ابن عجیبه: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{شناسنامه | + | {{خوب}} |
| − | |نام= | + | '''«احمد بن محمد بن مهدی بن عجیبة»''' (۱۱۶۰-۱۲۲۴ ق)، مفسر، صوفی و شاعر مسلمان اهل [[مراکش|مراکش]] در قرن ۱۳ هجری است. وی از علوم ظاهر به علم باطن روی آورد و از علایق دنیوی دست شست و به ارشاد طالبان و تأسیس زاویه‌هایى برای اجتماع [[تصوف|صوفیه]] و سیر و سلوک روحانى پرداخت. «[[البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید (کتاب)|البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید]]» از مهمترین تألیفات اوست. |
| − | | | + | {{شناسنامه عالم |
| − | | | + | |نام کامل = احمد بن محمد بن عجیبة حسنى |
| − | | | + | |تصویر= [[پرونده:Ibn-ojibaeh.jpg]] |
| − | |وفات= | + | |زادروز = ۱۱۶۰ قمری |
| − | | | + | |زادگاه = [[مراکش]] |
| + | |وفات = ۱۲۲۴ قمری | ||
| + | |مدفن = مراکش | ||
| + | |اساتید = محمد السوسى، احمد الرشا، عبدالکریم بن قرّیش، محمد ورزازی، محمد جنوی،... | ||
| + | |شاگردان = | ||
| + | |آثار = [[البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید (کتاب)|البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید]]، ایقاظ الهمم فى شرح الحکم، الفتوحات الالهیة فى شرح المباحث الاصلیة، معراج التشوف الى حقائق التصوف، دیوان اشعار،... | ||
}} | }} | ||
| + | ==ولادت و خاندان== | ||
| + | ابوالعباس احمد بن محمد بن مهدی بن عجیبة حسنى، در قریة الخمیس، واقع در ناحیه منسوب به قبیله انجرا، در سواحل جنوبى مدیترانه میان طنجه و تطوان از شهرهای [[مراکش]] در سال ۱۱۶۰ یا ۱۱۶۱ قمری متولد شد. | ||
| − | + | خانواده او از شرفای ([[سادات|سادات]]) محل تولدش بوده‌اند. نسبش در اصل از طریق [[حسن مثنی|حسن مثنى]] و [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]] علیه السلام به [[امام علی علیه السلام|حضرت على]] علیه السلام مى‌رسد. | |
| − | == | + | ==تحصیل و اساتید== |
| − | + | احمد بن محمد تحصیلات مقدماتى و قرائت [[قرآن]] را در زادگاه خود فراگرفت و مدتی در قصر الکبیر نزد [[فقیه|فقیه]] محمد السوسى و سپس در تطوان نزد استادانى چون احمد الرشا، عبدالکریم بن قرّیش و محمد ورزازی به تحصیل [[فقه]] و [[کلام]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و علوم ادبى پرداخت. هنگامى که شیخ محمد جنوی به تطوان آمد، وی ملازم مجلس درس او شد و فقه و [[حدیث]] و سپس مباحثى در [[عرفان|عرفان]] را از او فراگرفت. | |
| − | + | پس از وفات محمد جنوی، ابن عجیبه عازم فاس شد و در آنجا به مجلس درس سیدی محمد التاودی ابن سوده پیوست و از او اجازه تدریس و نقل حدیث گرفت. ولى چندی بعد به تطوان بازگشت و به تعلیم و تدریس مشغول شد و در این سفر با عارف مشهور سیدی محمد بوزیدی آشنا و به طریقه درقاوی وارد شد. | |
| − | + | وی قبلاً در مجالس درس محمد جنوی به عرفان گرایش یافته و حکم ابن عطاءالله و اصول الطریقة شیخ زرّوق را خوانده بود ولى ورود به طریقه درقاوی تحولى اساسى در فکر و روح او پدید آورد، از علوم ظاهر به علم باطن روی آورد، از علایق دنیوی دست شست و در زی‌ّ [[تصوف|صوفیه]] به سیاحت در نواحى مختلف و ارشاد طالبان و تأسیس زاویه‌هایى برای اجتماع صوفیه و سیر و سلوک روحانى پرداخت. | |
| + | ==آثار و تألیفات== | ||
| − | + | فهرستى که ابن عجیبه از تألیفات و نوشته‌های خویش بدست مى‌دهد، شامل ۳۸ عنوان است که [[دیوان (شعر)|دیوان]] او یعنى [[قصیده|قصاید]] و توشیحات و آثار منظوم او را نیز دربرمى‌گیرد. معروف‌ترین آثار او عبارت است از: | |
| − | + | #[[البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید (کتاب)|البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید]]، در ۴ جلد؛ از جمله [[تفسیر عرفانی|تفاسیر اشاری]] است که با مشی [[تصوف|صوفیه]] نگارش یافته. | |
| − | + | #ایقاظ الهمم فى شرح الحکم، شرح الحکم ابن عطاءالله سکندری است. | |
| − | + | #الفتوحات الالهیة فى شرح المباحث الاصلیة، شرح منظومه عرفانى ابن بناء سرقسطى است که ابن عجیبه آن را نیز به اشاره شیخ خود سیدی محمد بوزیدی تألیف کرده است. | |
| − | + | #معراج التشوف الى حقائق التصوف، رساله‌ای است در شرح پاره‌ای الفاظ و اصطلاحات صوفیه. | |
| − | + | #الفتوحات القدوسیة فى شرح المقدمة الاجرومیة، شرحى است بر مقدمه منظومه معروف ابن آجروم در [[نحو]] که ابن عجیبه آن را به دو وجه نحوی و باطنى گزارش و تفسیر کرده است. | |
| − | + | #ازهار البستان فى طبقات الاعیان، در بیان احوال بزرگان مذهب [[مالکی|مالکى]] است که در ضمن آن به ذکر نحویان و محدثان و صوفیه نیز پرداخته است. | |
| − | + | #الفهرسة، که شرح احوال خود ابن عجیبه است. | |
| − | + | #دیوان اشعار، که شامل قصاید و مقطعاتى در موضوعات [[عرفان|عرفانى]] است و خمریه‌هایى نیز در آن هست که تأثیر شعر صوفیانه [[ابن فارض|ابن فارض]] در آنها آشکار است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | # البحر | ||
| − | # | ||
| − | # الفتوحات | ||
| − | # معراج التشوف الى حقائق التصوف، | ||
| − | # الفتوحات | ||
| − | # ازهار البستان فى طبقات | ||
| − | # الفهرسة، | ||
| − | # | ||
| + | ==وفات== | ||
| + | سرانجام احمد بن عجیبه در غماره به طاعون مبتلا شد و در سال ۱۲۲۴ قمری درگذشت. مقبره او در نزدیکى طنجه در [[مراکش]]، بر بلندیهایى که بر قریه زمیج و نیز بر دریا و صخره‌های جبل‌الطارق مشرف است، واقع شده و هر سال در اواخر تابستان درویشان درقاوی در آنجا گرد مى‌آیند و با مراسم خاصى یاد او را گرامى مى‌دارند. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2352 "ابن عجیبه"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۴، فتح‌الله مجتبائى.] | |
| − | * [http://www.cgie.org.ir/ | + | {{سنجش کیفی |
| − | + | |سنجش=شده | |
| + | |شناسه= متوسط | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده=دارد | ||
| + | }} | ||
[[رده:علمای قرن سیزدهم]] | [[رده:علمای قرن سیزدهم]] | ||
| + | [[رده:مفسرین قرآن]] | ||
| + | [[رده:عارفان]][[رده:شعرای عرب]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۱۳
«احمد بن محمد بن مهدی بن عجیبة» (۱۱۶۰-۱۲۲۴ ق)، مفسر، صوفی و شاعر مسلمان اهل مراکش در قرن ۱۳ هجری است. وی از علوم ظاهر به علم باطن روی آورد و از علایق دنیوی دست شست و به ارشاد طالبان و تأسیس زاویه‌هایى برای اجتماع صوفیه و سیر و سلوک روحانى پرداخت. «البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید» از مهمترین تألیفات اوست.
| |
| نام کامل | احمد بن محمد بن عجیبة حسنى |
| زادروز | ۱۱۶۰ قمری |
| زادگاه | مراکش |
| وفات | ۱۲۲۴ قمری |
| مدفن | مراکش |
|
| |
| اساتید |
محمد السوسى، احمد الرشا، عبدالکریم بن قرّیش، محمد ورزازی، محمد جنوی،... |
|
| |
| آثار |
البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، ایقاظ الهمم فى شرح الحکم، الفتوحات الالهیة فى شرح المباحث الاصلیة، معراج التشوف الى حقائق التصوف، دیوان اشعار،... |
ولادت و خاندان
ابوالعباس احمد بن محمد بن مهدی بن عجیبة حسنى، در قریة الخمیس، واقع در ناحیه منسوب به قبیله انجرا، در سواحل جنوبى مدیترانه میان طنجه و تطوان از شهرهای مراکش در سال ۱۱۶۰ یا ۱۱۶۱ قمری متولد شد.
خانواده او از شرفای (سادات) محل تولدش بوده‌اند. نسبش در اصل از طریق حسن مثنى و امام حسن علیه السلام به حضرت على علیه السلام مى‌رسد.
تحصیل و اساتید
احمد بن محمد تحصیلات مقدماتى و قرائت قرآن را در زادگاه خود فراگرفت و مدتی در قصر الکبیر نزد فقیه محمد السوسى و سپس در تطوان نزد استادانى چون احمد الرشا، عبدالکریم بن قرّیش و محمد ورزازی به تحصیل فقه و کلام و تفسیر و علوم ادبى پرداخت. هنگامى که شیخ محمد جنوی به تطوان آمد، وی ملازم مجلس درس او شد و فقه و حدیث و سپس مباحثى در عرفان را از او فراگرفت.
پس از وفات محمد جنوی، ابن عجیبه عازم فاس شد و در آنجا به مجلس درس سیدی محمد التاودی ابن سوده پیوست و از او اجازه تدریس و نقل حدیث گرفت. ولى چندی بعد به تطوان بازگشت و به تعلیم و تدریس مشغول شد و در این سفر با عارف مشهور سیدی محمد بوزیدی آشنا و به طریقه درقاوی وارد شد.
وی قبلاً در مجالس درس محمد جنوی به عرفان گرایش یافته و حکم ابن عطاءالله و اصول الطریقة شیخ زرّوق را خوانده بود ولى ورود به طریقه درقاوی تحولى اساسى در فکر و روح او پدید آورد، از علوم ظاهر به علم باطن روی آورد، از علایق دنیوی دست شست و در زی‌ّ صوفیه به سیاحت در نواحى مختلف و ارشاد طالبان و تأسیس زاویه‌هایى برای اجتماع صوفیه و سیر و سلوک روحانى پرداخت.
آثار و تألیفات
فهرستى که ابن عجیبه از تألیفات و نوشته‌های خویش بدست مى‌دهد، شامل ۳۸ عنوان است که دیوان او یعنى قصاید و توشیحات و آثار منظوم او را نیز دربرمى‌گیرد. معروف‌ترین آثار او عبارت است از:
- البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، در ۴ جلد؛ از جمله تفاسیر اشاری است که با مشی صوفیه نگارش یافته.
- ایقاظ الهمم فى شرح الحکم، شرح الحکم ابن عطاءالله سکندری است.
- الفتوحات الالهیة فى شرح المباحث الاصلیة، شرح منظومه عرفانى ابن بناء سرقسطى است که ابن عجیبه آن را نیز به اشاره شیخ خود سیدی محمد بوزیدی تألیف کرده است.
- معراج التشوف الى حقائق التصوف، رساله‌ای است در شرح پاره‌ای الفاظ و اصطلاحات صوفیه.
- الفتوحات القدوسیة فى شرح المقدمة الاجرومیة، شرحى است بر مقدمه منظومه معروف ابن آجروم در نحو که ابن عجیبه آن را به دو وجه نحوی و باطنى گزارش و تفسیر کرده است.
- ازهار البستان فى طبقات الاعیان، در بیان احوال بزرگان مذهب مالکى است که در ضمن آن به ذکر نحویان و محدثان و صوفیه نیز پرداخته است.
- الفهرسة، که شرح احوال خود ابن عجیبه است.
- دیوان اشعار، که شامل قصاید و مقطعاتى در موضوعات عرفانى است و خمریه‌هایى نیز در آن هست که تأثیر شعر صوفیانه ابن فارض در آنها آشکار است.
وفات
سرانجام احمد بن عجیبه در غماره به طاعون مبتلا شد و در سال ۱۲۲۴ قمری درگذشت. مقبره او در نزدیکى طنجه در مراکش، بر بلندیهایى که بر قریه زمیج و نیز بر دریا و صخره‌های جبل‌الطارق مشرف است، واقع شده و هر سال در اواخر تابستان درویشان درقاوی در آنجا گرد مى‌آیند و با مراسم خاصى یاد او را گرامى مى‌دارند.
منابع
