آیه 114 سوره آل عمران: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{قرآن در قاب|يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِا...» ایجاد کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۴۱: | سطر ۴۱: | ||
</tabber> | </tabber> | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
| − | + | يسارعون: مسارعه در آيات قرآن ظاهرا براى كثرت و مبالغه است و به معنى بسيار شتاب كردن مى باشد.<ref>تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی</ref> | |
==نزول== | ==نزول== | ||
'''محل نزول:''' | '''محل نزول:''' | ||
| − | اين آيه | + | اين آيه همچون ديگر آيات سوره آل عمران در [[مدينه]] بر [[پيامبر اسلام]] صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. <ref> طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 2، ص 693.</ref> |
| − | '''شأن نزول آیات 114 و 115:''' | + | '''شأن نزول آیات 114 و 115:''' |
| − | از عبدالله بن مسعود روايت شده كه شبى [[رسول خدا]] صلى الله عليه و آله [[نماز عشاء]] را به تأخير انداخته بود. وقتى كه به مسجد رفت مردم به حالت انتظار نشسته بودند به آنها فرمود، آگاه باشيد كسى از اهل ساير اديان در چنين موقعى مانند شما به ياد خداوند نيست سپس آيه 113 با اين آيات نازل گرديد | + | از عبدالله بن مسعود روايت شده كه شبى [[رسول خدا]] صلى الله عليه و آله [[نماز عشاء]] را به تأخير انداخته بود. وقتى كه به مسجد رفت مردم به حالت انتظار نشسته بودند به آنها فرمود، آگاه باشيد كسى از اهل ساير اديان در چنين موقعى مانند شما به ياد خداوند نيست سپس آيه 113 با اين آيات نازل گرديد<ref> مسند احمد و ديگران از علماى عامه.</ref>.<ref> محمدباقر محقق، [[نمونه بينات در شأن نزول آيات]] از نظر [[شيخ طوسي]] و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 141.</ref> |
== تفسیر آیه == | == تفسیر آیه == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
| سطر ۶۱: | سطر ۶۱: | ||
آنان به خدا و روز قيامت ايمان دارند و امر به معروف و نهى از منكر مى‌كنند و در كارهاى خير شتاب مى‌ورزند و آنان از افراد صالح و شايسته هستند. | آنان به خدا و روز قيامت ايمان دارند و امر به معروف و نهى از منكر مى‌كنند و در كارهاى خير شتاب مى‌ورزند و آنان از افراد صالح و شايسته هستند. | ||
| + | |||
| + | «115» وَ ما يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ | ||
| + | |||
| + | و آنچه از خير انجام دهند، هرگز درباره آن ناسپاسى نبينند و خداوند به (حال) پرهيزكاران داناست. | ||
| + | |||
| + | ===نکته ها=== | ||
| + | |||
| + | همان گونه كه در سوره‌ى بقره آيه 3، در كنار ايمان، نماز مطرح شده است، «الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ» در اين آيه نيز در كنار ايمان، امر به معروف و نهى از منكر آمده | ||
| + | |||
| + | جلد 1 - صفحه 587 | ||
| + | |||
| + | است. «يؤمنون ... يأمرون» | ||
| + | |||
| + | شيوه‌ى قرآن اين است كه امر به معروف را قبل از نهى از منكر مى‌آورد و اگر درهاى معروف باز شود، راه منكر بسته مى‌شود. ازدواج آسان، جلو فحشا را مى‌گيرد. نماز، انسان را از فحشا ومنكر باز مى‌دارد. اشتغالِ صحيح مى‌تواند مانع فسادهاى اجتماعى گردد. شخصيّت دادن به افراد، آنان را از انحراف و سقوط باز مى‌دارد. | ||
| + | |||
| + | خداوند در اين آيه و آيه قبل، با برشمردن اوصاف و شرايطى، زمينه رسيده به مقام صالحان را بيان كرده است، «أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ» همان كسانى كه همگان آرزوى ملحق شدن به آنان را دارند: «أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ» «1»* و هر مسلمانى در هر روز، حداقل پنج مرتبه به آنان سلام مى‌كند. «السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين» | ||
| + | |||
| + | در بينش الهى، هيچ عمل صالحى ضايع نمى‌شود. «فَلَنْ يُكْفَرُوهُ» البتّه چنانكه در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ» «2» شرط قبولى، ايمان و تقواست، لذا در اينجا مى‌فرمايد: ما خود مى‌شناسيم كه متّقين چه كسانيند كه بايد عملشان مورد قبول واقع شود. | ||
| + | |||
| + | ===پیام ها=== | ||
| + | |||
| + | 1- امر به معروف ونهى از منكر، در اديان ديگر نيز مطرح بوده است. «أَهْلِ الْكِتابِ ... يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ» | ||
| + | |||
| + | 2- سجده‌هاى سحر بايد همراه با امر و نهى در روز باشد. «يَسْجُدُونَ ... يَأْمُرُونَ» | ||
| + | |||
| + | 3- سرعت در كار خير، ارزش آن را بيشتر مى‌كند. «يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ» | ||
| + | |||
| + | 4- سبقت وسرعت صالحان در نيكى‌ها، موسمى نيست دائمى است. «يسارعون» | ||
| + | |||
| + | 5- افراد صالح، كسانى هستند كه با نشاط وشتاب، به سراغ هر كار خيرى مى‌روند، نه فقط بعضى از كارها. «الخيرات» | ||
| + | |||
| + | 6- ايمان، عبادت، تلاوت، امر به معروف و نهى از منكر و سرعت در كار خير انسان را در زمره صالحان مى‌برد. «أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ» | ||
| + | |||
| + | «1». يوسف، 108؛ شعراء، 83. | ||
| + | |||
| + | «2». مائده، 27. | ||
| + | |||
| + | تفسير نور(10جلدى)، ج1، ص: 588 | ||
| + | |||
}} | }} | ||
| سطر ۶۹: | سطر ۱۰۸: | ||
{{نمایش فشرده تفسیر| | {{نمایش فشرده تفسیر| | ||
| − | |||
يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ (114) | يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ (114) | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۲۷
| <<113 | آیه 114 سوره آل عمران | 115>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
ایمان به خدا و روز قیامت می‌آورند و امر به نیکویی و نهی از بدکاری می‌کنند و در نکوکاری می‌شتابند و آنها خود مردمی نیکوکارند.
[در سایه قرآن و نبوّت پیامبر] به خدا و روز قیامت ایمان می آورند و به کار شایسته و پسندیده فرمان می دهند، و از کار ناپسند و زشت بازمی دارند و در کارهای خیر می شتابند؛ و اینان از شایستگانند.
به خدا و روز قيامت ايمان دارند؛ و به كار پسنديده فرمان مى‌دهند و از كار ناپسند باز مى‌دارند؛ و در كارهاى نيك شتاب مى‌كنند، و آنان از شايستگانند.
و به خدا و روز رستاخيز ايمان دارند و امر به معروف و نهى از منكر مى‌كنند و در كارهاى نيك شتاب مى‌ورزند و از جمله صالحانند.
به خدا و روز دیگر ایمان می‌آورند؛ امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند؛ و در انجام کارهای نیک، پیشی می‌گیرند؛ و آنها از صالحانند.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
يسارعون: مسارعه در آيات قرآن ظاهرا براى كثرت و مبالغه است و به معنى بسيار شتاب كردن مى باشد.[۱]
نزول
محل نزول:
اين آيه همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۲]
شأن نزول آیات 114 و 115:
از عبدالله بن مسعود روايت شده كه شبى رسول خدا صلى الله عليه و آله نماز عشاء را به تأخير انداخته بود. وقتى كه به مسجد رفت مردم به حالت انتظار نشسته بودند به آنها فرمود، آگاه باشيد كسى از اهل ساير اديان در چنين موقعى مانند شما به ياد خداوند نيست سپس آيه 113 با اين آيات نازل گرديد[۳].[۴]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«114» يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ
آنان به خدا و روز قيامت ايمان دارند و امر به معروف و نهى از منكر مى‌كنند و در كارهاى خير شتاب مى‌ورزند و آنان از افراد صالح و شايسته هستند.
«115» وَ ما يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ
و آنچه از خير انجام دهند، هرگز درباره آن ناسپاسى نبينند و خداوند به (حال) پرهيزكاران داناست.
نکته ها
همان گونه كه در سوره‌ى بقره آيه 3، در كنار ايمان، نماز مطرح شده است، «الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ» در اين آيه نيز در كنار ايمان، امر به معروف و نهى از منكر آمده
جلد 1 - صفحه 587
است. «يؤمنون ... يأمرون»
شيوه‌ى قرآن اين است كه امر به معروف را قبل از نهى از منكر مى‌آورد و اگر درهاى معروف باز شود، راه منكر بسته مى‌شود. ازدواج آسان، جلو فحشا را مى‌گيرد. نماز، انسان را از فحشا ومنكر باز مى‌دارد. اشتغالِ صحيح مى‌تواند مانع فسادهاى اجتماعى گردد. شخصيّت دادن به افراد، آنان را از انحراف و سقوط باز مى‌دارد.
خداوند در اين آيه و آيه قبل، با برشمردن اوصاف و شرايطى، زمينه رسيده به مقام صالحان را بيان كرده است، «أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ» همان كسانى كه همگان آرزوى ملحق شدن به آنان را دارند: «أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ» «1»* و هر مسلمانى در هر روز، حداقل پنج مرتبه به آنان سلام مى‌كند. «السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين»
در بينش الهى، هيچ عمل صالحى ضايع نمى‌شود. «فَلَنْ يُكْفَرُوهُ» البتّه چنانكه در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ» «2» شرط قبولى، ايمان و تقواست، لذا در اينجا مى‌فرمايد: ما خود مى‌شناسيم كه متّقين چه كسانيند كه بايد عملشان مورد قبول واقع شود.
پیام ها
1- امر به معروف ونهى از منكر، در اديان ديگر نيز مطرح بوده است. «أَهْلِ الْكِتابِ ... يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ»
2- سجده‌هاى سحر بايد همراه با امر و نهى در روز باشد. «يَسْجُدُونَ ... يَأْمُرُونَ»
3- سرعت در كار خير، ارزش آن را بيشتر مى‌كند. «يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ»
4- سبقت وسرعت صالحان در نيكى‌ها، موسمى نيست دائمى است. «يسارعون»
5- افراد صالح، كسانى هستند كه با نشاط وشتاب، به سراغ هر كار خيرى مى‌روند، نه فقط بعضى از كارها. «الخيرات»
6- ايمان، عبادت، تلاوت، امر به معروف و نهى از منكر و سرعت در كار خير انسان را در زمره صالحان مى‌برد. «أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ»
«1». يوسف، 108؛ شعراء، 83.
«2». مائده، 27.
تفسير نور(10جلدى)، ج1، ص: 588
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ (114)
«1» جامع احاديث الشيعه، جلد 7، صفحه 104، حديث 17 (فراز اوّل حديث با اندكى تفاوت آمده است)
«2» ثواب الاعمال، صفحه 64، حديث 8 (طبع مكتبة الصدوق)
«3» جامع احاديث الشيعه، جلد 7، صفحه 108، حديث 32.
«4» وسايل الشيعه، جلد 5، صفحه 268، باب 39، حديث اوّل، جلد 11، صفحه 140، حديث 2.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 218
بعد از آن اوصاف ديگر ايشان را فرمايد:
صفت اول: يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ: ايمان حقيقى آرند به يگانگى ذات و صفات سبحانى، و ثبات و استقامت نمايند بر آن. صفت دوم: وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ: و تصديق قلبى داشته باشند به روز آخرت كه قيامت باشد. صفت سوم: وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ: و امر مى‌كنند مردم را به تصديق نبوت حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و تمام مأمورات شرعيه. صفت چهارم: وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ: و نهى مى‌كنند از تكذيب آن حضرت و تمام منهيات الهيه. صفت پنجم: وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ: و سرعت نمايند در بجا آوردن خيرات و مبرات و آنچه موجب سعادت باشد. وصف ايشان بخصوص اين صفات، جهت آنست كه ضد اوصاف يهود است، زيرا آنها منحرفند از حق و تهجد ننمايند و مشرك به خدا و ملحدند به صفات او و عدم اعتقاد حقيقى به قيامت، و امر به معروف و نهى از منكر ننمايند و اقدام به خيرات را تكاهل دارند، لكن جماعت موصوفه در آيه شريفه، داراى صفات حسنه و سر آمد اقران خود گرديدند. وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ: و آن گروه قائمه موصوفه به صفات مذكوره، از جمله شايستگان و صلحا هستند، يعنى افعال و احوال آنها پسنديده درگاه سبحانى است.
تنبيه: چون آيات قرآنى عبرت به عموم لفظ است نه خصوص سبب، بنابراين شامل است كسانى را كه از اين امت مرحومه متّصف به صفات مذكوره باشند و آنان از شايستگان درگاه الهى محسوب خواهند بود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ (114)
ترجمه
ايمان ميآورند بخدا و روز جزا و امر ميكنند بمعروف و نهى ميكنند از منكر و ميشتابند در كارهاى خوب و آنگروه از شايستگانند..
تفسير
خداوند سبحان پس از آنكه بعضى از اوصاف مؤمنين اهل كتاب را بيان فرمود براى تصريح بآنكه اينها بهيچ وجه مشمول وعيدهائى كه باهل كتاب داده شده نيستند ميفرمايد آنها از مؤمنين حقيقى بخدا و روز قيامتند و تمام نويدهائى كه نسبت بمؤمنين داده شده شامل آنها است بلكه از افضل افراد مؤمنين هستند چون دعوت باسلام مينمايند و منع از كفر ميكنند و سرعت مينمايند در كارهاى شايسته و خيرات و مبرات براى آنكه مبادا اجل مهلت ندهد و موفق نشوند و بالاتر از همه آنكه اينها صلاحيت اين مقام را دارند چون عالم بمعروف و منكر و مرضىّ خدا و رسولند و هيچيك از اوصافيرا كه در اين دو آيه ذكر شده است كفار اهل كتاب ندارند چون آنها منحرف از حق و مشركند و نماز شب نميخوانند و قرائت قرآن نمى‌كنند و ايمان
جلد 1 صفحه 482
بخدا و روز جزا بنحويكه شايد و بايد ندارند و امر بمعروف و نهى از منكر نمى- كنند بلكه دعوت بضلالت و گمراهى مينمايند و در امر خير مسامحه ميكنند بلكه اگر مديون باشند در اداء دين خودشان مماطله مينمايند و از صلحا نيستند بلكه از عصاة و متمردين ميباشند اين آيه هم باز مؤيد تحقيق حقير است در آيه وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ كه ناظر بدعوت باسلام است زيرا كه اين مؤمنين اهل كتاب از قبيل عبد اللّه سلام و اصحاب او كه از بزرگان علماء يهود بودند و اسلام آوردند بهتر از ساير مؤمنين ميتوانستند موفق بدعوت شوند زيرا كه احاطه بكتب آنها داشتند و مأنوس با آنها بودند مثل اين كه آلان هم يك نفر عالم يهود يا نصارى اگر اسلام اختيار كند بيشتر ميتواند تبليغ كند لذا در اين آيه از ابن عباس روايت شده است كه مراد از امر بمعروف و نهى از منكر دعوت بتوحيد خدا و نبوت محمد (ص) و منع از شرك و انكار نبوت است و در ايمان بخدا و روز جزا مندرج است تمام عقايد حقه نهايت آنكه ابتدا و انتهاء سلسله اعتقادات را براى رعايت اختصار ذكر فرموده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يُؤمِنُون‌َ بِاللّه‌ِ وَ اليَوم‌ِ الآخِرِ وَ يَأمُرُون‌َ بِالمَعرُوف‌ِ وَ يَنهَون‌َ عَنِ المُنكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الخَيرات‌ِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصّالِحِين‌َ (114)
اينکه جماعت ايمان بخدا و روز باز پسين دارند و امر بمعروف و نهي از منكر ميكنند و سرعت در كارهاي خوب دارند و اينها از صلحاء هستند.
يُؤمِنُون‌َ بِاللّه‌ِ اينکه جمله صفت أُمَّةٌ قائِمَةٌ است در آيه قبل و البته مراد از ايمان بخدا ايمان بعقائد حقّه است که ايمان برسول و انبياء سلف و كتب منزله و ملائكه و سائر امور اعتقاديه باشد.
وَ اليَوم‌ِ الآخِرِ که يوم جزاء و پاداش اعمال و سائر خصوصيات قيامة است.
يَأمُرُون‌َ بِالمَعرُوف‌ِ که افضل افرادش دعوت بدين اسلام است.
وَ يَنهَون‌َ عَنِ المُنكَرِ که اشدّ منكرات كفر و عناد و عصبيت است که در دسته ديگر از اهل كتاب بود.
وَ يُسارِعُونَ فِي الخَيرات‌ِ فرق است بين سرعة و عجله، تسريع در امور خيريه از عبادات و اعمال صالحه است که بسرعة تعبير ميشود وَ سارِعُوا إِلي مَغفِرَةٍ مِن رَبِّكُم آل عمران آيه 127. و باستباق فَاستَبِقُوا الخَيرات‌ِ بقره آيه 153، و در امور مذمومه از زخارف دنيويه و معاصي الهيه بعجله تعبير ميشود بَل هُوَ مَا استَعجَلتُم بِه‌ِ رِيح‌ٌ فِيها عَذاب‌ٌ أَلِيم‌ٌ احقاف آيه 23.
وَ أُولئِكَ مِنَ الصّالِحِين‌َ گفتند اهل كتاب مذمت كردند كساني از آنها را که بشرف اسلام مشرف شدند و گفتند اينها اراذل ما بودند خداوند در جواب آنها ميفرمايد که اينها از صالحين هستند، و ممكن است گفته شود که اينکه جمله بمنزله نتيجه و ثمرات جمل سابقه است که صالح كسيست که داراي اينکه صفات باشد.
322
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 114)- در این آیه اضافه می‌کند: «به خدا و روز رستاخیز ایمان دارند» (یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ).
«و به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر قیام می‌کنند» (وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ).
«و در کارهای نیک بر یکدیگر سبقت می‌گیرند» (وَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ).
و بالاخره «آنها از افراد صالح و با ایمان هستند» (وَ أُولئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
