قطب الدین راوندی: تفاوت بین نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ قطب راوندى را به قطب الدین راوندی که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''«قطبالدین سعید بن هبةالله راوندی»''' معروف به «قطب راوندی» (م، ۵۷۳ ق)، [[محدث]]، مفسر، متکلم، [[فقیه]]، اصولی، فیلسوف و مورخ بزرگ [[شیعه]] در قرن ششم هجری و از شاگردان [[شیخ طبرسی]] است. | |
| − | + | راوندی در بیشتر رشتههای [[علوم اسلامی]] متبحّر بود و کتابهای ارزشمندی از جمله: «[[الخرائج و الجرائح]]»، «[[فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام (کتاب)|فقه القرآن]]» و «[[قصص الانبیاء راوندی (کتاب)|قصص الأنبیاء]]» تألیف نمود. | |
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
|نام کامل = قطب الدین راوندی | |نام کامل = قطب الدین راوندی | ||
| سطر ۶: | سطر ۶: | ||
|زادروز = | |زادروز = | ||
|زادگاه = کاشان، راوند | |زادگاه = کاشان، راوند | ||
| − | |وفات = | + | |وفات = ۵۷۳ قمری |
|مدفن = [[قم]] | |مدفن = [[قم]] | ||
|اساتید = [[شیخ طبرسی]]، محمد بن علی حلبی، محمد بن علی تمیمی نیشابوری،... | |اساتید = [[شیخ طبرسی]]، محمد بن علی حلبی، محمد بن علی تمیمی نیشابوری،... | ||
| − | |شاگردان = احمد بن علی طبرسی، حسین بن سعید بن | + | |شاگردان = [[ابن شهر آشوب]]، احمد بن علی طبرسی، حسین بن سعید بن هبة الله، محمد بن حسن بغدادی،... |
| − | |آثار = [[الخرائج و الجرائح]]، [[فقه القرآن]]، تهافت الفلاسفه،... | + | |آثار = [[الخرائج و الجرائح]]، [[فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام (کتاب)|فقه القرآن]]، [[منهاج البراعة في شرح نهجالبلاغة (راوندی) (کتاب)|منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغة]]، [[قصص الانبیاء راوندی (کتاب)|قصص الانبیاء]]، [[الدعوات (کتاب)|الدعوات]]، تفسیر القرآن، تهافت الفلاسفه،... |
}} | }} | ||
==زادگاه و نیاکان== | ==زادگاه و نیاکان== | ||
| − | زادگاه | + | زادگاه قطب الدین ابوالحسین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی «راوند» روستایی در نزدیکی کاشان بود، که زادگاه عالمان بسیاری شناخته میشد.<ref> الثقات العیون فی سادس القرون، آقا بزرگ تهرانی، ص ۱۰۳.</ref> |
| − | + | گرچه اطلاعات کافی از قطب رواندی و همه نیاکان او بدست نیامده، اما همین اندازه معلوم است که پدر و جدّ قطب الدین، از عالمان و برجستگان آن دیار بودهاند.<ref> همان، ص ۱۲۴، امل الآمل، ج ۲، ص ۱۲۵؛ اعیان الشیعه، سید محسن امین عاملی، ج ۷، ص ۲۶۰.</ref> | |
==تحصیلات و استادان== | ==تحصیلات و استادان== | ||
| − | رواندی علاوه بر | + | رواندی علاوه بر پدرش، از محضر بزرگان دیگری استفاده کرده است. بنابر آن چه در [[ریاض العلماء]] آمده است، قطب الدین روایاتی از بزرگان [[حدیث]] در شهرهای [[اصفهان]]، [[خراسان]] و همدان شنیده و نقل کرده است.<ref> ریاض العلماء، میرزا عبدالله افندی، ج ۲، ص ۴۳۵.</ref> و از این مطلب میتوان به مسافرت های علمی او به شهرهای مختلف پی برد. چنان که قرار داشتن [[قبر]] شریف او در شهر [[قم]]، دلیلی بر استفاده او از محضر استادان آن دیار است. |
برخی از استادان او عبارت اند از: | برخی از استادان او عبارت اند از: | ||
| سطر ۲۷: | سطر ۲۷: | ||
#ابوجعفر محمد بن علی بن محسن حلبی. او موفق به درک محضر [[شیخ طوسی]] شده و قطب الدین راوندی از وی روایت نقل کرده است. | #ابوجعفر محمد بن علی بن محسن حلبی. او موفق به درک محضر [[شیخ طوسی]] شده و قطب الدین راوندی از وی روایت نقل کرده است. | ||
#ابوالحسن محمد بن علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری. او از شاگردان فرزند شیخ طوسی بوده است. | #ابوالحسن محمد بن علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری. او از شاگردان فرزند شیخ طوسی بوده است. | ||
| − | #سید ابوالبرکات محمد بن اسماعیل مشهدی. وی از شاگردان شیخ طوسی بوده است و علاوه بر قطب الدین منتجب الدین ( | + | #سید ابوالبرکات محمد بن اسماعیل مشهدی. وی از شاگردان شیخ طوسی بوده است و علاوه بر قطب الدین، [[شیخ منتجب الدین رازی]] (صاحب کتاب [[فهرست شیخ منتجب الدین (کتاب)|الفهرست]]) از جمله شاگردانش بوده است. |
| − | #صفی الدین مرتضی بن داعی بن قاسم. او از شاگردان شیخ طوسی و مؤلف کتاب | + | #صفی الدین مرتضی بن داعی بن قاسم. او از شاگردان شیخ طوسی و مؤلف کتاب تبصرة العوام است. |
#شیخ الساده مجتبی بن داعی بن قاسم. ایشان نیز همچون برادرش از محدثان بزرگ بوده و قطب الدین از این دو برادر روایت نقل کرده است. | #شیخ الساده مجتبی بن داعی بن قاسم. ایشان نیز همچون برادرش از محدثان بزرگ بوده و قطب الدین از این دو برادر روایت نقل کرده است. | ||
#ابوالفضل عبدالرحیم بن احمد شیبانی. | #ابوالفضل عبدالرحیم بن احمد شیبانی. | ||
| − | #ابوجعفر محمد بن مرزبان. از شاگردان [[شیخ مفید]] است که قطبالدین در کتاب [[قصص الانبیاء]] از او روایت نقل کرده است. | + | #ابوجعفر محمد بن مرزبان. از شاگردان [[شیخ مفید]] است که قطبالدین در کتاب «[[قصص الانبیاء]]» خود از او روایت نقل کرده است. |
#هبة الله بن دعویدار. از شاگردان [[شیخ صدوق]] بشمار آمده است. | #هبة الله بن دعویدار. از شاگردان [[شیخ صدوق]] بشمار آمده است. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
#احمد بن علی بن عبدالجبار طبرسی. او علاوه بر [[قضاوت]] به نقل [[حدیث]] نیز میپرداخت. | #احمد بن علی بن عبدالجبار طبرسی. او علاوه بر [[قضاوت]] به نقل [[حدیث]] نیز میپرداخت. | ||
| − | #حسین بن سعید بن | + | #حسین بن سعید بن هبة الله. وی فرزند دانشور قطبالدین بوده و از او به عنوان شهید یاد شده است. |
#علی بن عبدالجبار بن محمد. از دانشمندان و فقهای بنام. | #علی بن عبدالجبار بن محمد. از دانشمندان و فقهای بنام. | ||
#علی بن محمد المدائنی. | #علی بن محمد المدائنی. | ||
#محمد بن الحسن البغدادی. | #محمد بن الحسن البغدادی. | ||
| − | #محمد بن سعید بن | + | #محمد بن سعید بن هبة الله. او فرزند دیگر قطب راوندی است که به ظهیرالدین معروف بود.<ref> الثقات العیون فی سادس القرون، ص ۱۳، ۷۵، ۱۹۲، ۲۰۶، ۲۵۴.</ref> |
| − | # | + | #محمد بن علی مازندرانی معروف به «[[ابن شهر آشوب]]» نویسنده کتاب «[[معالم العلماء]]» که از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام برده و چند کتاب وی را ثبت کرده است.<ref> معالم العلماء، ابن شهر آشوب، ص ۵۵.</ref> |
==آثار و تألیفات== | ==آثار و تألیفات== | ||
| سطر ۵۷: | سطر ۴۸: | ||
قطب الدین راوندی آثار بسیاری دارد و در بیشتر رشتههای [[علوم اسلامی]] تالیف نموده است. از جمله آنها می توان به آثار زیر اشاره نمود: | قطب الدین راوندی آثار بسیاری دارد و در بیشتر رشتههای [[علوم اسلامی]] تالیف نموده است. از جمله آنها می توان به آثار زیر اشاره نمود: | ||
| − | # | + | #«[[الخرایج والجرایح]]». این کتاب که معروفترین آثار قطب بشمار میآید، در بیان مسائل [[علم کلام|کلامی]] و [[عقاید]] بوده و در برگیرنده هفت کتاب پیرامون مسأله [[معجزه]] و شیوه زندگی [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله است. |
| + | #«[[فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام (کتاب)|فقه القرآن]]». این کتاب گرانسنگ با تلاش و کوششی ستودنی به دست توانمند قطب راوندی نوشته شده است. او در کتاب فوق تمام آیات [[قرآن]] را که به [[احکام]] فقهی مربوط بوده است به ترتیب [[ابواب فقه]] دستهبندی کرده و در دو جلد به یادگار نهاده است. | ||
| + | #«[[قصص الانبیاء راوندی (کتاب)|قصص الانبیاء]]». در این کتاب تاریخ و شرح زندگی [[پیامبران]] از زبان روایات بیان شده است.<ref> معالم العلماء، ص ۵۵.</ref> | ||
| + | #«[[منهاج البراعة في شرح نهجالبلاغة (راوندی) (کتاب)|منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغة]]»، کتابی است در شرح [[نهج البلاغة (کتاب)|نهجالبلاغه]] اثر [[سید رضى]]. | ||
| + | #«امّ القرآن». | ||
#«تفسیر القرآن» در دو جلد. | #«تفسیر القرآن» در دو جلد. | ||
| − | # | + | #«خلاصة التفاسیر» در ده جلد. |
| + | #«[[الدعوات (کتاب)|الدعوات]]» معروف به سلوة الحزین. موضوع این کتاب ارزشمند مربوط به آداب دعاها و تأثیر آنها است. | ||
#«شرح آیات المشکله فی التنزیه». | #«شرح آیات المشکله فی التنزیه». | ||
| − | #«اللباب فی فضل | + | #«اللباب فی فضل [[آیة الکرسی]]». |
| − | #«الناسخ والمنسوخ من القرآن».<ref> الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲، ص | + | #«الناسخ والمنسوخ من القرآن».<ref> الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲، ص ۳۰۳.</ref> |
| − | # | + | #«امّ المعجزات». نام کتابی است که راوندی پس از چندی به عنوان «تتمة الخرایج» به نگارش درآورد. |
| − | |||
#«الاختلافات». این کتاب در برگیرنده اختلاف های کلامی بین [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] (علم الهدی) بوده و ۹۵ مسأله اختلافی در آن بررسی شده است. | #«الاختلافات». این کتاب در برگیرنده اختلاف های کلامی بین [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] (علم الهدی) بوده و ۹۵ مسأله اختلافی در آن بررسی شده است. | ||
| − | #«تهافت الفلاسفه». این کتاب که نشان دهنده دانش | + | #«تهافت الفلاسفه». این کتاب که نشان دهنده دانش قطب در موضوع [[حکمت]] و [[فلسفه]] است، به تناقض گویی فلاسفه پرداخته است. |
| − | #«جواهر الکلام فی شرح | + | #«جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام». شرحی بر کتاب «مقدمه الکلام» [[شیخ طوسی]] در [[علم کلام]] است.<ref> ریاض العلماء، ج ۲، ص ۴۲۴ و ۴۲۵؛ الذریعه، ج ۴، ص ۵۰۲؛ ج ۵، ص ۲۷۷.</ref> |
#«آیات الاحکام». این کتاب آیاتی از [[قرآن کریم]] را که مربوط به مسائل فقهی و [[احکام]] دینی است مورد بحث و بررسی قرار داده است. | #«آیات الاحکام». این کتاب آیاتی از [[قرآن کریم]] را که مربوط به مسائل فقهی و [[احکام]] دینی است مورد بحث و بررسی قرار داده است. | ||
#«احکام الاحکام». | #«احکام الاحکام». | ||
#«الانجاز». شرحی است بر کتاب «الایجاز فی الفرائض» شیخ طوسی. | #«الانجاز». شرحی است بر کتاب «الایجاز فی الفرائض» شیخ طوسی. | ||
#«حل المعقود فی الجمل والعقود». | #«حل المعقود فی الجمل والعقود». | ||
| − | #«الشافیه فی | + | #«الشافیه فی الغسلة الثانیه». |
#«الخمس». | #«الخمس». | ||
#«من حضره الاداء و علیه القضاء». | #«من حضره الاداء و علیه القضاء». | ||
| − | # | + | #«رسالة الفقهاء». |
| − | + | #«المنتهی فی شرح النهایه». این کتاب به شرح «[[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی (کتاب)|النهایه]]» شیخ طوسی پرداخته و در ده جلد به چاپ رسیده است. | |
| − | #«المنتهی فی شرح النهایه». این کتاب به شرح | + | #«شرح مشکلات النهایه». در شرح لغت های مشکل فقهی کتاب النهایه شیخ طوسی. |
| + | #«المغنی فی شرح النهایة الطوسیة». | ||
| + | #«نهایة النهایه». | ||
#«الرائع فی الشرایع». | #«الرائع فی الشرایع». | ||
#«النیات فی جمیع العبادات». | #«النیات فی جمیع العبادات». | ||
| − | # | + | #«تحفة العلیل». در موضوع [[دعا]] و آداب آن و [[احادیث]] مربوط به امراض و بلاها. |
| − | + | #«رساله فی صحة احادیث اصحابنا». موضوع آن بیان صحت احادیثی است که علمای شیعه نقل کردهاند. | |
| − | |||
| − | #«رساله فی | ||
#«شرح الکلمات المائه». شامل شرح صد کلمه از سخنان حضرت [[امام علی]] علیه السلام. | #«شرح الکلمات المائه». شامل شرح صد کلمه از سخنان حضرت [[امام علی]] علیه السلام. | ||
#«ضیاء الشهاب». شرحی بر کتاب شهاب الاخبار قاضی سلامه مصری. | #«ضیاء الشهاب». شرحی بر کتاب شهاب الاخبار قاضی سلامه مصری. | ||
#«لباب الاخبار». | #«لباب الاخبار». | ||
| − | #«لب اللباب». اخبار و احادیثی در موضوع اخلاق. | + | #«لب اللباب». اخبار و احادیثی در موضوع [[اخلاق]]. |
#«مزار». کتابی بزرگ در موضوع زیارتنامهها. | #«مزار». کتابی بزرگ در موضوع زیارتنامهها. | ||
#«المجالس فی الحدیث». | #«المجالس فی الحدیث». | ||
| − | |||
#«جنی الجنتین». در تاریخ اولاد [[امام هادی]] علیه السلام و [[امام حسن عسکری]] علیه السلام. | #«جنی الجنتین». در تاریخ اولاد [[امام هادی]] علیه السلام و [[امام حسن عسکری]] علیه السلام. | ||
| − | + | #«المستقصی». نام کتابی از راوندی در علم [[اصول فقه]] است. این کتاب شرحی بر «[[الذریعه الی اصول الشریعه (کتاب)|الذریعه]]» [[سید مرتضی]] در علم اصول میباشد.<ref> الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۳.</ref> | |
| − | #«المستقصی». نام کتابی از راوندی در علم [[اصول فقه]] است. این کتاب شرحی بر «[[الذریعه الی اصول الشریعه (کتاب)|الذریعه]]» سید مرتضی در | ||
#«التغریب فی التعریب». | #«التغریب فی التعریب». | ||
#«الاغراب فی الاعراب». | #«الاغراب فی الاعراب». | ||
#«شرح العوامل المأئه». شامل صد عامل در [[علم نحو]]. | #«شرح العوامل المأئه». شامل صد عامل در [[علم نحو]]. | ||
| − | |||
#«نفثه المصدور». این کتاب دیوان اشعار قطب راوندی است.<ref> الذریعه، ج ۴، ص ۲۲۸، ج ۱۳، ص ۳۷۲، ج ۱۶، ص ۵۰.</ref> | #«نفثه المصدور». این کتاب دیوان اشعار قطب راوندی است.<ref> الذریعه، ج ۴، ص ۲۲۸، ج ۱۳، ص ۳۷۲، ج ۱۶، ص ۵۰.</ref> | ||
| − | |||
| − | ==قطب راوندی | + | ==قطب راوندی در نگاه عالمان== |
| − | * [[علامه امینی]] درباره وی می نویسد: راوندى یکى از پیشوایان علماى [[شیعه]]، برگزیده این طایفه و یکی از اساتید [[فقه]] و [[حدیث]] و از نوابغ و رجال علم و ادب است. هیچ گونه عیبى در | + | * [[علامه امینی]] درباره وی می نویسد: راوندى یکى از پیشوایان علماى [[شیعه]]، برگزیده این طایفه و یکی از اساتید [[فقه]] و [[حدیث]] و از نوابغ و رجال علم و ادب است. هیچ گونه عیبى در آثار فراوانش و هیچ غباری در فضایل و تلاش ها و خدمات دینى و اعمال نیکو و کتب ارزنده اش وجود ندارد.<ref> الغدیر، ج ۵، ص ۳۷۹. </ref> |
* صاحب [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] مفصلا به تجلیل وی پرداخته است. در ابتدای معرفی قطب راوندی می گوید: فقیه، فردی شاخص و موثق که دارای تصنیفات متعدد است. <ref> روضات الجنات، ج ۴، ص ۶ و ۷. </ref> | * صاحب [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] مفصلا به تجلیل وی پرداخته است. در ابتدای معرفی قطب راوندی می گوید: فقیه، فردی شاخص و موثق که دارای تصنیفات متعدد است. <ref> روضات الجنات، ج ۴، ص ۶ و ۷. </ref> | ||
* [[میرزا عبدالله افندی|میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] درباره وی این گونه گفته است: شیخ، امام فقیه، قطب الدین راوندی، شخصى فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشناى به اخبار و احادیث و شاعر بوده است.<ref> ریاض العلماء، ج ۲، ص ۴۱۹. </ref> | * [[میرزا عبدالله افندی|میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] درباره وی این گونه گفته است: شیخ، امام فقیه، قطب الدین راوندی، شخصى فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشناى به اخبار و احادیث و شاعر بوده است.<ref> ریاض العلماء، ج ۲، ص ۴۱۹. </ref> | ||
| سطر ۱۱۱: | سطر ۱۰۲: | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | قطب رواندی در چهاردم [[شوال]] ۵۷۳ | + | قطب الدین رواندی در چهاردم [[شوال]] ۵۷۳ قمری وفات نمود و در جوار مرقد مطهر [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام به خاک سپرده شد. حضرت [[آیه الله مرعشی نجفی|آیت الله مرعشی نجفی]] به پاس خدمات او، سنگ قبری بلند و به یاد ماندنی را بر فرازش به یادگار نهاد. |
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۱، زندگینامه "سعید بن هبةالله راوندى" از عبدالوحید وفایی. | |
| − | * | + | *[http://wikishia.net/view/%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%87%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C "قطبالدین راوندی"، ویکی شیعه]. |
| − | + | [[رده:علمای قرن ششم]][[رده:علماء شیعه]] | |
| − | *[http://wikishia.net/view/%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%87%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C ویکی شیعه] | + | [[رده:محدثان]][[رده:فقیهان]][[رده:متکلمان]] |
| − | + | [[رده:تاریخ نویسان]][[رده:مفسرین قرآن]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده: | ||
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]] | [[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۵
«قطبالدین سعید بن هبةالله راوندی» معروف به «قطب راوندی» (م، ۵۷۳ ق)، محدث، مفسر، متکلم، فقیه، اصولی، فیلسوف و مورخ بزرگ شیعه در قرن ششم هجری و از شاگردان شیخ طبرسی است. راوندی در بیشتر رشتههای علوم اسلامی متبحّر بود و کتابهای ارزشمندی از جمله: «الخرائج و الجرائح»، «فقه القرآن» و «قصص الأنبیاء» تألیف نمود.
| |
| نام کامل | قطب الدین راوندی |
| زادگاه | کاشان، راوند |
| وفات | ۵۷۳ قمری |
| مدفن | قم |
|
| |
| اساتید |
شیخ طبرسی، محمد بن علی حلبی، محمد بن علی تمیمی نیشابوری،... |
| شاگردان |
ابن شهر آشوب، احمد بن علی طبرسی، حسین بن سعید بن هبة الله، محمد بن حسن بغدادی،... |
| آثار |
الخرائج و الجرائح، فقه القرآن، منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغة، قصص الانبیاء، الدعوات، تفسیر القرآن، تهافت الفلاسفه،... |
محتویات
زادگاه و نیاکان
زادگاه قطب الدین ابوالحسین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی «راوند» روستایی در نزدیکی کاشان بود، که زادگاه عالمان بسیاری شناخته میشد.[۱]
گرچه اطلاعات کافی از قطب رواندی و همه نیاکان او بدست نیامده، اما همین اندازه معلوم است که پدر و جدّ قطب الدین، از عالمان و برجستگان آن دیار بودهاند.[۲]
تحصیلات و استادان
رواندی علاوه بر پدرش، از محضر بزرگان دیگری استفاده کرده است. بنابر آن چه در ریاض العلماء آمده است، قطب الدین روایاتی از بزرگان حدیث در شهرهای اصفهان، خراسان و همدان شنیده و نقل کرده است.[۳] و از این مطلب میتوان به مسافرت های علمی او به شهرهای مختلف پی برد. چنان که قرار داشتن قبر شریف او در شهر قم، دلیلی بر استفاده او از محضر استادان آن دیار است.
برخی از استادان او عبارت اند از:
- شیخ طبرسی. قطب راوندی شاگر ممتاز شیخ طبرسی بوده است و این امتیاز و شایستگی شاگرد، به حدی رسیده که قطب را با او و او را با قطب میشناسند.
- ابوجعفر محمد بن علی بن محسن حلبی. او موفق به درک محضر شیخ طوسی شده و قطب الدین راوندی از وی روایت نقل کرده است.
- ابوالحسن محمد بن علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری. او از شاگردان فرزند شیخ طوسی بوده است.
- سید ابوالبرکات محمد بن اسماعیل مشهدی. وی از شاگردان شیخ طوسی بوده است و علاوه بر قطب الدین، شیخ منتجب الدین رازی (صاحب کتاب الفهرست) از جمله شاگردانش بوده است.
- صفی الدین مرتضی بن داعی بن قاسم. او از شاگردان شیخ طوسی و مؤلف کتاب تبصرة العوام است.
- شیخ الساده مجتبی بن داعی بن قاسم. ایشان نیز همچون برادرش از محدثان بزرگ بوده و قطب الدین از این دو برادر روایت نقل کرده است.
- ابوالفضل عبدالرحیم بن احمد شیبانی.
- ابوجعفر محمد بن مرزبان. از شاگردان شیخ مفید است که قطبالدین در کتاب «قصص الانبیاء» خود از او روایت نقل کرده است.
- هبة الله بن دعویدار. از شاگردان شیخ صدوق بشمار آمده است.
شاگردان
- احمد بن علی بن عبدالجبار طبرسی. او علاوه بر قضاوت به نقل حدیث نیز میپرداخت.
- حسین بن سعید بن هبة الله. وی فرزند دانشور قطبالدین بوده و از او به عنوان شهید یاد شده است.
- علی بن عبدالجبار بن محمد. از دانشمندان و فقهای بنام.
- علی بن محمد المدائنی.
- محمد بن الحسن البغدادی.
- محمد بن سعید بن هبة الله. او فرزند دیگر قطب راوندی است که به ظهیرالدین معروف بود.[۴]
- محمد بن علی مازندرانی معروف به «ابن شهر آشوب» نویسنده کتاب «معالم العلماء» که از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام برده و چند کتاب وی را ثبت کرده است.[۵]
آثار و تألیفات
قطب الدین راوندی آثار بسیاری دارد و در بیشتر رشتههای علوم اسلامی تالیف نموده است. از جمله آنها می توان به آثار زیر اشاره نمود:
- «الخرایج والجرایح». این کتاب که معروفترین آثار قطب بشمار میآید، در بیان مسائل کلامی و عقاید بوده و در برگیرنده هفت کتاب پیرامون مسأله معجزه و شیوه زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله است.
- «فقه القرآن». این کتاب گرانسنگ با تلاش و کوششی ستودنی به دست توانمند قطب راوندی نوشته شده است. او در کتاب فوق تمام آیات قرآن را که به احکام فقهی مربوط بوده است به ترتیب ابواب فقه دستهبندی کرده و در دو جلد به یادگار نهاده است.
- «قصص الانبیاء». در این کتاب تاریخ و شرح زندگی پیامبران از زبان روایات بیان شده است.[۶]
- «منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغة»، کتابی است در شرح نهجالبلاغه اثر سید رضى.
- «امّ القرآن».
- «تفسیر القرآن» در دو جلد.
- «خلاصة التفاسیر» در ده جلد.
- «الدعوات» معروف به سلوة الحزین. موضوع این کتاب ارزشمند مربوط به آداب دعاها و تأثیر آنها است.
- «شرح آیات المشکله فی التنزیه».
- «اللباب فی فضل آیة الکرسی».
- «الناسخ والمنسوخ من القرآن».[۷]
- «امّ المعجزات». نام کتابی است که راوندی پس از چندی به عنوان «تتمة الخرایج» به نگارش درآورد.
- «الاختلافات». این کتاب در برگیرنده اختلاف های کلامی بین شیخ مفید و سید مرتضی (علم الهدی) بوده و ۹۵ مسأله اختلافی در آن بررسی شده است.
- «تهافت الفلاسفه». این کتاب که نشان دهنده دانش قطب در موضوع حکمت و فلسفه است، به تناقض گویی فلاسفه پرداخته است.
- «جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام». شرحی بر کتاب «مقدمه الکلام» شیخ طوسی در علم کلام است.[۸]
- «آیات الاحکام». این کتاب آیاتی از قرآن کریم را که مربوط به مسائل فقهی و احکام دینی است مورد بحث و بررسی قرار داده است.
- «احکام الاحکام».
- «الانجاز». شرحی است بر کتاب «الایجاز فی الفرائض» شیخ طوسی.
- «حل المعقود فی الجمل والعقود».
- «الشافیه فی الغسلة الثانیه».
- «الخمس».
- «من حضره الاداء و علیه القضاء».
- «رسالة الفقهاء».
- «المنتهی فی شرح النهایه». این کتاب به شرح «النهایه» شیخ طوسی پرداخته و در ده جلد به چاپ رسیده است.
- «شرح مشکلات النهایه». در شرح لغت های مشکل فقهی کتاب النهایه شیخ طوسی.
- «المغنی فی شرح النهایة الطوسیة».
- «نهایة النهایه».
- «الرائع فی الشرایع».
- «النیات فی جمیع العبادات».
- «تحفة العلیل». در موضوع دعا و آداب آن و احادیث مربوط به امراض و بلاها.
- «رساله فی صحة احادیث اصحابنا». موضوع آن بیان صحت احادیثی است که علمای شیعه نقل کردهاند.
- «شرح الکلمات المائه». شامل شرح صد کلمه از سخنان حضرت امام علی علیه السلام.
- «ضیاء الشهاب». شرحی بر کتاب شهاب الاخبار قاضی سلامه مصری.
- «لباب الاخبار».
- «لب اللباب». اخبار و احادیثی در موضوع اخلاق.
- «مزار». کتابی بزرگ در موضوع زیارتنامهها.
- «المجالس فی الحدیث».
- «جنی الجنتین». در تاریخ اولاد امام هادی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام.
- «المستقصی». نام کتابی از راوندی در علم اصول فقه است. این کتاب شرحی بر «الذریعه» سید مرتضی در علم اصول میباشد.[۹]
- «التغریب فی التعریب».
- «الاغراب فی الاعراب».
- «شرح العوامل المأئه». شامل صد عامل در علم نحو.
- «نفثه المصدور». این کتاب دیوان اشعار قطب راوندی است.[۱۰]
قطب راوندی در نگاه عالمان
- علامه امینی درباره وی می نویسد: راوندى یکى از پیشوایان علماى شیعه، برگزیده این طایفه و یکی از اساتید فقه و حدیث و از نوابغ و رجال علم و ادب است. هیچ گونه عیبى در آثار فراوانش و هیچ غباری در فضایل و تلاش ها و خدمات دینى و اعمال نیکو و کتب ارزنده اش وجود ندارد.[۱۱]
- صاحب روضات الجنات مفصلا به تجلیل وی پرداخته است. در ابتدای معرفی قطب راوندی می گوید: فقیه، فردی شاخص و موثق که دارای تصنیفات متعدد است. [۱۲]
- میرزا عبدالله افندی اصفهانی درباره وی این گونه گفته است: شیخ، امام فقیه، قطب الدین راوندی، شخصى فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشناى به اخبار و احادیث و شاعر بوده است.[۱۳]
- شیخ عباس قمی درباره وی می نویسد: وی عالم، متبحر، فقیه، محدث، مفسر، محقق ... و از بزرگ ترین محدثان شیعه است.[۱۴]
- ابن حجر عسقلانی از بزرگان اهل سنت درباره وی می گوید: او بر مذهب شیعه و در جمیع علوم فاضل است و در همه انواع، صاحب تصنیف است.[۱۵]
وفات
قطب الدین رواندی در چهاردم شوال ۵۷۳ قمری وفات نمود و در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام به خاک سپرده شد. حضرت آیت الله مرعشی نجفی به پاس خدمات او، سنگ قبری بلند و به یاد ماندنی را بر فرازش به یادگار نهاد.
پانویس
- ↑ الثقات العیون فی سادس القرون، آقا بزرگ تهرانی، ص ۱۰۳.
- ↑ همان، ص ۱۲۴، امل الآمل، ج ۲، ص ۱۲۵؛ اعیان الشیعه، سید محسن امین عاملی، ج ۷، ص ۲۶۰.
- ↑ ریاض العلماء، میرزا عبدالله افندی، ج ۲، ص ۴۳۵.
- ↑ الثقات العیون فی سادس القرون، ص ۱۳، ۷۵، ۱۹۲، ۲۰۶، ۲۵۴.
- ↑ معالم العلماء، ابن شهر آشوب، ص ۵۵.
- ↑ معالم العلماء، ص ۵۵.
- ↑ الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲، ص ۳۰۳.
- ↑ ریاض العلماء، ج ۲، ص ۴۲۴ و ۴۲۵؛ الذریعه، ج ۴، ص ۵۰۲؛ ج ۵، ص ۲۷۷.
- ↑ الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۳.
- ↑ الذریعه، ج ۴، ص ۲۲۸، ج ۱۳، ص ۳۷۲، ج ۱۶، ص ۵۰.
- ↑ الغدیر، ج ۵، ص ۳۷۹.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۶ و ۷.
- ↑ ریاض العلماء، ج ۲، ص ۴۱۹.
- ↑ الکنی و الالقاب، ج ۳، ص ۷۲.
- ↑ لسان المیزان، ج ۳، ص ۴۸.
منابع
- گلشن ابرار، جلد ۱، زندگینامه "سعید بن هبةالله راوندى" از عبدالوحید وفایی.
- "قطبالدین راوندی"، ویکی شیعه.
