منابع و پی نوشتهای متوسط
رعایت سطح مخاطب عام متوسط است
رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
مقاله بدون شناسه یا دارای شناسه ضعیف است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

یونس بن ظبیان: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ يونس بن ظبيان كوفى را به یونس بن ظبیان منتقل کرد)
 
(۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{متوسط}}
 +
'''«يونس بن ظبيان كوفى»''' از راویان [[شیعه]] در قرن دوم هجری و از اصحاب [[امام صادق]] عليه‌السلام است. گرچه برخی عالمان، یونس را از [[محدثان]] مورد اعتماد دانسته‌اند، اما بیشتر علمای [[رجال]]، وی را تضعیف نموده و فردی [[غلو|غالی]] و جاعل [[حدیث]] توصیف کرده‌اند.
 +
 +
==معرفی اجمالی==
 +
یونس بن ظبیان ازدی کوفی، از راویان [[شیعه]]<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۳۶.</ref> و از اصحاب [[امام صادق]] علیه‌السلام<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۴۴۸.</ref> بوده و از ایشان روایت کرده است.<ref>علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۴۱۹.</ref> در [[کتب اربعه]] حدیثی، از یونس بن ظبیان حدود 46 روایت موجود است که همه این روایات بدون واسطه از امام صادق علیه السلام و عمدتا در موضوعات اعتقادی و اخلاقی نقل شده است.
  
 +
محدثانی نیز مانند محمد بن موسی حوراء،<ref>شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۸۲.</ref> محمد بن عیسی،<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۶۳.</ref> ذبیان بن حکیم، حسین بن احمد منقری، محمد بن سنان زاهری، زیاد بن مروان قندی، [[مفضل بن عمر جعفی]]، منذر بن یزید و صالح بن عقبه، از جمله کسانی هستند که از او بهره علمی برده‌اند.<ref>محمد اردبیلی، جامع الرواة، ج۲، ص۳۵۶.</ref>
  
 +
از کلام [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] و غیر او استفاده می‌شود که یونس کتاب‌هایی داشته است،<ref>رجال النجاشی، ص۴۴۸.</ref> ولی آنها را نام نبرده‌اند. به قولی او دارای «کتاب الحدیث» می‌باشد.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۶، ص۳۷۴.</ref>   
 +
==در دیدگاه رجالیون==
 +
دیدگاه علمای [[رجال]] درباره یونس بن ظبیان مختلف است؛ برخی او را توثیق نموده و برخی تضعیف کرده اند.
  
 +
[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] یونس را جدّا ضعیف می‌داند و همه کتاب‌های او را تخلیط می‌شمرد.<ref> رجال نجاشى، ص 448.</ref> [[ابن غضائری]] او را غالی و کذّاب و جاعل حدیث می‌داند.<ref>علی تبریزی، بهجة الآمال، ج۷، ص۳۵۴.</ref> [[ابوعمرو کشی]] با سند خود از [[امام کاظم]] (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که حضرت بر او هزاران بار [[لعن]] فرستاد: (لعن یوسف بن ظبیان الف لعنة یتبعها الف لعنة). و [[عبدالله مامقانی]] در مورد او گوید: دروغگو، ضعیف، مخلّط و وضّاع (زیاد جعل کننده حدیث) است.<ref>ما‌مقا‌نی‌، تلخیص مقباس الهدایة، ص۲۶۹.</ref>
  
==يونس بن ظبيان كوفى ==
+
در مقابل، برخی دیگر همچون [[جعفر بن محمد قولویه]]، [[علی بن ابراهیم]] و [[ابن شهرآشوب]]، او را از [[محدثان]] مورد اعتماد توصیف کرده‌اند.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲۱، ص۲۰۵-۲۰۷.</ref>
  
از روات اصحاب حضرت [[امام صادق]] عليه‌السلام است و اگر چه [[فضل بن شاذان]] او را از كذابين شمرده و نجاشى فرموده كه او ضعيف است جدا و التفات كرده نمى شود. بر روايات او<ref> رجال نجاشى، ص 448.</ref> و ابن غضائرى گفته كه او غالى و كذاب و وضاع [[حديث]] است.
+
[[شیخ عباس قمی]] در [[منتهی الآمال]] در این باره می گوید: «اگرچه [[فضل بن شاذان]] او را از كذابين شمرده و نجاشى فرموده كه او ضعيف است جداً و التفات كرده نمى شود بر روايات او و ابن غضائرى گفته كه او غالى و كذّاب و وضّاع [[حديث]] است. ولكن [[شیخ (علم الحدیث)|شیخ]] ما ([[محدث نوری]]) -عطّر الله مرقده- در خاتمه [[مستدرک الوسائل]] فرموده: و دلالت مى كند بر حسن حال او و استقامت و علوّ مقام او و عدم [[غلو]] او اخبار بسيارى. پس آن اخبار را ذكر فرموده كه از جمله كلام حضرت صادق عليه‌السلام است در حق او كه در جامع [[احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی|بزنطى]] است كه فرموده: رحمه‌ُ الله و بَنى له بيتاً فى الجنّة، كان واللّه مأموناً على الحديث.<ref> بحارالانوار، ج 47، ص 346، به نقل از سرائر از جامع بزنطى.</ref> و هم تعليم حضرت صادق عليه‌السلام به او [[زيارت]] حضرت [[سیدالشهداء]] عليه‌السلام را به نحوى كه [[شيخ طوسی]] در [[تهذیب الأحکام (کتاب)|تهذيب الاحکام]] و [[جعفر بن محمد قولویه|ابن قولويه]] در [[كامل الزیارات]] روايت كرده اند و نيز تعليم آن جناب به او دعاى معروفى كه در [[نجف]] بايد خواند كه اول آن «اللهم لابدّ من امرك» است كه در تمام كتب مزاريه مذكور است و هم تعليم او فرموده كه عوذه ([[تعویذ]])<ref> ما آن عوذه را در باقيات صالحات و آن زيارت و دعا را در مفاتيح ذكر كرديم.</ref> را كه  براى رفع درد چشم نافع است. و نيز شيخ ما ([[محدث نوری]]) جواب داده از اخبارى كه در مذمّت او وارد شده، به تفصيلى كه مقام گنجايش ذكر ندارد، طالبين رجوع كنند به آن كتاب شريف<ref>  میرزا حسین نوری، خاتمه المستدرک، ج ۹، ص ۲۳۴.</ref> و گذشت در مورد [[فیض بن مختار کوفی]] چيزى كه متعلق به او بود».<ref> شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قسمت دوم، باب نهم.</ref>
  
ولكن شيخ ما - عطر الله مرقده - در خاتمه مستدرك فرموده: و دلالت مى كند بر حسن حال او و استقامت و علو مقام او و عدم غلو او اخبار بسيارى. پس آن اخبار را ذكر فرموده كه از جمله كلام حضرت صادق عليه‌السلام است در [[حق]] او كه در جامع بزنطى است كه فرموده: رحمه‌الله و بنى له بيتا فى الجنّة، كان و اللّه مأمونا على الحديث.<ref> [[بحارالانوار]]، ج 47، ص 346 به نقل از سرائر از جامع بزنطى.</ref>
+
با این وجود، برخی گفته اند: بعضی روایات که از [[امام صادق]] (علیه‌السّلام) در مورد مدح یونس وارد شده، یا [[سند حدیث|سند]] آن ضعیف است و یا حمل بر [[تقیه]] می‌شود و یا اینکه یونس در زمان امام صادق (علیه‌السّلام) هنوز [[غلو|غالی]] نشده بوده است.<ref>علی تبریزی، بهجة الآمال، ج۷، ص۳۵۵.</ref> گفته شده: یونس کسی بود که ادّعا می‌کرد در حال [[طواف]] به او ندا می‌شد که «انّی أنا اللّه لا إله أنا فاعبُدنی وأقم الصّلاة لذکری…».<ref>علی تبریزی، بهجة الآمال، ج7، ص354.</ref>
 
 
و هم تعليم حضرت صادق عليه‌السلام به او [[زيارت]] حضرت [[سیدالشهداء]] عليه‌السلام را به نحوى كه شيخ در [[التهذيب ]] و ابن قولويه در كامل روايت كرده اند و نيز تعليم آن جناب به او دعاى معروفى كه در نجف بايد خواند كه اول آن اللهم لابد من امرك است كه در تمام كتب مزاريه مذكور است و هم تعليم او فرموده كه عوذه<ref> ما آن عوذه را در باقيات صالحات و آن [[زيارت]] و [[دعا]] را در مفاتيح ذكر كرديم. مؤلف رحمه‌الله</ref> را كه  براى رفع درد چشم نافع است الى غير ذلك.
 
 
 
و نيز شيخ ما جواب داده از اخبارى كه در مذمت او وارد شده به تفصيلى كه مقام گنجايش ذكر ندارد، طالبين رجوع كنند به آن كتاب شريف<ref> المستدرك، ج 3، ص 861.</ref> و گذشت در فيض بن المختار چيزى كه متعلق به او بود.
 
  
 
==پانویس ==
 
==پانویس ==
 
<references />
 
<references />
(1). انساب سمعانى، ج 5، ص 86.
 
 
 
==منبع==
 
  
حاج [[شیخ عباس قمی]], منتهي الآمال قسمت دوم، باب نهم: در تاريخ حضرت امام صادق عليه‌السلام
+
==منابع==
[[Category:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]]
+
*"یونس ازدی"، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرةالمعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۸۷۱.
 +
*"دروغ پردازان در حوزه حدیث شیعه"، سایت پژوهه، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۱۷.   
 +
*منتهی الآمال قسمت دوم، باب نهم در تاريخ حضرت امام صادق(عليه‌السلام)، شیخ عباس قمی.
 +
*"زمینه های تضعیف یونس بن ظبیان"، رحیمه شمشیری، علوم قرآن و حدیث، آذر 1398.
 
[[رده:اصحاب امام صادق علیه السلام]]
 
[[رده:اصحاب امام صادق علیه السلام]]
 
[[رده:راویان حدیث]]
 
[[رده:راویان حدیث]]
 +
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= ضعیف
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= متوسط
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= متوسط
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۰

«يونس بن ظبيان كوفى» از راویان شیعه در قرن دوم هجری و از اصحاب امام صادق عليه‌السلام است. گرچه برخی عالمان، یونس را از محدثان مورد اعتماد دانسته‌اند، اما بیشتر علمای رجال، وی را تضعیف نموده و فردی غالی و جاعل حدیث توصیف کرده‌اند.

معرفی اجمالی

یونس بن ظبیان ازدی کوفی، از راویان شیعه[۱] و از اصحاب امام صادق علیه‌السلام[۲] بوده و از ایشان روایت کرده است.[۳] در کتب اربعه حدیثی، از یونس بن ظبیان حدود 46 روایت موجود است که همه این روایات بدون واسطه از امام صادق علیه السلام و عمدتا در موضوعات اعتقادی و اخلاقی نقل شده است.

محدثانی نیز مانند محمد بن موسی حوراء،[۴] محمد بن عیسی،[۵] ذبیان بن حکیم، حسین بن احمد منقری، محمد بن سنان زاهری، زیاد بن مروان قندی، مفضل بن عمر جعفی، منذر بن یزید و صالح بن عقبه، از جمله کسانی هستند که از او بهره علمی برده‌اند.[۶]

از کلام نجاشی و غیر او استفاده می‌شود که یونس کتاب‌هایی داشته است،[۷] ولی آنها را نام نبرده‌اند. به قولی او دارای «کتاب الحدیث» می‌باشد.[۸]

در دیدگاه رجالیون

دیدگاه علمای رجال درباره یونس بن ظبیان مختلف است؛ برخی او را توثیق نموده و برخی تضعیف کرده اند.

نجاشی یونس را جدّا ضعیف می‌داند و همه کتاب‌های او را تخلیط می‌شمرد.[۹] ابن غضائری او را غالی و کذّاب و جاعل حدیث می‌داند.[۱۰] ابوعمرو کشی با سند خود از امام کاظم (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که حضرت بر او هزاران بار لعن فرستاد: (لعن یوسف بن ظبیان الف لعنة یتبعها الف لعنة). و عبدالله مامقانی در مورد او گوید: دروغگو، ضعیف، مخلّط و وضّاع (زیاد جعل کننده حدیث) است.[۱۱]

در مقابل، برخی دیگر همچون جعفر بن محمد قولویه، علی بن ابراهیم و ابن شهرآشوب، او را از محدثان مورد اعتماد توصیف کرده‌اند.[۱۲]

شیخ عباس قمی در منتهی الآمال در این باره می گوید: «اگرچه فضل بن شاذان او را از كذابين شمرده و نجاشى فرموده كه او ضعيف است جداً و التفات كرده نمى شود بر روايات او و ابن غضائرى گفته كه او غالى و كذّاب و وضّاع حديث است. ولكن شیخ ما (محدث نوری) -عطّر الله مرقده- در خاتمه مستدرک الوسائل فرموده: و دلالت مى كند بر حسن حال او و استقامت و علوّ مقام او و عدم غلو او اخبار بسيارى. پس آن اخبار را ذكر فرموده كه از جمله كلام حضرت صادق عليه‌السلام است در حق او كه در جامع بزنطى است كه فرموده: رحمه‌ُ الله و بَنى له بيتاً فى الجنّة، كان واللّه مأموناً على الحديث.[۱۳] و هم تعليم حضرت صادق عليه‌السلام به او زيارت حضرت سیدالشهداء عليه‌السلام را به نحوى كه شيخ طوسی در تهذيب الاحکام و ابن قولويه در كامل الزیارات روايت كرده اند و نيز تعليم آن جناب به او دعاى معروفى كه در نجف بايد خواند كه اول آن «اللهم لابدّ من امرك» است كه در تمام كتب مزاريه مذكور است و هم تعليم او فرموده كه عوذه (تعویذ)[۱۴] را كه براى رفع درد چشم نافع است. و نيز شيخ ما (محدث نوری) جواب داده از اخبارى كه در مذمّت او وارد شده، به تفصيلى كه مقام گنجايش ذكر ندارد، طالبين رجوع كنند به آن كتاب شريف[۱۵] و گذشت در مورد فیض بن مختار کوفی چيزى كه متعلق به او بود».[۱۶]

با این وجود، برخی گفته اند: بعضی روایات که از امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد مدح یونس وارد شده، یا سند آن ضعیف است و یا حمل بر تقیه می‌شود و یا اینکه یونس در زمان امام صادق (علیه‌السّلام) هنوز غالی نشده بوده است.[۱۷] گفته شده: یونس کسی بود که ادّعا می‌کرد در حال طواف به او ندا می‌شد که «انّی أنا اللّه لا إله أنا فاعبُدنی وأقم الصّلاة لذکری…».[۱۸]

پانویس

  1. شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۳۶.
  2. نجاشی، رجال النجاشی، ص۴۴۸.
  3. علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۴۱۹.
  4. شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۸۲.
  5. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۶۳.
  6. محمد اردبیلی، جامع الرواة، ج۲، ص۳۵۶.
  7. رجال النجاشی، ص۴۴۸.
  8. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۶، ص۳۷۴.
  9. رجال نجاشى، ص 448.
  10. علی تبریزی، بهجة الآمال، ج۷، ص۳۵۴.
  11. ما‌مقا‌نی‌، تلخیص مقباس الهدایة، ص۲۶۹.
  12. خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲۱، ص۲۰۵-۲۰۷.
  13. بحارالانوار، ج 47، ص 346، به نقل از سرائر از جامع بزنطى.
  14. ما آن عوذه را در باقيات صالحات و آن زيارت و دعا را در مفاتيح ذكر كرديم.
  15. میرزا حسین نوری، خاتمه المستدرک، ج ۹، ص ۲۳۴.
  16. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قسمت دوم، باب نهم.
  17. علی تبریزی، بهجة الآمال، ج۷، ص۳۵۵.
  18. علی تبریزی، بهجة الآمال، ج7، ص354.

منابع

  • "یونس ازدی"، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرةالمعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۸۷۱.
  • "دروغ پردازان در حوزه حدیث شیعه"، سایت پژوهه، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۱۷.
  • منتهی الآمال قسمت دوم، باب نهم در تاريخ حضرت امام صادق(عليه‌السلام)، شیخ عباس قمی.
  • "زمینه های تضعیف یونس بن ظبیان"، رحیمه شمشیری، علوم قرآن و حدیث، آذر 1398.