تاریخ: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) (افزودن رده جدید) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''«تاریخ»''' در اصطلاح به معنای بررسی حوادث و تحولات در زندگی آدمی و نیز وصف و ثبت وجوه گوناگون حیات و احوال انسانها در عرصه سیاست و اجتماع است. مهمترین فایده تاریخ مطابق با آیات [[قرآن]]، پند و [[عبرت]] از سرگذشت پیشینیان است. | |
| − | تاریخ در لغت | + | ==تاریخ در لغت و اصطلاح== |
| − | موضوع | + | «تاریخ» در لغت به معنای صریح «تعریف وقت» (تعیین زمان)، اثبات چیزی و به طور کنایی غایت و نهایت چیزی است و در اصطلاح یعنی بازشناساندن حوادث و زمان وقوع آنها نسبت به مبداء زمانی. |
| + | |||
| + | موضوع تاریخ، بررسی حوادث و تحولاتی است که در اندیشه و حیات آدمی رخ می‌دهد و تاریخ‌نگاری به عنوان اصطلاحی خاص به معنی وصف و ثبت وجوه گوناگون حیات و احوال [[انسان]] در عرصه سیاست و اجتماع می باشد. | ||
| + | |||
| + | تاریخ درباره آثار و اسناد باقیمانده از گذشته بحث می کند و در پرتو آنها وضعیت فعلی را تفسیر می نماید. | ||
==تاریخ در قرآن== | ==تاریخ در قرآن== | ||
| − | قرآن به طور صریح و | + | [[قرآن|قرآن کریم]] به طور صریح و قاطع، تاریخ را برای مطالعه عرضه می‌دارد و آن را یک منبع برای شناخت معرفی می کند. در این زمینه در قرآن آیاتی وجود دارد مانند: |
| − | + | *{{متن قرآن|«قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکذِّبینَ».}} ([[سوره انعام]]/۱۱) بگو: در روى زمین بگردید و بنگرید که پایان کار تکذیب‌کنندگان چگونه بوده است. | |
| − | {{متن قرآن|«قُلْ | + | *{{متن قرآن|«قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمینَ».}} ([[سوره نمل]]/۶۹) بگو: در زمین سیر کنید و بنگرید که پایان کار مجرمان چگونه بوده است. |
| − | {{متن قرآن|«قُلْ | + | *{{متن قرآن|«قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلُ کانَ أَکثَرُهُمْ مُشْرِکینَ»}} ([[سوره روم]]/۴۲) بگو: در زمین بگردید و بنگرید که عاقبت پیشینیان که بیشترینشان از مشرکان بودند، چگونه بوده است. |
| − | {{متن قرآن| | + | *{{متن قرآن|«أَفَلَمْ یسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَینظُرُوا کیفَ کانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کانُوا أَکثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِی الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا کانُوا یکسِبُونَ».}} ([[سوره غافر]]/۸۲) آیا در زمین سیر نکرده اند تا بنگرند که عاقبت کسانى که پیش از آنها مى‌آیسته‌اند چگونه بوده است؟ مردمى که نیرویشان بیشتر و آثارشان در روى زمین فراوان‌تر بود. پس آن چیزها که بدست مى آوردند، سودشان نبخشید. |
| − | {{متن قرآن|«أَفَلَمْ | + | *{{متن قرآن|«أَفَلَمْ یسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَینظُرُوا کیفَ کانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَیهِمْ وَلِلْکافِرِینَ أَمْثَالُهَا».}} ([[سوره محمد]]/۱۰) آیا در زمین سیر نکرده‌اند تا بنگرند که عاقبت کسانى که پیش از آنها بوده‌اند، چگونه بوده است؟ خدا هلاکشان کرد و کافران نیز عاقبتى آن چنان خواهند داشت. |
| − | + | مهمترین فایده تاریخ مطابق با این آیات، پند و [[عبرت]] از سرگذشت پیشینیان است. | |
| − | + | == دسته‌بندی تاریخ == | |
| + | از دیدگاه [[مرتضی مطهری|استاد مطهری]] تاریخ را می توان به سه دسته طبقه بندی کرد: | ||
| − | + | * تاریخ نقلی: این نوع تاریخ که بعضا بیشترین کاربرد را در عوام انسان های امروزی دارد، به نقل کردن وقایع و حوادث و اوضاع و احوال انسان ها در گذشته می پردازد. در این نوع تاریخ همیشه اوضاع قبلی با اوضاع فعلی مقایسه می شود. به واژه وقایع بیشتر دقت کنید؛ ما در این نوع تاریخ اتفاق ها را بیشتر بررسی می کنیم. | |
| − | + | * تاریخ علمی: در این نوع تاریخ قواعد و سنت های حاکم بر گذشتگان که در زندگی آنها تاثیر داشته اند مطالعه و بررسی می شود و نتیجه هایی که از آنها برگرفته می شود مورد بحث قرار می گیرد. برای مثال قوانین حاکم بر کشور در دوران ساسانی، قوانین حاکم بر کشور در دوران پهلوی و مقایسه آن با حال حاضر. | |
| + | * تاریخ فلسفی: در این نوع تاریخ ما بیشتر به بحث تحولات و تغییراتی که در جوامع بشری از مرحله ای به مرحله دیگر اتفاق افتاده است می پردازیم و اینکه دلایل منطقی و قانونی که باعث این تحولات شده اند چه چیزهایی بوده اند. برای مثال بحث اینکه چگونه کشور [[ایران]] از یک امپراطوری بزرگ کم کم کوچک شد و به شکل فعلی در آمد، بحث قرارداد ترکمنچای و ... این نوع تاریخ می تواند حتی باعث بروز تغییرات در آینده جامعه بشری شود. | ||
| + | ==منابع== | ||
| + | *دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، مدخل "تاریخ‌نگاری" از صادق سجادی. | ||
| + | *مسئله شناخت، شهید مطهری، ص۷۷. | ||
[[رده:تاریخ اسلام]] | [[رده:تاریخ اسلام]] | ||
[[رده:علوم]] | [[رده:علوم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۷
«تاریخ» در اصطلاح به معنای بررسی حوادث و تحولات در زندگی آدمی و نیز وصف و ثبت وجوه گوناگون حیات و احوال انسانها در عرصه سیاست و اجتماع است. مهمترین فایده تاریخ مطابق با آیات قرآن، پند و عبرت از سرگذشت پیشینیان است.
تاریخ در لغت و اصطلاح
«تاریخ» در لغت به معنای صریح «تعریف وقت» (تعیین زمان)، اثبات چیزی و به طور کنایی غایت و نهایت چیزی است و در اصطلاح یعنی بازشناساندن حوادث و زمان وقوع آنها نسبت به مبداء زمانی.
موضوع تاریخ، بررسی حوادث و تحولاتی است که در اندیشه و حیات آدمی رخ می‌دهد و تاریخ‌نگاری به عنوان اصطلاحی خاص به معنی وصف و ثبت وجوه گوناگون حیات و احوال انسان در عرصه سیاست و اجتماع می باشد.
تاریخ درباره آثار و اسناد باقیمانده از گذشته بحث می کند و در پرتو آنها وضعیت فعلی را تفسیر می نماید.
تاریخ در قرآن
قرآن کریم به طور صریح و قاطع، تاریخ را برای مطالعه عرضه می‌دارد و آن را یک منبع برای شناخت معرفی می کند. در این زمینه در قرآن آیاتی وجود دارد مانند:
- «قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکذِّبینَ». (سوره انعام/۱۱) بگو: در روى زمین بگردید و بنگرید که پایان کار تکذیب‌کنندگان چگونه بوده است.
- «قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمینَ». (سوره نمل/۶۹) بگو: در زمین سیر کنید و بنگرید که پایان کار مجرمان چگونه بوده است.
- «قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلُ کانَ أَکثَرُهُمْ مُشْرِکینَ» (سوره روم/۴۲) بگو: در زمین بگردید و بنگرید که عاقبت پیشینیان که بیشترینشان از مشرکان بودند، چگونه بوده است.
- «أَفَلَمْ یسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَینظُرُوا کیفَ کانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کانُوا أَکثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِی الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا کانُوا یکسِبُونَ». (سوره غافر/۸۲) آیا در زمین سیر نکرده اند تا بنگرند که عاقبت کسانى که پیش از آنها مى‌آیسته‌اند چگونه بوده است؟ مردمى که نیرویشان بیشتر و آثارشان در روى زمین فراوان‌تر بود. پس آن چیزها که بدست مى آوردند، سودشان نبخشید.
- «أَفَلَمْ یسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَینظُرُوا کیفَ کانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَیهِمْ وَلِلْکافِرِینَ أَمْثَالُهَا». (سوره محمد/۱۰) آیا در زمین سیر نکرده‌اند تا بنگرند که عاقبت کسانى که پیش از آنها بوده‌اند، چگونه بوده است؟ خدا هلاکشان کرد و کافران نیز عاقبتى آن چنان خواهند داشت.
مهمترین فایده تاریخ مطابق با این آیات، پند و عبرت از سرگذشت پیشینیان است.
دسته‌بندی تاریخ
از دیدگاه استاد مطهری تاریخ را می توان به سه دسته طبقه بندی کرد:
- تاریخ نقلی: این نوع تاریخ که بعضا بیشترین کاربرد را در عوام انسان های امروزی دارد، به نقل کردن وقایع و حوادث و اوضاع و احوال انسان ها در گذشته می پردازد. در این نوع تاریخ همیشه اوضاع قبلی با اوضاع فعلی مقایسه می شود. به واژه وقایع بیشتر دقت کنید؛ ما در این نوع تاریخ اتفاق ها را بیشتر بررسی می کنیم.
- تاریخ علمی: در این نوع تاریخ قواعد و سنت های حاکم بر گذشتگان که در زندگی آنها تاثیر داشته اند مطالعه و بررسی می شود و نتیجه هایی که از آنها برگرفته می شود مورد بحث قرار می گیرد. برای مثال قوانین حاکم بر کشور در دوران ساسانی، قوانین حاکم بر کشور در دوران پهلوی و مقایسه آن با حال حاضر.
- تاریخ فلسفی: در این نوع تاریخ ما بیشتر به بحث تحولات و تغییراتی که در جوامع بشری از مرحله ای به مرحله دیگر اتفاق افتاده است می پردازیم و اینکه دلایل منطقی و قانونی که باعث این تحولات شده اند چه چیزهایی بوده اند. برای مثال بحث اینکه چگونه کشور ایران از یک امپراطوری بزرگ کم کم کوچک شد و به شکل فعلی در آمد، بحث قرارداد ترکمنچای و ... این نوع تاریخ می تواند حتی باعث بروز تغییرات در آینده جامعه بشری شود.
منابع
- دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، مدخل "تاریخ‌نگاری" از صادق سجادی.
- مسئله شناخت، شهید مطهری، ص۷۷.
