ضرورت وجود امام: تفاوت بین نسخهها
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | بر این که زمین در هر زمان به وجود امام و حجت نیازمند | + | {{متوسط}} |
| + | بر این که زمین در هر زمان به وجود [[امام]] معصوم و [[حجت]] نیازمند است، براهین بسیاری اقامه شده. برخی از این براهین را خود [[ائمه اطهار|ائمه]] علیهم السلام و برخی از آنها را متکلمین شیعه بیان نموده اند. ضرورت وجود واسطه میان خدا و خلق، نیاز مردم به منبع رفع شک و تردید، ضرورت شناخته شدن حق از باطل، ضرورت بستن راه احتجاج بر مردم توسط خدا، براهین ضرورت وجود امام برخی از دلائلی هستند که در روایات ذکر شدهاند. متکلمین شیعه نیز از راه قاعده لطف و راههای دیگر ضرورت وجود امام را اثبات نمودهاند. | ||
| + | == علل ضرورت وجود امام در روایات== | ||
| + | '''الف. ضرورت واسطه میان خدا و خلق:''' | ||
| − | + | چون [[الله|خدا]] بی واسطه با خلقش ارتباط ندارد، براى او سفیرانى در میان خلقش باشند که خواست او را براى مخلوق و بندگانش بیان کنند و ایشان را به مصالح و منافعشان و موجبات تباه و فنایشان رهبرى نمایند. ایشان همان [[پیامبران|پیغمبران]] و برگزیدههاى خلق او هستند که از جانب خداى حکیم دانا به [[حکمت]] تایید گشته اند. چنین افرادی که حجت خدا بر خلقند همواره باید در زمین حضور داشته باشند.<ref>وافی، کتاب الحجه، باب اضطرار الی الحجه، حدیث ۱.</ref> | |
| − | + | '''ب. نیاز مردم به منبع رفع شک و تردید:''' | |
| − | + | برای رفع تردید و [[شک]] لازم است همواره فردی قابل رجوع و مورد اعتماد در میان خلق باشد که از مردم رفع شک و تردید نماید.<ref>وافی، کتاب الحجه، باب اضطرار الی الحجه، حدیث ۲.</ref> | |
| − | + | '''ج. شناخته شدن حق از باطل:''' | |
| − | + | خدا زمین را بدون [[امام]] عادل رها نمی کند، چرا که اگر این گونه نباشد [[حق]] از [[باطل]] شناخته نمی شود.<ref>وافی، کتاب الحجه، باب ان الارض لاتخلو من الحجه، حدیث ۵ و ۶.</ref> | |
| − | + | '''د. بستن راه احتجاج بر مردم:''' | |
| − | + | از مسائلی که وجود امام را ضروری می نماید، بستن راه احتجاج بر مردم است، چنانچه در روایت آمده است: اگر دو نفر در زمین باشند یکی از آنها امام است تا احدی نتواند به خدا احتجاج کند که او را بدون حجت رها نموده.<ref>وافی، کتاب الحجه، باب ان الارض لاتخلو من الحجه، حدیث ۱۴، ۱۵، ۱۶ و ۱۷.</ref> | |
| − | + | '''ه. باقی بودن شب قدر و نزول ملائکه:''' | |
| − | + | مطابق با [[سوره قدر]]، در هر سال شبی است به نام [[شب قدر]] که در آن [[فرشتگان|ملائکه]] و روح برای هر امری نازل می شوند (مطابق روایات [[شیعه]] تفسیر و بیان همه امور تا سال آینده در چنان شبى فرود می آید). نزول دائم ملائکه در شب قدر هر سال، فردی را می طلبد که جایگاه چنین نزولی باشد.<ref>اصول کافی، کتاب الحجه، باب فی شأن: انا انزلناه فی لیلة القدر.</ref> | |
| − | + | ==براهین متکلمین== | |
| + | متکلمین شیعه برای اثبات ضرورت وجود امام دلایل زیر را آوردهاند: | ||
| + | ===برهان بر ضرورت وجود امام بر اساس قاعدهٔ لطف=== | ||
| + | «لطف» یعنی هر کاری که مردم را به خوبیها نزدیک و از بدیها دور کند، بدون اینکه اختیارشان را بگیرد. متکلمان می گویند از انجا که خداوندِ حکیم است پس از جعلِ تکلیف، تحققِ لطف بر خداوند لازم دانسته میشود.<ref>جعفر سبحانی، المبسوط فی أصول الفقه، ج۳، ص ۱۸۴: «واللطف واجب بعد وجود التکلیف»؛ نیز: سید بهاءالدین نجفی، منتخب الأنوار المضیئة، ج۱، ص ۸: «والدلیل على وجوبه… وإلا لزم نقض الغرض».</ref> | ||
| + | |||
| + | بر پایهٔ همین قاعده، متکلمان امامی میگویند: امام، لطفِ الهی است و لطف بر خدای حکیم لازم است؛ پس وجود امام در هر زمان ضروری است.<ref>علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ج۱، ص ۳۶۲–۳۶۳.</ref> | ||
| + | ===نیاز به وجود امام برای نظم اجتماعی=== | ||
| + | عقلای عالم برای جلوگیری از هرجومرج و نزاع، یک رئیسِ واحد میگذارند؛ در دین هم برای حفظ نظم و جلوگیری از فساد، وجود امام لازم است.<ref>علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ج۱، ص ۳۶۲–۳۶۳.</ref> | ||
| + | ===نیاز به وجود امام برای حفظ و پاسداری از شریعت=== | ||
| + | برای نگهداشتنِ دین از کموزیاد شدن و خطا چارهای جز وجود امام نداریم. امام، معیارِ ثابتی برای تفسیر و تطبیقِ شریعت میدهد و جلوی تحریفها و اختلافهای زیانبار را میگیرد؛ بنابراین اگر شریعت برای هدایت پایدار نازل شده، بهطور عقلانی نیازمند پاسداری امام معصوم است تا این پایداری واقعاً تضمین شود.<ref>علامه حلّی، کشف المراد، ج۱، ص۳۶۳: «یحفظ الشرائع و یحرسها…».</ref><ref>سید مرتضی علمالهدی، الشافی فی الإمامة، ج۳، ص 169 و 170</ref> | ||
| + | |||
| + | ===لزومِ عصمت و علمِ جامعِ در مرجع نهایی دین=== | ||
| + | اگر قرار است یک مرجع، فصلِ الخطابِ مسائل دینی و حل کننده اختلافها باشد، خطاپذیری با این نقش سازگار نیست. عقل میگوید مرجع نهایی باید هم معصوم باشد و هم آگاهِ جامع به معارف و احکام، تا بتواند داوری کند و راه درست را نشان دهد؛ از اینرو وجود چنین امامی برای تداومِ هدایت لازم است.<ref>سید مرتضی علمالهدی، الشافی فی الإمامة، ج ۲–۳، مباحثِ لزوم عصمت و علم امام.</ref> | ||
| + | |||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
| + | |||
| + | ==منابع== | ||
| + | *علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، نسخه آن لاین کتابخانه مدرسه فقاهت [https://lib.eshia.ir/15229/1/161] | ||
| + | *جعفر سبحانی، المبسوط فی أصول الفقه، موسسه امام صادق علیهالسلام، قم، 1431ق. | ||
| + | *سید مرتضی علمالهدی، الشافی فی الإمامة، موسسه الصادق، تهران. | ||
| + | *فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على علیه السلام، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق. | ||
| + | *کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق. | ||
| + | |||
| + | {{اعتقادات شیعه}} | ||
[[رده:امامت]] | [[رده:امامت]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مهم]] | ||
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده= دارد | ||
| + | }} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۴
بر این که زمین در هر زمان به وجود امام معصوم و حجت نیازمند است، براهین بسیاری اقامه شده. برخی از این براهین را خود ائمه علیهم السلام و برخی از آنها را متکلمین شیعه بیان نموده اند. ضرورت وجود واسطه میان خدا و خلق، نیاز مردم به منبع رفع شک و تردید، ضرورت شناخته شدن حق از باطل، ضرورت بستن راه احتجاج بر مردم توسط خدا، براهین ضرورت وجود امام برخی از دلائلی هستند که در روایات ذکر شدهاند. متکلمین شیعه نیز از راه قاعده لطف و راههای دیگر ضرورت وجود امام را اثبات نمودهاند.
محتویات
علل ضرورت وجود امام در روایات
الف. ضرورت واسطه میان خدا و خلق:
چون خدا بی واسطه با خلقش ارتباط ندارد، براى او سفیرانى در میان خلقش باشند که خواست او را براى مخلوق و بندگانش بیان کنند و ایشان را به مصالح و منافعشان و موجبات تباه و فنایشان رهبرى نمایند. ایشان همان پیغمبران و برگزیدههاى خلق او هستند که از جانب خداى حکیم دانا به حکمت تایید گشته اند. چنین افرادی که حجت خدا بر خلقند همواره باید در زمین حضور داشته باشند.[۱]
ب. نیاز مردم به منبع رفع شک و تردید:
برای رفع تردید و شک لازم است همواره فردی قابل رجوع و مورد اعتماد در میان خلق باشد که از مردم رفع شک و تردید نماید.[۲]
ج. شناخته شدن حق از باطل:
خدا زمین را بدون امام عادل رها نمی کند، چرا که اگر این گونه نباشد حق از باطل شناخته نمی شود.[۳]
د. بستن راه احتجاج بر مردم:
از مسائلی که وجود امام را ضروری می نماید، بستن راه احتجاج بر مردم است، چنانچه در روایت آمده است: اگر دو نفر در زمین باشند یکی از آنها امام است تا احدی نتواند به خدا احتجاج کند که او را بدون حجت رها نموده.[۴]
ه. باقی بودن شب قدر و نزول ملائکه:
مطابق با سوره قدر، در هر سال شبی است به نام شب قدر که در آن ملائکه و روح برای هر امری نازل می شوند (مطابق روایات شیعه تفسیر و بیان همه امور تا سال آینده در چنان شبى فرود می آید). نزول دائم ملائکه در شب قدر هر سال، فردی را می طلبد که جایگاه چنین نزولی باشد.[۵]
براهین متکلمین
متکلمین شیعه برای اثبات ضرورت وجود امام دلایل زیر را آوردهاند:
برهان بر ضرورت وجود امام بر اساس قاعدهٔ لطف
«لطف» یعنی هر کاری که مردم را به خوبیها نزدیک و از بدیها دور کند، بدون اینکه اختیارشان را بگیرد. متکلمان می گویند از انجا که خداوندِ حکیم است پس از جعلِ تکلیف، تحققِ لطف بر خداوند لازم دانسته میشود.[۶]
بر پایهٔ همین قاعده، متکلمان امامی میگویند: امام، لطفِ الهی است و لطف بر خدای حکیم لازم است؛ پس وجود امام در هر زمان ضروری است.[۷]
نیاز به وجود امام برای نظم اجتماعی
عقلای عالم برای جلوگیری از هرجومرج و نزاع، یک رئیسِ واحد میگذارند؛ در دین هم برای حفظ نظم و جلوگیری از فساد، وجود امام لازم است.[۸]
نیاز به وجود امام برای حفظ و پاسداری از شریعت
برای نگهداشتنِ دین از کموزیاد شدن و خطا چارهای جز وجود امام نداریم. امام، معیارِ ثابتی برای تفسیر و تطبیقِ شریعت میدهد و جلوی تحریفها و اختلافهای زیانبار را میگیرد؛ بنابراین اگر شریعت برای هدایت پایدار نازل شده، بهطور عقلانی نیازمند پاسداری امام معصوم است تا این پایداری واقعاً تضمین شود.[۹][۱۰]
لزومِ عصمت و علمِ جامعِ در مرجع نهایی دین
اگر قرار است یک مرجع، فصلِ الخطابِ مسائل دینی و حل کننده اختلافها باشد، خطاپذیری با این نقش سازگار نیست. عقل میگوید مرجع نهایی باید هم معصوم باشد و هم آگاهِ جامع به معارف و احکام، تا بتواند داوری کند و راه درست را نشان دهد؛ از اینرو وجود چنین امامی برای تداومِ هدایت لازم است.[۱۱]
پانویس
- ↑ وافی، کتاب الحجه، باب اضطرار الی الحجه، حدیث ۱.
- ↑ وافی، کتاب الحجه، باب اضطرار الی الحجه، حدیث ۲.
- ↑ وافی، کتاب الحجه، باب ان الارض لاتخلو من الحجه، حدیث ۵ و ۶.
- ↑ وافی، کتاب الحجه، باب ان الارض لاتخلو من الحجه، حدیث ۱۴، ۱۵، ۱۶ و ۱۷.
- ↑ اصول کافی، کتاب الحجه، باب فی شأن: انا انزلناه فی لیلة القدر.
- ↑ جعفر سبحانی، المبسوط فی أصول الفقه، ج۳، ص ۱۸۴: «واللطف واجب بعد وجود التکلیف»؛ نیز: سید بهاءالدین نجفی، منتخب الأنوار المضیئة، ج۱، ص ۸: «والدلیل على وجوبه… وإلا لزم نقض الغرض».
- ↑ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ج۱، ص ۳۶۲–۳۶۳.
- ↑ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ج۱، ص ۳۶۲–۳۶۳.
- ↑ علامه حلّی، کشف المراد، ج۱، ص۳۶۳: «یحفظ الشرائع و یحرسها…».
- ↑ سید مرتضی علمالهدی، الشافی فی الإمامة، ج۳، ص 169 و 170
- ↑ سید مرتضی علمالهدی، الشافی فی الإمامة، ج ۲–۳، مباحثِ لزوم عصمت و علم امام.
منابع
- علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، نسخه آن لاین کتابخانه مدرسه فقاهت [۱]
- جعفر سبحانی، المبسوط فی أصول الفقه، موسسه امام صادق علیهالسلام، قم، 1431ق.
- سید مرتضی علمالهدی، الشافی فی الإمامة، موسسه الصادق، تهران.
- فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على علیه السلام، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق.
- کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.
| اعتقادات شیعه | |
| توحید | توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی |
| عدل | قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین |
| نبوت | عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن |
| امامت |
باورها: ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج) |
| معاد | برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم |
