مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آرامگاه شهدای کربلا: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ آرامگاه سایر شهداء کربلا (72 تن) را به آرامگاه شهدای کربلا منتقل کرد)
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
تمامى [[شهيدان كربلا]]، به جز [[حضرت ابوالفضل]]، [[حر بن یزید ریاحی]] و [[حبيب بن مظاهر]]، در نزديكى قبر حضرت امام حسين عليه السلام به خاك سپرده شده‌اند.
+
تمامى [[شهدای کربلا]]، به جز [[حضرت ابوالفضل]]، [[حر بن یزید ریاحی]] و [[حبیب بن مظاهر]]، در کنار قبر مطهر [[امام حسین]] علیه‌السلام به خاک سپرده شده‌اند، که امروزه روی آن، دو پنجره مشبّک یک ضلعی نصب شده است.
  
محل دفن شهداي كربلا در طول تاریخ در زاويه جنوب شرقي گنبد [[حرم امام حسین علیه السلام]] مشخص شده است كه امروزه روي آن، دو ضريح يا پنجره مشبك يك ضلعي، نصب شده است. پنجره اول، رو به سمت فضاي داخلي حرم است و بالاي آن، يك لوح بزرگ حاوي اسامي شهداي كربلا، قرار دارد و پنجره ديگر، در ديوار بخش شرقي رواق جنوبي حرم سيدالشهدا، نصب شده است. <ref>فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی، زيارتگاههاى عراق (معرفى زيارتگاه هاى مشهور در كشور عراق)، ج1، ص 190</ref>
+
[[پرونده:شهدا (سمت رواق جنوبی).jpg|left|thumb|ضریح شهدای کربلا در [[حرم امام حسین علیه السلام]] (سمت رواق جنوبی)]]
 +
==محل دفن شهدای کربلا==
 +
[[شیخ مفید]] در کتاب [[الارشاد]] می نویسد: هنگامى که [[عمر بن سعد]] به همراه [[اسرای اهل بیت علیهم السلام|اسیران]] به طرف [[کوفه]] کوچ کردند، گروهى از [[قبیله بنی اسد|بنى اسد]] که در [[غاضریه]] منزل کرده بودند به قتلگاه شهیدان آمده بر اجساد طاهر آنان [[نماز میت|نماز]] گزارده و [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام را در محلى که اکنون مرقد شریف آن حضرت است دفن کردند و [[حضرت علی اکبر علیه السلام|علی اکبر]] را در پائین پاى مبارک مدفون ساختند و نیز در پائین پاى مبارک، قبرى حفر کرده و اجساد پاک دیگر شهیدان را در آن دفن کردند.<ref>ترجمه الإرشاد، محمدباقر ساعدى خراسانى‏، اسلامیة، تهران، ۱۳۸۰ ش، ص۴۷۰</ref>
  
[[پرونده:Z72.jpg|left|thumb|ضریح و اسامی شهدای کربلا در [[حرم امام حسین علیه السلام]]]]
+
محل دفن [[شهدای کربلا]] در زاویه جنوب شرقی گنبد [[حرم امام حسین علیه السلام]] مشخص شده است که امروزه روی آن، دو [[ضریح]] یا پنجره مشبک یک ضلعی، نصب شده است. پنجره اول، رو به سمت فضای داخلی حرم است و بالای آن، یک لوح بزرگ حاوی اسامی شهدای کربلا، قرار دارد و پنجره دیگر، در دیوار بخش شرقی رواق جنوبی حرم [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]]، نصب شده است.<ref>زیارتگاههاى عراق (معرفى زیارتگاههاى مشهور در کشور عراق)، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص ۱۹۰</ref>
==محل دفن شهدای کربلا==
+
==تاریخچه ضریح شهدای کربلا==
[[شیخ مفید]] در کتاب [[الارشاد]] می نویسد: هنگامى كه [[عمر بن سعد]] به اتفاق اسيران به طرف كوفه كوچ كردند گروهى از بنى اسد كه در [[غاضريه]] منزل كرده بودند به قتلگاه شهيدان آمده بر اجساد طاهرات آنان نماز گزارده و امام حسين علیه السلام را در محلى كه اكنون مرقد شريف آن حضرت است دفن كردند و [[علی اکبر]] را در پائين پاى مبارك مدفون ساختند  و نيز در پائين پاى مبارك قبرى حفر كرده و اجساد پاك شهيدان را در آن دفن كردند. <ref>ترجمه الإرشاد، محمدباقر ساعدى خراسانى‏، اسلامية، تهران، 1380 ش، ص470</ref>
+
'''بقعه جداگانه سایر شهدا:'''
==تاریخچه ضریح سایر شهدا==
+
 
===بقعه جداگانه سایر شهدا===
+
قبل از توسعه [[حرم امام حسین علیه السلام|حرم امام حسین]] علیه السلام در سال ۱۲۱۳ ق، این قبرها بقعه‌اى جداگانه داشت و از حرم مستقل و مجزا بود، به گونه‌اى که طواف پیرامون آن میسر بود. سخن [[ابوحمزه ثمالی|ابوحمزه ثمالى]] این مطلب را تأیید مى‌کند: «سپس از حرم مطهر خارج شو و در مقابل قبور شهدا بایست». کسانى که قبل از توسعه آن را دیده‌اند، توصیفشان به همین گونه است.
قبل از توسعه حرم در سال 1213 ق، اين قبرها بقعه‌اى جداگانه داشت و از حرم امام حسين عليه السلام مستقل و مجزا بود به گونه‌اى كه طواف پيرامون آن ميسر بود. سخن ابو حمزه ثمالى اين مطلب را تأييد مى‌كند: «سپس از حرم مطهر خارج شو و در مقابل قبور شهدا بايست». كسانى كه قبل از توسعه آن را ديده‌اند توصيف شان به همين گونه است.
+
 
 +
'''اتصال ضریح شهدا به حرم:'''
 +
 
 +
در ۱۲۱۳ ق، عملیات توسعه جدید آغاز شد و به دلیل زیاد بودن زائران و تنگىِ مکان زیارت، سید على طباطبایى و آیت اللَّه شهرستانى براى تأمین رفاه زائران، دیوار آن بقعه را برداشتند و راهروى درِ ورودى رواق جنوبى به مزار شهیدان را بستند و در قسمت شمالى آن، ضریحى از چوب ساج قرار دادند، سپس دیوار حائل را برداشتند و آن را به حرم متصل کردند. با این کار امکان طواف پیرامون مزار شهیدان از بین رفت، اما فضاى زیارتى مناسبى ایجاد شد.
  
===اتصال ضریح شهدا به حرم===
+
'''تغییرات ضریح در طول تاریخ:'''
در 1213 ق، عمليات توسعه جديد آغاز شد و به دليل زياد بودن زائران و تنگىِ مكان زيارت، سيد على طباطبايى و آيت اللَّه شهرستانى براى تأمين رفاه زائران ديوار آن بقعه را برداشتند و راهروى درِ ورودى رواق جنوبى به مزار شهيدان را بستند و در قسمت شمالى آن، ضريحى از چوب ساج قرار دادند سپس ديوار حائل را برداشتند و آن را به حرم متصل كردند. با اين كار امكان طواف پيرامون مزار شهيدان از بين رفت اما فضاى زيارتى مناسبى ايجاد شد.
 
  
===تغییرات ضریح در طول تاریخ===
+
در ۱۲۳۰ ق. از سوى ملا محمدصالح برغانى ضریحى برنجی با کتیبه نقره‌اى حاوى شعرهاى [[محتشم کاشانی]] بر آرامگاه شهیدان نصب شد و صندوقى از خاتم نیز در داخل آن قرار گرفت.
در 1230 ق از سوى [[ملا محمد صالح برغانى]] ضريحى از برنج با كتيبه نقره‌اى حاوى شعرهاى [[محتشم كاشانى]] بر آرامگاه شهيدان نصب شد و صندوقى از خاتم نيز در داخل آن قرار گرفت.
 
  
در اوايل قرن چهاردهم، [[انيس‌الدوله]]، همسر [[ناصرالدين شاه]]، ضريح نقره‌اى به طول حدود 80/ 4 در پنج شبكه و ارتفاع 70/ 1 براى آرامگاه شهيدان تقديم كرد و اين ضريح به جاى ضريح قبلى نصب شد و هم اكنون نيز در همان مكان باقى است.
+
در اوایل قرن چهاردهم، انیس‌الدوله همسر ناصرالدین شاه قاجار، ضریح نقره‌اى به طول حدود ۸۰/ ۴ در پنج شبکه و ارتفاع ۷۰/ ۱ براى آرامگاه شهیدان تقدیم کرد و این ضریح به جاى ضریح قبلى نصب شد و هم اکنون نیز در همان مکان باقى است.
  
در 1361 ق صندوق خاتم كارى اين آرامگاه به كوشش [[محمد صنيع خاتم شيرازى]] تعمير شد و ديوارهاى مجاور ضريح را هنرمندان تواناى ايرانى آينه كارى كردند.<ref>[https://qom.haj.ir/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%89-%D8%AF%D9%8A%DA%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%83%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7 قبرهاى ديگر شهيدان كربلا، سایت حج و زیارت استان قم، بازدید: 16 مرداد 1402]</ref>
+
در ۱۳۶۱ ق. صندوق خاتم کارى این آرامگاه به کوشش محمد صنیع خاتم شیرازى تعمیر شد و دیوارهاى مجاور ضریح را هنرمندان تواناى [[ایران|ایرانى]] آینه کارى کردند.<ref>[https://qom.haj.ir/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%89-%D8%AF%D9%8A%DA%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%83%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7 قبرهاى دیگر شهیدان کربلا، سایت حج و زیارت استان قم، بازدید: ۱۶ مرداد ۱۴۰۲]</ref>
  
==نصب ضریح جدید==
+
'''نصب ضریح جدید:'''
در تاریخ ۵ دیماه ۱۳۹۷ شمسی ضریح جدیدی که طول آن پنج و ارتفاع آن سه متر است و با مشارکت قشرهای مختلف دوستداران و ارادتمندان به آستان امام حسین علیه السلام و توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده بود. به جای ضریح قبلی نصب گردید.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4495767 نصب ضریح شهدای کربلا در مرحله پایانی، خبرگزاری مهر، ۵ دی ۱۳۹۷]</ref> طرح و نقشه ساخت این ضریح را استاد [[محمود فرشچیان]] طراحی کردند و در ساخت این ضریح هنرمندان مختلفی در رشته‌های گوناگون مشارکت داشته‌اند و در این ضریح 11 متر مکعب چوب، 284 کیلوگرم مس، 32 کیلوگرم برنج، 252 کیلوگرم استیل، 803 کیلوگرم نقره و نزدیک به 9 کیلوگرم طلا استفاده‌ شده است. <ref>[https://www.irna.ir/news/83112270 ضريح مطهر شهداي كربلا در قم رونمايي شد، ایرنا، ۴ آذر ۱۳۹۷]</ref>
 
  
 +
در تاریخ ۵ دیماه ۱۳۹۷ شمسی، ضریح جدیدی که طول آن پنج و ارتفاع آن سه متر است و با مشارکت قشرهای مختلف دوستداران و ارادتمندان به آستان امام حسین علیه السلام و توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده بود، به جای ضریح قبلی نصب گردید.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4495767 نصب ضریح شهدای کربلا در مرحله پایانی، خبرگزاری مهر، ۵ دی ۱۳۹۷]</ref> طرح و نقشه ساخت این ضریح را استاد [[محمود فرشچیان]] طراحی کرد و در ساخت این ضریح هنرمندان مختلفی در رشته‌های گوناگون مشارکت داشته‌اند. در این ضریح ۱۱ متر مکعب چوب، ۲۸۴ کیلوگرم مس، ۳۲ کیلوگرم برنج، ۲۵۲ کیلوگرم استیل، ۸۰۳ کیلوگرم نقره و نزدیک به ۹ کیلوگرم طلا استفاده‌ شده است. <ref>[https://www.irna.ir/news/83112270 ضریح مطهر شهدای کربلا در قم رونمایی شد، ایرنا، ۴ آذر ۱۳۹۷]</ref>
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
 
|سنجش=شده
 
|سنجش=شده
سطر ۳۹: سطر ۴۱:
 
|کیفیت پژوهش= خوب
 
|کیفیت پژوهش= خوب
 
}}
 
}}
 
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
<gallery mode="packed" heights="170">
پرونده:کربلا (4).jpg|ضریح جدید شهدای کربلا (شبکه های سمت چپ) از سمت پایین پای امام حسین علیه السلام
+
پرونده:شهدا (سمت رواق جنوبی).jpg| ضریح جدید شهدای کربلا در رواق جنوبی حرم
پرونده:شهدا (2).jpg|ضریح قدیم شهدای کربلا (شبکه های سمت چپ)  
+
پرونده:شهدا (1).jpg|تصویر ضریح جدید شهدای کربلا از ایوان حرم
پرونده:شهدا (1).jpg|ضریح جدید شهدای کربلا از سمت ایوان حرم
+
پرونده:ضریح شهدا سمت حرم جدید.jpg|تصویر جدید شهدای کربلا سمت حرم (پایین پای امام حسین علیه السلام)
 
+
پرونده:شهدا (2).jpg|تصویر قدیمی تر از شهدای کربلا سمت حرم
 
</gallery>
 
</gallery>
 
+
[[رده: حرم امام حسین علیه السلام]]
[[رده: واقعه عاشورا]]
 
 
[[رده: اماکن مقدسه کربلا]]
 
[[رده: اماکن مقدسه کربلا]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۲

تمامى شهدای کربلا، به جز حضرت ابوالفضل، حر بن یزید ریاحی و حبیب بن مظاهر، در کنار قبر مطهر امام حسین علیه‌السلام به خاک سپرده شده‌اند، که امروزه روی آن، دو پنجره مشبّک یک ضلعی نصب شده است.

ضریح شهدای کربلا در حرم امام حسین علیه السلام (سمت رواق جنوبی)

محل دفن شهدای کربلا

شیخ مفید در کتاب الارشاد می نویسد: هنگامى که عمر بن سعد به همراه اسیران به طرف کوفه کوچ کردند، گروهى از بنى اسد که در غاضریه منزل کرده بودند به قتلگاه شهیدان آمده بر اجساد طاهر آنان نماز گزارده و امام حسین علیه السلام را در محلى که اکنون مرقد شریف آن حضرت است دفن کردند و علی اکبر را در پائین پاى مبارک مدفون ساختند و نیز در پائین پاى مبارک، قبرى حفر کرده و اجساد پاک دیگر شهیدان را در آن دفن کردند.[۱]

محل دفن شهدای کربلا در زاویه جنوب شرقی گنبد حرم امام حسین علیه السلام مشخص شده است که امروزه روی آن، دو ضریح یا پنجره مشبک یک ضلعی، نصب شده است. پنجره اول، رو به سمت فضای داخلی حرم است و بالای آن، یک لوح بزرگ حاوی اسامی شهدای کربلا، قرار دارد و پنجره دیگر، در دیوار بخش شرقی رواق جنوبی حرم سیدالشهدا، نصب شده است.[۲]

تاریخچه ضریح شهدای کربلا

بقعه جداگانه سایر شهدا:

قبل از توسعه حرم امام حسین علیه السلام در سال ۱۲۱۳ ق، این قبرها بقعه‌اى جداگانه داشت و از حرم مستقل و مجزا بود، به گونه‌اى که طواف پیرامون آن میسر بود. سخن ابوحمزه ثمالى این مطلب را تأیید مى‌کند: «سپس از حرم مطهر خارج شو و در مقابل قبور شهدا بایست». کسانى که قبل از توسعه آن را دیده‌اند، توصیفشان به همین گونه است.

اتصال ضریح شهدا به حرم:

در ۱۲۱۳ ق، عملیات توسعه جدید آغاز شد و به دلیل زیاد بودن زائران و تنگىِ مکان زیارت، سید على طباطبایى و آیت اللَّه شهرستانى براى تأمین رفاه زائران، دیوار آن بقعه را برداشتند و راهروى درِ ورودى رواق جنوبى به مزار شهیدان را بستند و در قسمت شمالى آن، ضریحى از چوب ساج قرار دادند، سپس دیوار حائل را برداشتند و آن را به حرم متصل کردند. با این کار امکان طواف پیرامون مزار شهیدان از بین رفت، اما فضاى زیارتى مناسبى ایجاد شد.

تغییرات ضریح در طول تاریخ:

در ۱۲۳۰ ق. از سوى ملا محمدصالح برغانى ضریحى برنجی با کتیبه نقره‌اى حاوى شعرهاى محتشم کاشانی بر آرامگاه شهیدان نصب شد و صندوقى از خاتم نیز در داخل آن قرار گرفت.

در اوایل قرن چهاردهم، انیس‌الدوله همسر ناصرالدین شاه قاجار، ضریح نقره‌اى به طول حدود ۸۰/ ۴ در پنج شبکه و ارتفاع ۷۰/ ۱ براى آرامگاه شهیدان تقدیم کرد و این ضریح به جاى ضریح قبلى نصب شد و هم اکنون نیز در همان مکان باقى است.

در ۱۳۶۱ ق. صندوق خاتم کارى این آرامگاه به کوشش محمد صنیع خاتم شیرازى تعمیر شد و دیوارهاى مجاور ضریح را هنرمندان تواناى ایرانى آینه کارى کردند.[۳]

نصب ضریح جدید:

در تاریخ ۵ دیماه ۱۳۹۷ شمسی، ضریح جدیدی که طول آن پنج و ارتفاع آن سه متر است و با مشارکت قشرهای مختلف دوستداران و ارادتمندان به آستان امام حسین علیه السلام و توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده بود، به جای ضریح قبلی نصب گردید.[۴] طرح و نقشه ساخت این ضریح را استاد محمود فرشچیان طراحی کرد و در ساخت این ضریح هنرمندان مختلفی در رشته‌های گوناگون مشارکت داشته‌اند. در این ضریح ۱۱ متر مکعب چوب، ۲۸۴ کیلوگرم مس، ۳۲ کیلوگرم برنج، ۲۵۲ کیلوگرم استیل، ۸۰۳ کیلوگرم نقره و نزدیک به ۹ کیلوگرم طلا استفاده‌ شده است. [۵]

پانویس

  1. ترجمه الإرشاد، محمدباقر ساعدى خراسانى‏، اسلامیة، تهران، ۱۳۸۰ ش، ص۴۷۰
  2. زیارتگاههاى عراق (معرفى زیارتگاههاى مشهور در کشور عراق)، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص ۱۹۰
  3. قبرهاى دیگر شهیدان کربلا، سایت حج و زیارت استان قم، بازدید: ۱۶ مرداد ۱۴۰۲
  4. نصب ضریح شهدای کربلا در مرحله پایانی، خبرگزاری مهر، ۵ دی ۱۳۹۷
  5. ضریح مطهر شهدای کربلا در قم رونمایی شد، ایرنا، ۴ آذر ۱۳۹۷