کشف اللثام عن قواعد الاحکام (کتاب): تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''«کشف | + | '''«کشف اللّثام عن قواعد الأحکام»''' تألیف [[فاضل هندی]] (م، ۱۱۳۷ ق)، کتابی در [[فقه]] استدلالى است که در شرح کتاب «[[قواعد الأحکام]]» [[علامه حلی]] (م، ۷۲۶ ق) نوشته شده است. «کشف اللثام» در نزد [[فقیه|فقها]] از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده، چنانکه [[صاحب جواهر]] در تألیف کتاب مشهور «[[جواهر الکلام]]» از آن بهره بسیاری برده است. |
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
| سطر ۱۶: | سطر ۱۶: | ||
|عنوان افزوده1= تحقیق | |عنوان افزوده1= تحقیق | ||
| − | |افزوده1= | + | |افزوده1= مؤسسة النشر الاسلامی |
|عنوان افزوده2= | |عنوان افزوده2= | ||
| سطر ۲۶: | سطر ۲۶: | ||
}} | }} | ||
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | ابوالفضل بهاءالدین محمد بن حسن اصفهانى، مشهور به [[فاضل هندی|فاضل هندى]] (م، ۱۱۳۷ ق) از دانشمندان اواخر دولت [[صفویه]] و در علوم رسمى و حکمت و فنون دینى اصلى و فرعى استاد بود. او آغاز خردسالى را در هندوستان گذرانید و به همین مناسبت به هندى شهرت یافت. | + | ابوالفضل بهاءالدین محمد بن حسن اصفهانى، مشهور به [[فاضل هندی|فاضل هندى]] (م، ۱۱۳۷ ق) از دانشمندان اواخر دولت [[صفویه]] و در علوم رسمى و [[حکمت]] و فنون دینى اصلى و فرعى استاد بود. او آغاز خردسالى را در هندوستان گذرانید و به همین مناسبت به هندى شهرت یافت. |
| − | فاضل هندی یکی از نوابغ شیعه بوده است. او در ۱۳ سالگی به [[اجتهاد]] رسید و در سال ۱۰۷۷ هـ.ق (تقریباً در ۱۶ سالگی) در ردیف فضلای بنام بود.<ref>ترجمه روضات الجنات، ج ۷، ص ۳۵۷</ref> او خود در آغاز کتاب «کشف اللثام» گفته است: «من فارغ التحصیل شدم از معقول و منقول و حال این که سیزده ساله نشده بودم، و شروع کردم در تصنیف و حال این که به یازده سالگى نرسیده بودم، و «منیة الحریص» را قبل از ۱۹ سالگى نگاشتم، و تصنیف کردم پیش از آن بیش از ده کتاب از متون و شروح و حواشى و ده ساله بودم که | + | فاضل هندی یکی از نوابغ [[شیعه]] بوده است. او در ۱۳ سالگی به [[اجتهاد]] رسید و در سال ۱۰۷۷ هـ.ق (تقریباً در ۱۶ سالگی) در ردیف فضلای بنام بود.<ref>ترجمه روضات الجنات، ج ۷، ص ۳۵۷</ref> او خود در آغاز کتاب «کشف اللثام» گفته است: «من فارغ التحصیل شدم از معقول و منقول و حال این که سیزده ساله نشده بودم، و شروع کردم در تصنیف و حال این که به یازده سالگى نرسیده بودم، و «منیة الحریص» را قبل از ۱۹ سالگى نگاشتم، و تصنیف کردم پیش از آن بیش از ده کتاب از متون و شروح و حواشى و ده ساله بودم که «[[المطوّل (کتاب)|مُطوّل]]» و شرح «مختصر تلخیص» [[مسعود بن عمر تفتازانی]] را درس مى گفتم».<ref>بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان</ref> |
برخی دیگر از تألیفات او عبارتند از: المناهج السویّة، عون اخوان الصفا (تلخیص کتاب «[[شفا (کتاب)|شفاى]]» [[ابن سینا]])، اللآلى العبقریة (شرح قصیده [[سید اسماعیل حمیری|سید حمیرى]])، اجالة الفکر فى فضاء مسالة القضاء والقدر، الکوکب الدرى، کاشف اسرار الیقین من اصول الشرع المبین فى شرح معالم الدین و ... .<ref>بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان</ref> | برخی دیگر از تألیفات او عبارتند از: المناهج السویّة، عون اخوان الصفا (تلخیص کتاب «[[شفا (کتاب)|شفاى]]» [[ابن سینا]])، اللآلى العبقریة (شرح قصیده [[سید اسماعیل حمیری|سید حمیرى]])، اجالة الفکر فى فضاء مسالة القضاء والقدر، الکوکب الدرى، کاشف اسرار الیقین من اصول الشرع المبین فى شرح معالم الدین و ... .<ref>بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان</ref> | ||
| − | == | + | ==معرفی کتاب == |
| − | کتاب | + | «کشف اللثام» کتاب فقهى استدلالى است و شرح کتاب «[[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]» اثر [[علامه حلى]] مى باشد. این کتاب در نزد [[فقها]] و علمای متأخر [[شیعه]] از جایگاه ویژه ای برخوردار است و جمع کثیری از آنها در تحقیقات فقهی و مباحث استدلالی خود از آن بهره گرفته اند. |
| − | + | کتاب «کشف اللثام» در زمان خود از کتابهایى بوده که در تحول [[فقه]] اجتهادى نقش مؤثرى داشته و [[صاحب جواهر]] و [[سید علی طباطبایی|صاحب ریاض المسائل]] به دلیل همین مرتبت والاى علمى این کتاب، به آن توجه خاصى داشته و از منابع معتبر در نزد آنان بوده است. | |
گفته اند اعتماد و اعتناى [[شیخ محمدحسن نجفی]] بر کتاب «کشف اللثام» فاضل هندی، به اندازه اى بوده که بدون در دست داشتن آن، از نگاشتن چیزی از کتاب «[[جواهر الکلام]]» خود امتناع مى ورزیده است.<ref>بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان</ref> | گفته اند اعتماد و اعتناى [[شیخ محمدحسن نجفی]] بر کتاب «کشف اللثام» فاضل هندی، به اندازه اى بوده که بدون در دست داشتن آن، از نگاشتن چیزی از کتاب «[[جواهر الکلام]]» خود امتناع مى ورزیده است.<ref>بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان</ref> | ||
| + | |||
| + | مطابق با آنچه محقق کتاب «کشف اللثام» در مقدمه خود آورده است، از تاریخ هایی که در انتهای بخش های کشف اللثام آمده است معلوم می گردد که قسمتهاى مختلف این کتاب در زمانهاى متفاوتى پایان یافته که از: سال ۱۰۹۶ ق. آغار شده و تا سال ۱۱۳۱ ق. ادامه داشته است. محقق کتاب، علت تاخیر زیاد در نگارش کتاب های پایانی را اشتغال مولف به پاسخگویی به مسائل شرعی زیادی می داند که با توجه به جایگاه [[فاضل هندی]] و سمت [[مرجعیت]] به ایشان مراجعه می شده است، آنچنان که در حاشیه یکی از نسخه های کتاب الصلوة، ناسخ بدان اشاره نموده است.<ref>کشف اللثام عن قواعد الاحکام، ص۷۲-۷۳</ref> | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
| − | + | چنانکه گفته شد، «کشف اللثام» در شرح کتاب «[[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]» نوشته شده است. قبل از [[فاضل هندى]]، [[محقق ثانی|محقق کرکى]] کتاب «قواعد» را تا «کتاب النکاح» شرح کرده بود؛ ولى به اتمام آن موفق نشده بود. فاضل هندى ابتدا کار محقق کرکی را ادامه مى دهد و شروع به شرح قواعد از کتاب نکاح مى کند و تا پایان ادامه مى دهد. سپس او دیگر مباحث باقى مانده را کم کم و به مرور زمان شرح مى کند.<ref>ریاض العلماء، ج ۳، ص ۱۹۷، نقل از کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری</ref> | |
| − | + | اگرچه مؤلف ابتدا از کتاب نکاح تا آخر «قواعد الأحکام» و سپس کتاب طهارت و حج و قسمتى از صلاة را شرح زده است، امّا کتاب موجود فقط شامل کتابهاى طهارت و حج و صلاة مىباشد و از کتاب نکاح به بعد و همچنین سایر قسمتها وجود ندارد. | |
* در جلد اول و دوم کتاب طهارت و در جلد سوم و چهارم کتاب صلاة و در جلد پنجم و ششم کتاب حج مطرح شده است. در جلد اول چهار مقصد از کتاب طهارت نگاشته شده که عبارتند از: مقدمات طهارت، انواع آبها، نجاسات و وضوء. | * در جلد اول و دوم کتاب طهارت و در جلد سوم و چهارم کتاب صلاة و در جلد پنجم و ششم کتاب حج مطرح شده است. در جلد اول چهار مقصد از کتاب طهارت نگاشته شده که عبارتند از: مقدمات طهارت، انواع آبها، نجاسات و وضوء. | ||
| سطر ۵۰: | سطر ۵۲: | ||
* جلد پنجم شامل مقصد اول (مقدمات حج)، و مقصد دوم (اعمال حج تمتع) است. | * جلد پنجم شامل مقصد اول (مقدمات حج)، و مقصد دوم (اعمال حج تمتع) است. | ||
* در جلد ششم بقیۀ مطالب اعمال حج تمتع و مقصد سوم (توابع حج) آورده شده است. در توابع حج، مباحث عمرۀ تمتع، حصر و صد از حج رفتن، و کفارات صید مطرح شده است. | * در جلد ششم بقیۀ مطالب اعمال حج تمتع و مقصد سوم (توابع حج) آورده شده است. در توابع حج، مباحث عمرۀ تمتع، حصر و صد از حج رفتن، و کفارات صید مطرح شده است. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| − | * نرم افزار جامع فقه اهل البيت | + | *[[نرم افزار جامع فقه اهلبیت (علیهم السلام) ۲|نرم افزار جامع فقه اهل البيت]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{فقه}} | {{فقه}} | ||
| + | [[رده:منابع فقهی]][[رده:منابع فقه شیعه]][[رده:منابع فقه استدلالی]][[رده:کتابهای فقهی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۸
«کشف اللّثام عن قواعد الأحکام» تألیف فاضل هندی (م، ۱۱۳۷ ق)، کتابی در فقه استدلالى است که در شرح کتاب «قواعد الأحکام» علامه حلی (م، ۷۲۶ ق) نوشته شده است. «کشف اللثام» در نزد فقها از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده، چنانکه صاحب جواهر در تألیف کتاب مشهور «جواهر الکلام» از آن بهره بسیاری برده است.
 | |
| نویسنده | فاضل هندی |
| موضوع | فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱۱ |
| تحقیق | مؤسسة النشر الاسلامی |
|
| |
محتویات
مؤلف
ابوالفضل بهاءالدین محمد بن حسن اصفهانى، مشهور به فاضل هندى (م، ۱۱۳۷ ق) از دانشمندان اواخر دولت صفویه و در علوم رسمى و حکمت و فنون دینى اصلى و فرعى استاد بود. او آغاز خردسالى را در هندوستان گذرانید و به همین مناسبت به هندى شهرت یافت.
فاضل هندی یکی از نوابغ شیعه بوده است. او در ۱۳ سالگی به اجتهاد رسید و در سال ۱۰۷۷ هـ.ق (تقریباً در ۱۶ سالگی) در ردیف فضلای بنام بود.[۱] او خود در آغاز کتاب «کشف اللثام» گفته است: «من فارغ التحصیل شدم از معقول و منقول و حال این که سیزده ساله نشده بودم، و شروع کردم در تصنیف و حال این که به یازده سالگى نرسیده بودم، و «منیة الحریص» را قبل از ۱۹ سالگى نگاشتم، و تصنیف کردم پیش از آن بیش از ده کتاب از متون و شروح و حواشى و ده ساله بودم که «مُطوّل» و شرح «مختصر تلخیص» مسعود بن عمر تفتازانی را درس مى گفتم».[۲]
برخی دیگر از تألیفات او عبارتند از: المناهج السویّة، عون اخوان الصفا (تلخیص کتاب «شفاى» ابن سینا)، اللآلى العبقریة (شرح قصیده سید حمیرى)، اجالة الفکر فى فضاء مسالة القضاء والقدر، الکوکب الدرى، کاشف اسرار الیقین من اصول الشرع المبین فى شرح معالم الدین و ... .[۳]
معرفی کتاب
«کشف اللثام» کتاب فقهى استدلالى است و شرح کتاب «قواعد الاحکام» اثر علامه حلى مى باشد. این کتاب در نزد فقها و علمای متأخر شیعه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و جمع کثیری از آنها در تحقیقات فقهی و مباحث استدلالی خود از آن بهره گرفته اند.
کتاب «کشف اللثام» در زمان خود از کتابهایى بوده که در تحول فقه اجتهادى نقش مؤثرى داشته و صاحب جواهر و صاحب ریاض المسائل به دلیل همین مرتبت والاى علمى این کتاب، به آن توجه خاصى داشته و از منابع معتبر در نزد آنان بوده است.
گفته اند اعتماد و اعتناى شیخ محمدحسن نجفی بر کتاب «کشف اللثام» فاضل هندی، به اندازه اى بوده که بدون در دست داشتن آن، از نگاشتن چیزی از کتاب «جواهر الکلام» خود امتناع مى ورزیده است.[۴]
مطابق با آنچه محقق کتاب «کشف اللثام» در مقدمه خود آورده است، از تاریخ هایی که در انتهای بخش های کشف اللثام آمده است معلوم می گردد که قسمتهاى مختلف این کتاب در زمانهاى متفاوتى پایان یافته که از: سال ۱۰۹۶ ق. آغار شده و تا سال ۱۱۳۱ ق. ادامه داشته است. محقق کتاب، علت تاخیر زیاد در نگارش کتاب های پایانی را اشتغال مولف به پاسخگویی به مسائل شرعی زیادی می داند که با توجه به جایگاه فاضل هندی و سمت مرجعیت به ایشان مراجعه می شده است، آنچنان که در حاشیه یکی از نسخه های کتاب الصلوة، ناسخ بدان اشاره نموده است.[۵]
محتوای کتاب
چنانکه گفته شد، «کشف اللثام» در شرح کتاب «قواعد الاحکام» نوشته شده است. قبل از فاضل هندى، محقق کرکى کتاب «قواعد» را تا «کتاب النکاح» شرح کرده بود؛ ولى به اتمام آن موفق نشده بود. فاضل هندى ابتدا کار محقق کرکی را ادامه مى دهد و شروع به شرح قواعد از کتاب نکاح مى کند و تا پایان ادامه مى دهد. سپس او دیگر مباحث باقى مانده را کم کم و به مرور زمان شرح مى کند.[۶]
اگرچه مؤلف ابتدا از کتاب نکاح تا آخر «قواعد الأحکام» و سپس کتاب طهارت و حج و قسمتى از صلاة را شرح زده است، امّا کتاب موجود فقط شامل کتابهاى طهارت و حج و صلاة مىباشد و از کتاب نکاح به بعد و همچنین سایر قسمتها وجود ندارد.
- در جلد اول و دوم کتاب طهارت و در جلد سوم و چهارم کتاب صلاة و در جلد پنجم و ششم کتاب حج مطرح شده است. در جلد اول چهار مقصد از کتاب طهارت نگاشته شده که عبارتند از: مقدمات طهارت، انواع آبها، نجاسات و وضوء.
- در جلد دوم مقاصد پنجم تا دهم از کتاب طهارت شامل غسلهاى جنابت، حیض، استحاضه، غسل اموات و تیمم بیان شده است.
- جلد سوم شامل مقصد اول (مقدمات نماز)، مقصد دوّم (افعال نماز) و چیزهایى که در نماز باید ترک شود، است. مبحث مقدمات نماز شامل مباحث تعداد رکعات نماز، اوقات نماز، قبله، لباس نمازگزار مکان نمازگزار، و اذان و اقامه مىباشد.
- جلد چهار شامل مقصد سوّم (سایر نمازها) و مقصد چهارم (توابع نماز) است. در قسمت توابع نماز مباحث سهو در نماز، نماز قضاء، نماز جماعت، نماز خوف، و نماز مسافر مطرح شده است.
- جلد پنجم شامل مقصد اول (مقدمات حج)، و مقصد دوم (اعمال حج تمتع) است.
- در جلد ششم بقیۀ مطالب اعمال حج تمتع و مقصد سوم (توابع حج) آورده شده است. در توابع حج، مباحث عمرۀ تمتع، حصر و صد از حج رفتن، و کفارات صید مطرح شده است.
پانویس
- ↑ ترجمه روضات الجنات، ج ۷، ص ۳۵۷
- ↑ بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان
- ↑ بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان
- ↑ بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی، سایت تخت فولاد اصفهان
- ↑ کشف اللثام عن قواعد الاحکام، ص۷۲-۷۳
- ↑ ریاض العلماء، ج ۳، ص ۱۹۷، نقل از کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری
منابع
- نرم افزار جامع فقه اهل البيت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
| فقه | ||
| کلیات: | تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی | |
| منابع: | عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ... | |
| ↓ رده ها ↓ | ||
| فقه: | فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه | |
| اصول فقه: | اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه | |
| احکام: | احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام | |
