و قرار داديم فرزندان او را آنانكه بازماندگانند

و باقى گذارديم براى او در آيندگان‌

ذكر خير سلام بر نوح در جهانيانرا

همانا ما اينچنين پاداش ميدهيم نيكوكارانرا

همانا او است از بندگان ما كه گروندگانند

پس غرق نموديم ديگران را.

تفسير

خداوند متعال براى تسليت خاطر مبارك پيغمبر خود از اصرار قومش بر كفر ميفرمايد قسم بخدا پيشتر از اينها بيشتر مردم سابق گمراه شدند و اين دليل است بر آنكه هميشه در دنيا اكثريّت با كفّار و فجّار بوده و بتحقيق فرستاديم در ميان آنها انبياء عظام و اوصياء كرام را كه بيم ميدادند آنانرا از عذاب خدا و بخرج آنها نميرفت پس ملاحظه كن و ببين چگونه شد عاقبت آنها كه بيم داده شدند و متنبّه نشدند و اصرار بر معصيت نمودند چنانچه قوم تو هم ديدند آثار باقيه آنانرا كه معذّب شدند و شنيدند اخبار آنها را و متأثر نشدند با آنكه بايد به بينند و متنبّه شوند بلى در ميان آنانكه بيم داده شدند كسانى بودند كه خداوند موفق فرمود آنها را بقبول ايمان و اعمال صالحه با نيّت خالص كه نجات يافتند از عذاب و از جمله اقوام سابقه كه معذّب بعذاب الهى شدند قوم نوح اول پيغمبر اولو العزم است كه او خواند ما را بعد از آنكه از ايمان آنها مأيوس شد و نفرين فرمود در باره آنان و ما هم قسم بخدا بخوبى اجابت نموديم ملتمس او را و نجات داديم او و خانواده‌اش را از آزار قوم و اندوه غرق و مشاهده معصيت كه براى اولياء خدا اندوه بزرگ است و قرار داديم اولاد او را آنانكه نام و آثار و ذكر خير ايشان در جهان باقى و برقرار خواهد ماند يا قرار داديم اولاد او را فقط باقى در جهان چون گفته‌اند بعد از آنكه نوح عليه السّلام از كشتى فرود آمد تمام كسانيكه با او بودند مردند جز زنان و فرزندان او لذا او را ابو البشر ثانى ناميدند و فعلا تمام مردم از نسل آنحضرتند

جلد 4 صفحه 436

ولى قمّى ره از امام باقر عليه السّلام در تفسير اين آيه نقل نموده كه مراد بقاء حقّ و نبوّت و كتاب و ايمان است در اولاد او و تمام اهل زمين از بنى آدم اولاد نوح عليه السّلام نيستند خدا باو فرمود كه حمل كن در آن از هر جفتى دو عدد و اهلت را مگر كسيكه سبقت گرفته است بر او عذاب از آنان و هر كه ايمان آورده و ايمان نيآورده بودند با او مگر كمى و نيز فرموده در احوال امم سابقه ذرّية من حملنا مع نوح و ظاهرا امام عليه السّلام بآيه اوّل استدلال فرموده براى ردّ بعضى كه گفته‌اند غير از اولاد و زنان آنحضرت همه در كشتى مردند چون مناسب نيست كه كشتى براى نجات اهل ايمان باشد و آنجا بميرند و بآيه دوم استدلال فرموده براى ردّ كسانيكه گفته‌اند بعد از فرود آمدن مردند چون ظاهر ذريّة من حملنا مع نوح ذريّه اهل ايمان از غير اولاد او ميباشد و الّا ذريّة نوح بايد گفته شود در هر حال خداوند فرموده و باقى گذارديم بعد از او نام نيك و ذكر خير او را در امم انبياء تا پيغمبر آخر الزّمان و سلامتى از ما براى او بود در دنيا و آخرت و بنابراين مفعول‌تر كنا محذوف است و سلام از جانب خدا است بر او و قويّا محتمل است مراد آن باشد كه ما باقى گذارديم ذكر خيرى را كه آنسلام و تحيّت مردم و دعاى ملائكه است براى او تا روز قيامت و بنابراين مفعول‌تر كنا جمله سلام على نوح فى العالمين است كه عبارت از تسليم ميباشد و همان ذكر خير است كه باحتمال اوّل حذف شده بود و گفته‌اند براى دفع گزند مار و عقرب گفتن اين سلام نافع است و خدا ميفرمايد ما نيكوكارانرا باين نحو جزاى خير ميدهيم در دنيا چه رسد بآخرت كه دار جزا است همانا او از بندگان مؤمن ما بود كه بالاتر از آن مقامى نيست و بعد از اين مطالب بدانيد كه ما كفّار قوم او را تماما غرق نموديم كه عبرت براى جهانيان باشد و شرح اين قضايا در سور سابقه ذكر شده است.

جلد 4 صفحه 437

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ نَجَّيناه‌ُ وَ أَهلَه‌ُ مِن‌َ الكَرب‌ِ العَظِيم‌ِ (76)

و نجات‌ داديم‌ ‌او‌ ‌را‌ و اهل‌ ‌او‌ ‌را‌ ‌که‌ مؤمنين‌ بودند ‌از‌ كرب‌ و ‌هم‌ و غم‌ عظيمي‌.

و نجات‌ ‌آنها‌ باين‌ ‌بود‌ ‌که‌ امر شد بنوح‌ ‌در‌ ساختن‌ كشتي‌ و امر فرمود ‌به‌ مؤمنين‌ ‌که‌ ‌در‌ كشتي‌ سوار شدند ‌که‌ ميفرمايد خطاب‌ بنوح‌ وَ اصنَع‌ِ الفُلك‌َ بِأَعيُنِنا

جلد 15 - صفحه 164

وَ وَحيِنا هود آيه 39 و فرمود بمؤمنين‌ وَ قال‌َ اركَبُوا فِيها بِسم‌ِ اللّه‌ِ مَجراها وَ مُرساها هود آيه 43 وَ نَجَّيناه‌ُ وَ أَهلَه‌ُ ‌که‌ اهل‌ نوح‌ همان‌ مؤمنون‌ هستند اما پسر نوح‌ ‌را‌ ميفرمايد إِنَّه‌ُ لَيس‌َ مِن‌ أَهلِك‌َ هود آيه 48 و ‌از‌ ‌اينکه‌ جمله‌ استفاده‌ ميشود ‌که‌ اهل‌ پيغمبر مؤمنين‌ هستند و ‌لو‌ انتساب‌ نسبي‌ و سببي‌ نداشته‌ باشند و ‌غير‌ مؤمن‌ اهل‌ نيست‌ و ‌لو‌ انتساب‌ نسبي‌ و سببي‌ داشته‌ ‌باشد‌ مثل‌ جعفر كذاب‌ و امثال‌ ‌او‌ و عايشه‌ و امثال‌ ‌آن‌ مِن‌َ الكَرب‌ِ العَظِيم‌ِ ‌که‌ اينها ‌در‌ شكنجه‌ كفار و مشركين‌ بالاخص‌ ‌در‌ خصوص‌ حضرت‌ نوح‌ ‌که‌ آنچه‌ توانستند اذيت‌ كردند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 76)- و لذا در این آیه بلا فاصله می‌فرماید: «و او و خاندانش را از اندوه بزرگ رهایی بخشیدیم» (وَ نَجَّیْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ).

این اندوه بزرگ ممکن است اشاره به سخریه‌های قوم کافر و مغرور، و آزارهای زبانی آنها و هتاکی و توهین نسبت به او و پیروانش باشد، و یا اشاره به تکذیبهای پی در پی این قوم لجوج.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

منابع

• تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
• اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌
• تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
• تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
• برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
• تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌