سازمان اقتصاد اسلامی: تفاوت بین نسخه‌ها
جز (1) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی]]}} | {{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی]]}} | ||
| + | {{خوب}} | ||
| − | + | «سازمان اقتصاد اسلامی ایران» جانشین بانک اسلامی [[ایران]] می باشد که با اهدف گسترش سنت اسلامی [[قرض الحسنه|قرضالحسنه]] و مبارزه با [[ربا خواری|رباخواری]] و کمک به سالم سازی اقتصاد کشور و خدمت به مردم و تأمین بخشی از نیازهای جامعه تأسیس شده است. | |
| + | [[پرونده:Eghtesad.jpg|بندانگشتی|سازمان اقتصاد اسلامی ایران]] | ||
| − | + | == اهمیت صندوق قرضالحسنه == | |
| + | از جمله مسائلی که [[پیامبر اسلام|نبی اکرم]] صلی الله علیه و آله و [[ائمه اطهار]] علیهم السلام نسبت به آن بسیار سفارش کرده‌اند، موضوع [[قرض الحسنه|قرضالحسنه]] است. [[اسلام]] برای جلوگیری از هر نوع سلطه و استثمار و بهره‌کشی، [[ربا]] و سود بدون ریسک و خطر را [[حرام]] دانسته، به نحوی که [[قرآن|قرآن مجید]] آن را جنگ با [[الله|خدا]] و پیامبر دانسته: {{متن قرآن|«فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ»}}.<ref>[[سوره بقره]]، ۲۷۹.</ref> | ||
| − | + | و از [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام نقل شده که پیامبر اکرم، هم ربا دهنده، هم ربا گیرنده و هم نویسنده و شهود آن را مورد [[لعن]] قرار داده است و از مردم خواسته که برای رفع مشکلات اقتصادی و نیازهای مادی، روحیه‌ی تعاون را در جوامع خود ایجاد کرده و به اندازه‌ی توان خویش بدون انگیزه‌ی استثمار، همدیگر را یاری دهند و از منت گذاشتن به یکدیگر خودداری کنند.<ref>کارنامه‌ی سازمان اقتصاد اسلامی، ۵.</ref> | |
| − | صندوق‌های قرضالحسنه از | + | یکی از راه‌های تحقق این موضوع، تأسیس صندوق‌های [[قرض الحسنه|قرضالحسنه]] بود. این صندوق‌ها پیش از پیروزی انقلاب و با هدف دستگیری از نیازمندان تأسیس شد. |
| − | + | صندوق‌های قرضالحسنه از جمله مؤسسات اقتصادی بودند که در زمینه‌ی رفع مشکلات اقتصادی مردم و عملی کردن آموزه‌های دینی تأسیس می‌شد. نخستین صندوق قرضالحسنه در کشور در سال ۱۳۴۸ با سرمایه‌ای حدود چهارده هزار تومان که حاصل جمع‌آوری اعانات و [[صدقه|صدقه‌های]] اهدایی مردم خیابان‌های [[خراسان]] و لرزاده‌ی [[تهران]] بود، تأسیس شد.<ref>صندوق‌های قرضالحسنه در ایران، ص۱۰.</ref> | |
| − | + | == تشکیل سازمان اقتصاد اسلامی == | |
| + | با اوج‌گیری انقلاب اسلامی [[ایران]] و شروع اعتصابات عمومی و در پی رهنمودها و اعلامیه‌های [[امام خمینی]] رهبرکبیر انقلاب، در خصوص کمک به اعتصاب‌کنندگان، کارگران و پیشه‌وران و کارمندانی که در اثر اعتصابات و در مسیر انقلاب دچار ضرر و زیان شده بودند، این صندوق‌ها بر فعالیت خود شدت بخشیدند.<ref>همان، ۱۰.</ref> | ||
| − | + | داشتن یک سیستم اقتصادی مبتنی بر [[عدالت]] و بینش‌های [[اسلام|اسلامی]]، از جمله نظام بانکی بدون [[ربا]]، آرزوی دیرینه و دل‌انگیزی بود که پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ امکان تحقق آن را در دل‌های مردم مسلمان زنده کرد و تأسیس صندوق‌های قرضالحسنه دورنمایی از این آرزوها بود. در طلیعه‌ی این پیروزی، جواز تأسیس بانک اسلامی با تأیید و تنفیذ رهبر کبیر انقلاب صادر شد. | |
| − | + | هیئت مؤسسین تصویب کردند که اولین حساب این بانک به نام [[امام خمینی]]، رهبر کبیر انقلاب اسلامی افتتاح شود و بزرگانی مانند: [[شهید بهشتی]]، [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]]، [[شهید صدوقی]] و آقای اعتمادیان و عده‌ای دیگر از بازرگانان متعهد و دلسوز در تأسیس آن مساعدت داشتند.<ref>صحیفه‌ی نور، ۲۲۲.</ref> | |
| − | هدف اصلی سازمان اقتصاد اسلامی، احیاء و گسترش سنت اسلامی قرضالحسنه در کشور از طریق هماهنگ‌سازی صندوق‌های قرضالحسنه در سراسر کشور و کمک به آنها جهت ارائه‌ی خدمات هر چه بیشتر به مردم | + | بنی‌صدر رئیس جمهوری وقت، از ادامه‌ی کار جلوگیری کرد. او تأسیس بانک اسلامی را مخل سیستم پولی می‌دانست و مؤسسین بانک به علت پرهیز از ایجاد اختلاف از ادامه‌ی کار منصرف شدند و دولت اعلام کرد که اگر عنوان بانک برداشته شود، در قالب مؤسسه می‌تواند همه‌ی فعالیتهای بانکی را انجام دهد؛ بنابراین اساسنامه عوض شد و تحت عنوان «سازمان اقتصاد اسلامی»، کار خود را ادامه داد. اما بعد از مدتی بانک مرکزی اعلام کرد که نباید سازمان، اعتبارات اسنادی داشته باشد؛ چون این کار مخصوص بانک‌ها است. مدتی نیز اعلام کردند که چک هم نباید داشته باشد؛ به این ترتیب «بانک اسلامی» به «سازمان اقتصاد اسلامی» تبدیل و به تدریج در اساسنامه‌ی آن سازمان، به یک صندوق قرض‌الحسنه‌ی بزرگ مبدل شد.<ref>سید مهدی حسینی، ۱۰۱.</ref> |
| + | |||
| + | == خدمات و فعالیتهای سازمان == | ||
| + | هدف اصلی سازمان اقتصاد اسلامی، احیاء و گسترش [[سنت]] اسلامی [[قرض الحسنه|قرضالحسنه]] در کشور از طریق هماهنگ‌سازی صندوق‌های قرضالحسنه در سراسر کشور و کمک به آنها جهت ارائه‌ی خدمات هر چه بیشتر به مردم کم‌درآمد به ویژه در مناطق محروم بود. | ||
خدمات مؤسسه، این‌گونه احصا شده است: | خدمات مؤسسه، این‌گونه احصا شده است: | ||
| − | # پرداخت وام‌های تقویتی به منظور تقویت بنیه‌ی مالی صندوق‌های قرضالحسنه برای پرداخت وام‌های ضروری و کشاورزی و دامداری به‌ویژه در مناطق محروم و دورافتاده‌ی کشور | + | #پرداخت وام‌های تقویتی به منظور تقویت بنیه‌ی مالی صندوق‌های قرضالحسنه برای پرداخت وام‌های ضروری و کشاورزی و دامداری به‌ویژه در مناطق محروم و دورافتاده‌ی کشور |
| − | # تأدیه‌ی وام‌های درازمدت برای خرید محل صندوق‌های قرضالحسنه یا ایجاد ساختمان | + | #تأدیه‌ی وام‌های درازمدت برای خرید محل صندوق‌های قرضالحسنه یا ایجاد ساختمان |
| − | # آن دسته از صندوق‌هایی که خود با درآمدهای اهدایی و متعارف خویش قادر به تأمین تمام هزینه‌ها نیستند و در مناطق محروم فعالیت می‌کنند، کسر هزینه‌ی آنها را تاکنون پرداخته تا صندوق‌های قرضالحسنه فارغ از مشکلات تأمین هزینه بتواند به خدمات ارزشمند خود ادامه دهند. | + | #آن دسته از صندوق‌هایی که خود با درآمدهای اهدایی و متعارف خویش قادر به تأمین تمام هزینه‌ها نیستند و در مناطق محروم فعالیت می‌کنند، کسر هزینه‌ی آنها را تاکنون پرداخته تا صندوق‌های قرضالحسنه فارغ از مشکلات تأمین هزینه بتواند به خدمات ارزشمند خود ادامه دهند. |
| − | # تهیه و تأمین لوازم اداری و دفتری و فرم‌های مورد نیاز صندوق‌ها و در اختیار قراردادن آن به قیمت تمام شده که معمولاً به طور محسوس ارزان‌تر از نرخ متعارف بازار است. | + | #تهیه و تأمین لوازم اداری و دفتری و فرم‌های مورد نیاز صندوق‌ها و در اختیار قراردادن آن به قیمت تمام شده که معمولاً به طور محسوس ارزان‌تر از نرخ متعارف بازار است. |
| − | # اعزام گروه‌های حسابرسی و حسابداری آزموده به منظور ارشاد و آموزش کارکنان صندوق‌ها و افزایش تجربیات آنها در امور حسابداری و دفتری و همچنین رفع اشکالات و اختلاف حساب‌ها | + | #اعزام گروه‌های حسابرسی و حسابداری آزموده به منظور ارشاد و آموزش کارکنان صندوق‌ها و افزایش تجربیات آنها در امور حسابداری و دفتری و همچنین رفع اشکالات و اختلاف حساب‌ها. |
| − | این سازمان برای تحقق اهداف فوق واحدهای هماهنگی تشکیل داد. واحدهای هماهنگی سازمان اقتصاد اسلامی ایران که در واقع بیشترین فعالیت سازمان را به خود اختصاص داده، در بهمن ماه سال ۱۳۶۰ موجودیت یافت و برای استقرار نظم در صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی سراسری، فعالیت همه جانبه‌ای را از سطح مستضعف‌ترین طبقات جامعه یعنی روستاییان شروع کرد. اعضای این واحدها با جلسات مستمر و پیگیر خود که به منظور تبادل نظر و مشورت به طور هفتگی در محل سازمان تشکیل می‌شود و نیز با سفرهای ماهانه که معمولاً در دهه‌ی سوم هر ماه به استان‌ها و شهرستان‌های کشور صورت می‌گیرد، صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی کشور را در ارائه‌ی خدمات و هماهنگی تحت پوشش قرار می‌دهند. | + | این سازمان برای تحقق اهداف فوق واحدهای هماهنگی تشکیل داد. واحدهای هماهنگی سازمان اقتصاد اسلامی ایران که در واقع بیشترین فعالیت سازمان را به خود اختصاص داده، در بهمن ماه سال ۱۳۶۰ موجودیت یافت و برای استقرار نظم در صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی سراسری، فعالیت همه جانبه‌ای را از سطح مستضعف‌ترین طبقات جامعه یعنی روستاییان شروع کرد. اعضای این واحدها با جلسات مستمر و پیگیر خود که به منظور تبادل نظر و مشورت به طور هفتگی در محل سازمان تشکیل می‌شود و نیز با سفرهای ماهانه که معمولاً در دهه‌ی سوم هر ماه به استان‌ها و شهرستان‌های کشور صورت می‌گیرد، صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی کشور را در ارائه‌ی خدمات و هماهنگی تحت پوشش قرار می‌دهند.<ref>کارنامه‌ی سازمان و صندوق‌های قرضالحسنه در ایران، ۲۱.</ref> |
| − | به دنبال شکل‌گیری و آغاز کار سازمان اقتصاد اسلامی ایران در اواخر سال | + | به دنبال شکل‌گیری و آغاز کار سازمان اقتصاد اسلامی ایران در اواخر سال ۱۳۵۸، نخستین گام اساسی این سازمان در ارتباط با فعالیتهای صندوق‌های قرضالحسنه، تشکیل سمیناری از این صندوق‌ها بود که به مدت سه روز از تاریخ بیستم تا بیست و دوم خرداد ۱۳۵۹ در [[تهران]] برگزار شد. |
| − | در این سمینار مسائل مهم و جاری صندوق‌ها از لحاظ کمیت و کیفیت پرداخت وام، روش تأمین هزینه‌ها، شیوه‌های ارتباطی صندوق‌ها، اتخاذ روش‌های یکنواخت حسابداری و دفتر، کیفیت جذب سپرده‌های مردم و به طور کلی مسائل مشترک و غیرمشترک صندوق‌ها، مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت و خلاصه‌ی تصمیمات طی قطعنامه‌ای به تصویب شرکت‌کنندگان رسید. | + | در این سمینار مسائل مهم و جاری صندوق‌ها از لحاظ کمیت و کیفیت پرداخت وام، روش تأمین هزینه‌ها، شیوه‌های ارتباطی صندوق‌ها، اتخاذ روش‌های یکنواخت حسابداری و دفتر، کیفیت جذب سپرده‌های مردم و به طور کلی مسائل مشترک و غیرمشترک صندوق‌ها، مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت و خلاصه‌ی تصمیمات طی قطعنامه‌ای به تصویب شرکت‌کنندگان رسید.<ref>همان، ۲۴.</ref> |
| − | اهم مصوبات این جلسات: | + | اهم مصوبات این جلسات عبارتند از: |
| − | * الف) سازمان اقتصاد اسلامی ایران هماهنگی صندوق‌های قرضالحسنه را در سراسر کشور به عهده می‌گیرد و هر صندوق با آنکه از نظر قانونی واحدی مستقل و جداگانه است، تحت یک نظام و روش هماهنگ و در چارچوب نظارت ارشادی سازمان اداره شود. | + | *الف) سازمان اقتصاد اسلامی ایران هماهنگی صندوق‌های قرضالحسنه را در سراسر کشور به عهده می‌گیرد و هر صندوق با آنکه از نظر قانونی واحدی مستقل و جداگانه است، تحت یک نظام و روش هماهنگ و در چارچوب نظارت ارشادی سازمان اداره شود. |
| − | * ب) سازمان به منظور استاندارد نمودن عملیات حسابداری و دفتری صندوق‌ها، کلیه‌ی فرم‌ها و دفاتر مورد نیاز صندوق‌ها را تهیه و چاپ نموده و به طور رایگان در اختیار صندوق‌ها قرار دهد. | + | *ب) سازمان به منظور استاندارد نمودن عملیات حسابداری و دفتری صندوق‌ها، کلیه‌ی فرم‌ها و دفاتر مورد نیاز صندوق‌ها را تهیه و چاپ نموده و به طور رایگان در اختیار صندوق‌ها قرار دهد. |
| − | * ج) همچنین سازمان، ملزومات اداری از قبیل: گاوصندوق، کمد بایگانی، فایل، میز تحریر، صندلی، باجه و امثال آن را تهیه و در اختیار صندوق‌های قرضالحسنه قرار دهد. | + | *ج) همچنین سازمان، ملزومات اداری از قبیل: گاوصندوق، کمد بایگانی، فایل، میز تحریر، صندلی، باجه و امثال آن را تهیه و در اختیار صندوق‌های قرضالحسنه قرار دهد. |
| − | * د) سازمان در مواقع ضروری به منظور تقویت صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی زیر پوشش خود، وام‌های طویل‌المدت بدون کارمزد به این صندوق‌ها بپردازد. | + | *د) سازمان در مواقع ضروری به منظور تقویت صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی زیر پوشش خود، وام‌های طویل‌المدت بدون کارمزد به این صندوق‌ها بپردازد. |
| − | * هـ) صندوق‌های قرضالحسنه از مجموع وام پرداختی به متقاضیان، حداکثر یک درصد کارمزد بدون احتساب مدت، دریافت دارند و سازمان کسری هزینه‌های معرفی این صندوق‌ها را تأمین نماید. | + | *هـ) صندوق‌های قرضالحسنه از مجموع وام پرداختی به متقاضیان، حداکثر یک درصد کارمزد بدون احتساب مدت، دریافت دارند و سازمان کسری هزینه‌های معرفی این صندوق‌ها را تأمین نماید. |
| − | * و) سازمان به منظور آموزش کارمندان صندوق‌ها، کلاس‌های آموزشی ترتیب دهد. | + | *و) سازمان به منظور آموزش کارمندان صندوق‌ها، کلاس‌های آموزشی ترتیب دهد.<ref>صندوق‌های قرضالحسنه، ۳۳.</ref> |
| − | خدمات سازمان با بهره‌گیری از قانون اساسی جمهوری اسلامی، بر مبنای ولایت فقیه در ابعاد اقتصادی، عمرانی، کشاورزی و فرهنگی صورت می‌پذیرد. برنامه‌های آینده‌ی سازمان به طور خلاصه عبارتند از: | + | خدمات سازمان با بهره‌گیری از قانون اساسی جمهوری اسلامی، بر مبنای [[ولایت فقیه]] در ابعاد اقتصادی، عمرانی، کشاورزی و فرهنگی صورت می‌پذیرد. برنامه‌های آینده‌ی سازمان به طور خلاصه عبارتند از: |
| − | + | *دگرگونی نظام اقتصادی فعلی و تبدیل آن به اقتصاد اسلامی فقاهتی | |
| − | + | *مبارزه با [[ربا خواری|رباخواری]] از طریق احیای سنت‌های [[اسلام|اسلامی]] از قبیل [[قرض الحسنه|قرضالحسنه]] | |
| − | + | *هدایت جامعه به سوی خودکفایی از طریق تولید بیشتر و تشویق مردم به ساده‌زیستی اسلامی | |
| − | + | *جذب سرمایه‌های سرگردان به طرف تولید و ارائه‌ی نمونه‌ها و الگوهای عملی | |
| − | + | *ایجاد معاملات و خدمات بازرگانی صحیح بر پایه‌ی نیاز جامعه‌ی اسلامی و انطباق آنها بر موازین [[فقه]] اسلام و به دنبال آن ایجاد مدیریت صحیح در سطح جامعه | |
| − | + | *متمرکز نمودن امکانات مالی راکد جهت رفع مشکلات و احتیاجات ضروری جامعه | |
| − | + | *تلاش جهت برطرف کردن سودجویی و احیای بازرگانی سالم.<ref>همان، ۲۹.</ref> | |
| + | == اعضای هیئت مدیره سازمان == | ||
اولین مجمع عمومی عادی سالیانه‌ی شرکت سازمان اقتصاد اسلامی ایران در تاریخ ۱۵/۴/۱۳۶۴ در محل سازمان تشکیل شد. ابتدا ترازنامه و حساب سود و زیان مالی سال ۱۳۶۱ مورد تصویب قرار گرفت؛ سپس آقایان: سید جواد آل احمد به سمت بازرسی اصلی و محمود اعتمادیان به سمت بازرس علی‌البدل برای مدت یک سال و آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی، کریم انصاریان، حسین کاشانی فرد، سید اصغر رخ صفت، سید تقی خاموشی، علی شفیعی، علی عدالت‌پیشه، محمدرضا اعتمادیان و مصطفی دلال‌زاده به سمت اعضای اصلی هیئت مدیره و آقایان: سید هاشم خادم‌الحسینی، احمد تقی‌زاده، حسین خیرمندی، علی اخباری و اکبر انصاری به عنوان اعضای علی‌البدل هیئت مدیره برای مدت دو سال انتخاب شدند. | اولین مجمع عمومی عادی سالیانه‌ی شرکت سازمان اقتصاد اسلامی ایران در تاریخ ۱۵/۴/۱۳۶۴ در محل سازمان تشکیل شد. ابتدا ترازنامه و حساب سود و زیان مالی سال ۱۳۶۱ مورد تصویب قرار گرفت؛ سپس آقایان: سید جواد آل احمد به سمت بازرسی اصلی و محمود اعتمادیان به سمت بازرس علی‌البدل برای مدت یک سال و آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی، کریم انصاریان، حسین کاشانی فرد، سید اصغر رخ صفت، سید تقی خاموشی، علی شفیعی، علی عدالت‌پیشه، محمدرضا اعتمادیان و مصطفی دلال‌زاده به سمت اعضای اصلی هیئت مدیره و آقایان: سید هاشم خادم‌الحسینی، احمد تقی‌زاده، حسین خیرمندی، علی اخباری و اکبر انصاری به عنوان اعضای علی‌البدل هیئت مدیره برای مدت دو سال انتخاب شدند. | ||
در این جلسه، روزنامه‌ی کثیرالانتشار جمهوری اسلامی جهت درج آگهی‌ها و اطلاعیه‌های شرکت تعیین گردید. پس از پایان اجلاس مجمع، اولین جلسه‌ی اعضای هیئت مدیره تشکیل شد و در انتخاباتی که صورت گرفت، آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی به سمت نایب رئیس هیئت مدیره، حسین کاشانی‌فرد به سمت نایب رئیس هیئت مدیره، سید اصغر رخ‌صفت به سمت مدیرعامل و علی شفیعی به عنوان قائم‌مقام مدیرعامل برگزیده شدند. همچنین آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی، کریم انصاریان، علی عدالت‌پیشه، علی شفیعی و مصطفی دلال‌زاده به عنوان اعضای هیئت عامل انتخاب گردیدند. | در این جلسه، روزنامه‌ی کثیرالانتشار جمهوری اسلامی جهت درج آگهی‌ها و اطلاعیه‌های شرکت تعیین گردید. پس از پایان اجلاس مجمع، اولین جلسه‌ی اعضای هیئت مدیره تشکیل شد و در انتخاباتی که صورت گرفت، آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی به سمت نایب رئیس هیئت مدیره، حسین کاشانی‌فرد به سمت نایب رئیس هیئت مدیره، سید اصغر رخ‌صفت به سمت مدیرعامل و علی شفیعی به عنوان قائم‌مقام مدیرعامل برگزیده شدند. همچنین آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی، کریم انصاریان، علی عدالت‌پیشه، علی شفیعی و مصطفی دلال‌زاده به عنوان اعضای هیئت عامل انتخاب گردیدند. | ||
| − | هیئت مدیره‌ی سازمان از نه عضو اصلی و پنج عضو علی‌البدل تشکیل می‌شود که توسط مجمع عمومی عادی از بین صاحبان سهام سازمان اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی که با رعایت ماده‌ی ۸۸ لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت انتخاب می‌شوند. هیئت مدیره با رعایت موازین شرع اسلام و قوانین و مقررات جاری برای هر گونه اقدامی به نام سازمان و انجام هر نوع عملیات و معاملاتی که مربوط به موضوع سازمان بوده و اتخاذ تصمیم درباره‌ی آنها که صریحاً در صلاحیت مجمع عمومی قرار نگرفته باشد، دارای کلیه‌ی اختیارات است. | + | هیئت مدیره‌ی سازمان از نه عضو اصلی و پنج عضو علی‌البدل تشکیل می‌شود که توسط مجمع عمومی عادی از بین صاحبان سهام سازمان اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی که با رعایت ماده‌ی ۸۸ لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت انتخاب می‌شوند. هیئت مدیره با رعایت موازین [[شرع]] اسلام و قوانین و مقررات جاری برای هر گونه اقدامی به نام سازمان و انجام هر نوع عملیات و معاملاتی که مربوط به موضوع سازمان بوده و اتخاذ تصمیم درباره‌ی آنها که صریحاً در صلاحیت مجمع عمومی قرار نگرفته باشد، دارای کلیه‌ی اختیارات است. |
| − | یکی از اختیارات هیئت مدیره، کمک مالی بلاعوض به مؤسسات عام‌المنفعه از قبیل صندوق‌های قرضالحسنه و مؤسسات فرهنگی، دینی، درمانی و غیره است. | + | یکی از اختیارات هیئت مدیره، کمک مالی بلاعوض به مؤسسات عام‌المنفعه از قبیل صندوق‌های قرضالحسنه و مؤسسات فرهنگی، دینی، درمانی و غیره است.<ref>کارنامه‌ی صندوق‌ها، ۱۹.</ref> |
| + | == پانویس == | ||
| + | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [[مرکز اسناد انقلاب اسلامی]]، [[فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی]]، مدخل "سازمان اقتصاد اسلامی" از سهیلا جوانمرد، در دسترس در [http://daneshnameh.irdc.ir/?p=1788 پایگاه دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران]، بازیابی: | + | |
| + | *[[مرکز اسناد انقلاب اسلامی]]، [[فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی]]، مدخل "سازمان اقتصاد اسلامی" از سهیلا جوانمرد، در دسترس در [http://daneshnameh.irdc.ir/?p=1788 پایگاه دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران]، بازیابی: ۲۰ مهرماه ۱۳۹۲. | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
| سطر ۶۷: | سطر ۷۸: | ||
|شناسه= ضعیف | |شناسه= ضعیف | ||
|عنوان بندی مناسب= ضعیف | |عنوان بندی مناسب= ضعیف | ||
| − | |کفایت منابع و پی نوشت ها= | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب |
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
|جامعیت= خوب | |جامعیت= خوب | ||
|رعایت اختصار= خوب | |رعایت اختصار= خوب | ||
| − | |سیر منطقی= | + | |سیر منطقی= خوب |
|کیفیت پژوهش= خوب | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
}} | }} | ||
[[رده:مراکز و موسسات]] | [[رده:مراکز و موسسات]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۳۸
«سازمان اقتصاد اسلامی ایران» جانشین بانک اسلامی ایران می باشد که با اهدف گسترش سنت اسلامی قرضالحسنه و مبارزه با رباخواری و کمک به سالم سازی اقتصاد کشور و خدمت به مردم و تأمین بخشی از نیازهای جامعه تأسیس شده است.
محتویات
اهمیت صندوق قرضالحسنه
از جمله مسائلی که نبی اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام نسبت به آن بسیار سفارش کرده‌اند، موضوع قرضالحسنه است. اسلام برای جلوگیری از هر نوع سلطه و استثمار و بهره‌کشی، ربا و سود بدون ریسک و خطر را حرام دانسته، به نحوی که قرآن مجید آن را جنگ با خدا و پیامبر دانسته: «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ».[۱]
و از حضرت علی علیه السلام نقل شده که پیامبر اکرم، هم ربا دهنده، هم ربا گیرنده و هم نویسنده و شهود آن را مورد لعن قرار داده است و از مردم خواسته که برای رفع مشکلات اقتصادی و نیازهای مادی، روحیه‌ی تعاون را در جوامع خود ایجاد کرده و به اندازه‌ی توان خویش بدون انگیزه‌ی استثمار، همدیگر را یاری دهند و از منت گذاشتن به یکدیگر خودداری کنند.[۲]
یکی از راه‌های تحقق این موضوع، تأسیس صندوق‌های قرضالحسنه بود. این صندوق‌ها پیش از پیروزی انقلاب و با هدف دستگیری از نیازمندان تأسیس شد.
صندوق‌های قرضالحسنه از جمله مؤسسات اقتصادی بودند که در زمینه‌ی رفع مشکلات اقتصادی مردم و عملی کردن آموزه‌های دینی تأسیس می‌شد. نخستین صندوق قرضالحسنه در کشور در سال ۱۳۴۸ با سرمایه‌ای حدود چهارده هزار تومان که حاصل جمع‌آوری اعانات و صدقه‌های اهدایی مردم خیابان‌های خراسان و لرزاده‌ی تهران بود، تأسیس شد.[۳]
تشکیل سازمان اقتصاد اسلامی
با اوج‌گیری انقلاب اسلامی ایران و شروع اعتصابات عمومی و در پی رهنمودها و اعلامیه‌های امام خمینی رهبرکبیر انقلاب، در خصوص کمک به اعتصاب‌کنندگان، کارگران و پیشه‌وران و کارمندانی که در اثر اعتصابات و در مسیر انقلاب دچار ضرر و زیان شده بودند، این صندوق‌ها بر فعالیت خود شدت بخشیدند.[۴]
داشتن یک سیستم اقتصادی مبتنی بر عدالت و بینش‌های اسلامی، از جمله نظام بانکی بدون ربا، آرزوی دیرینه و دل‌انگیزی بود که پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ امکان تحقق آن را در دل‌های مردم مسلمان زنده کرد و تأسیس صندوق‌های قرضالحسنه دورنمایی از این آرزوها بود. در طلیعه‌ی این پیروزی، جواز تأسیس بانک اسلامی با تأیید و تنفیذ رهبر کبیر انقلاب صادر شد.
هیئت مؤسسین تصویب کردند که اولین حساب این بانک به نام امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی افتتاح شود و بزرگانی مانند: شهید بهشتی، شهید مطهری، شهید صدوقی و آقای اعتمادیان و عده‌ای دیگر از بازرگانان متعهد و دلسوز در تأسیس آن مساعدت داشتند.[۵]
بنی‌صدر رئیس جمهوری وقت، از ادامه‌ی کار جلوگیری کرد. او تأسیس بانک اسلامی را مخل سیستم پولی می‌دانست و مؤسسین بانک به علت پرهیز از ایجاد اختلاف از ادامه‌ی کار منصرف شدند و دولت اعلام کرد که اگر عنوان بانک برداشته شود، در قالب مؤسسه می‌تواند همه‌ی فعالیتهای بانکی را انجام دهد؛ بنابراین اساسنامه عوض شد و تحت عنوان «سازمان اقتصاد اسلامی»، کار خود را ادامه داد. اما بعد از مدتی بانک مرکزی اعلام کرد که نباید سازمان، اعتبارات اسنادی داشته باشد؛ چون این کار مخصوص بانک‌ها است. مدتی نیز اعلام کردند که چک هم نباید داشته باشد؛ به این ترتیب «بانک اسلامی» به «سازمان اقتصاد اسلامی» تبدیل و به تدریج در اساسنامه‌ی آن سازمان، به یک صندوق قرض‌الحسنه‌ی بزرگ مبدل شد.[۶]
خدمات و فعالیتهای سازمان
هدف اصلی سازمان اقتصاد اسلامی، احیاء و گسترش سنت اسلامی قرضالحسنه در کشور از طریق هماهنگ‌سازی صندوق‌های قرضالحسنه در سراسر کشور و کمک به آنها جهت ارائه‌ی خدمات هر چه بیشتر به مردم کم‌درآمد به ویژه در مناطق محروم بود.
خدمات مؤسسه، این‌گونه احصا شده است:
- پرداخت وام‌های تقویتی به منظور تقویت بنیه‌ی مالی صندوق‌های قرضالحسنه برای پرداخت وام‌های ضروری و کشاورزی و دامداری به‌ویژه در مناطق محروم و دورافتاده‌ی کشور
- تأدیه‌ی وام‌های درازمدت برای خرید محل صندوق‌های قرضالحسنه یا ایجاد ساختمان
- آن دسته از صندوق‌هایی که خود با درآمدهای اهدایی و متعارف خویش قادر به تأمین تمام هزینه‌ها نیستند و در مناطق محروم فعالیت می‌کنند، کسر هزینه‌ی آنها را تاکنون پرداخته تا صندوق‌های قرضالحسنه فارغ از مشکلات تأمین هزینه بتواند به خدمات ارزشمند خود ادامه دهند.
- تهیه و تأمین لوازم اداری و دفتری و فرم‌های مورد نیاز صندوق‌ها و در اختیار قراردادن آن به قیمت تمام شده که معمولاً به طور محسوس ارزان‌تر از نرخ متعارف بازار است.
- اعزام گروه‌های حسابرسی و حسابداری آزموده به منظور ارشاد و آموزش کارکنان صندوق‌ها و افزایش تجربیات آنها در امور حسابداری و دفتری و همچنین رفع اشکالات و اختلاف حساب‌ها.
این سازمان برای تحقق اهداف فوق واحدهای هماهنگی تشکیل داد. واحدهای هماهنگی سازمان اقتصاد اسلامی ایران که در واقع بیشترین فعالیت سازمان را به خود اختصاص داده، در بهمن ماه سال ۱۳۶۰ موجودیت یافت و برای استقرار نظم در صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی سراسری، فعالیت همه جانبه‌ای را از سطح مستضعف‌ترین طبقات جامعه یعنی روستاییان شروع کرد. اعضای این واحدها با جلسات مستمر و پیگیر خود که به منظور تبادل نظر و مشورت به طور هفتگی در محل سازمان تشکیل می‌شود و نیز با سفرهای ماهانه که معمولاً در دهه‌ی سوم هر ماه به استان‌ها و شهرستان‌های کشور صورت می‌گیرد، صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی کشور را در ارائه‌ی خدمات و هماهنگی تحت پوشش قرار می‌دهند.[۷]
به دنبال شکل‌گیری و آغاز کار سازمان اقتصاد اسلامی ایران در اواخر سال ۱۳۵۸، نخستین گام اساسی این سازمان در ارتباط با فعالیتهای صندوق‌های قرضالحسنه، تشکیل سمیناری از این صندوق‌ها بود که به مدت سه روز از تاریخ بیستم تا بیست و دوم خرداد ۱۳۵۹ در تهران برگزار شد.
در این سمینار مسائل مهم و جاری صندوق‌ها از لحاظ کمیت و کیفیت پرداخت وام، روش تأمین هزینه‌ها، شیوه‌های ارتباطی صندوق‌ها، اتخاذ روش‌های یکنواخت حسابداری و دفتر، کیفیت جذب سپرده‌های مردم و به طور کلی مسائل مشترک و غیرمشترک صندوق‌ها، مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت و خلاصه‌ی تصمیمات طی قطعنامه‌ای به تصویب شرکت‌کنندگان رسید.[۸]
اهم مصوبات این جلسات عبارتند از:
- الف) سازمان اقتصاد اسلامی ایران هماهنگی صندوق‌های قرضالحسنه را در سراسر کشور به عهده می‌گیرد و هر صندوق با آنکه از نظر قانونی واحدی مستقل و جداگانه است، تحت یک نظام و روش هماهنگ و در چارچوب نظارت ارشادی سازمان اداره شود.
- ب) سازمان به منظور استاندارد نمودن عملیات حسابداری و دفتری صندوق‌ها، کلیه‌ی فرم‌ها و دفاتر مورد نیاز صندوق‌ها را تهیه و چاپ نموده و به طور رایگان در اختیار صندوق‌ها قرار دهد.
- ج) همچنین سازمان، ملزومات اداری از قبیل: گاوصندوق، کمد بایگانی، فایل، میز تحریر، صندلی، باجه و امثال آن را تهیه و در اختیار صندوق‌های قرضالحسنه قرار دهد.
- د) سازمان در مواقع ضروری به منظور تقویت صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ی زیر پوشش خود، وام‌های طویل‌المدت بدون کارمزد به این صندوق‌ها بپردازد.
- هـ) صندوق‌های قرضالحسنه از مجموع وام پرداختی به متقاضیان، حداکثر یک درصد کارمزد بدون احتساب مدت، دریافت دارند و سازمان کسری هزینه‌های معرفی این صندوق‌ها را تأمین نماید.
- و) سازمان به منظور آموزش کارمندان صندوق‌ها، کلاس‌های آموزشی ترتیب دهد.[۹]
خدمات سازمان با بهره‌گیری از قانون اساسی جمهوری اسلامی، بر مبنای ولایت فقیه در ابعاد اقتصادی، عمرانی، کشاورزی و فرهنگی صورت می‌پذیرد. برنامه‌های آینده‌ی سازمان به طور خلاصه عبارتند از:
- دگرگونی نظام اقتصادی فعلی و تبدیل آن به اقتصاد اسلامی فقاهتی
- مبارزه با رباخواری از طریق احیای سنت‌های اسلامی از قبیل قرضالحسنه
- هدایت جامعه به سوی خودکفایی از طریق تولید بیشتر و تشویق مردم به ساده‌زیستی اسلامی
- جذب سرمایه‌های سرگردان به طرف تولید و ارائه‌ی نمونه‌ها و الگوهای عملی
- ایجاد معاملات و خدمات بازرگانی صحیح بر پایه‌ی نیاز جامعه‌ی اسلامی و انطباق آنها بر موازین فقه اسلام و به دنبال آن ایجاد مدیریت صحیح در سطح جامعه
- متمرکز نمودن امکانات مالی راکد جهت رفع مشکلات و احتیاجات ضروری جامعه
- تلاش جهت برطرف کردن سودجویی و احیای بازرگانی سالم.[۱۰]
اعضای هیئت مدیره سازمان
اولین مجمع عمومی عادی سالیانه‌ی شرکت سازمان اقتصاد اسلامی ایران در تاریخ ۱۵/۴/۱۳۶۴ در محل سازمان تشکیل شد. ابتدا ترازنامه و حساب سود و زیان مالی سال ۱۳۶۱ مورد تصویب قرار گرفت؛ سپس آقایان: سید جواد آل احمد به سمت بازرسی اصلی و محمود اعتمادیان به سمت بازرس علی‌البدل برای مدت یک سال و آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی، کریم انصاریان، حسین کاشانی فرد، سید اصغر رخ صفت، سید تقی خاموشی، علی شفیعی، علی عدالت‌پیشه، محمدرضا اعتمادیان و مصطفی دلال‌زاده به سمت اعضای اصلی هیئت مدیره و آقایان: سید هاشم خادم‌الحسینی، احمد تقی‌زاده، حسین خیرمندی، علی اخباری و اکبر انصاری به عنوان اعضای علی‌البدل هیئت مدیره برای مدت دو سال انتخاب شدند.
در این جلسه، روزنامه‌ی کثیرالانتشار جمهوری اسلامی جهت درج آگهی‌ها و اطلاعیه‌های شرکت تعیین گردید. پس از پایان اجلاس مجمع، اولین جلسه‌ی اعضای هیئت مدیره تشکیل شد و در انتخاباتی که صورت گرفت، آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی به سمت نایب رئیس هیئت مدیره، حسین کاشانی‌فرد به سمت نایب رئیس هیئت مدیره، سید اصغر رخ‌صفت به سمت مدیرعامل و علی شفیعی به عنوان قائم‌مقام مدیرعامل برگزیده شدند. همچنین آقایان: علاءالدین میرمحمد صادقی، کریم انصاریان، علی عدالت‌پیشه، علی شفیعی و مصطفی دلال‌زاده به عنوان اعضای هیئت عامل انتخاب گردیدند.
هیئت مدیره‌ی سازمان از نه عضو اصلی و پنج عضو علی‌البدل تشکیل می‌شود که توسط مجمع عمومی عادی از بین صاحبان سهام سازمان اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی که با رعایت ماده‌ی ۸۸ لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت انتخاب می‌شوند. هیئت مدیره با رعایت موازین شرع اسلام و قوانین و مقررات جاری برای هر گونه اقدامی به نام سازمان و انجام هر نوع عملیات و معاملاتی که مربوط به موضوع سازمان بوده و اتخاذ تصمیم درباره‌ی آنها که صریحاً در صلاحیت مجمع عمومی قرار نگرفته باشد، دارای کلیه‌ی اختیارات است.
یکی از اختیارات هیئت مدیره، کمک مالی بلاعوض به مؤسسات عام‌المنفعه از قبیل صندوق‌های قرضالحسنه و مؤسسات فرهنگی، دینی، درمانی و غیره است.[۱۱]
پانویس
منابع
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، مدخل "سازمان اقتصاد اسلامی" از سهیلا جوانمرد، در دسترس در پایگاه دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، بازیابی: ۲۰ مهرماه ۱۳۹۲.
