تکیه: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{مدخل دائره المعارف|کتاب [[فرهنگ عاشورا(کتاب)|فرهنگ عاشورا]]}} |
| − | محلى | + | «تکیه» محلى است که براى عزادارى [[سیدالشهدا]] علیه السلام، به ویژه در ایام [[عاشورا]] ساخته و برپا مى‌شود. این گونه اماکن، علاوه بر آن که حرمت و قداست خاص خود را دارد، [[احکام]] مخصوص [[مسجد|مساجد]] را ندارد، بنابراین محدودیت حضور در آن مثل مسجد نیست. |
| − | + | «تکیه یا تکیه‌گاه بعد از مسجد در حقیقت پایگاه معنوى مسلمانان خصوصا [[شیعه|شیعیان]] به حساب مى‌آید. جایى که مردم با [[تعزیه]] خوانى و سوگوارى سالار شهیدان و یاران باوفایش به او [[توسل|متوسل]] و متکى مى‌شوند... تکیه با تعزیه و عزادارى عجین گشته و این دو را هرگز نتوان از یکدیگر جدا کرد...».<ref>تاریخ تکایا و عزادارى قم، ص ۶۹. </ref> | |
| − | در نقل فوق، روى | + | در نقل فوق، روى تکیه‌گاه بودن تکیه براى عزاداران حسینى تکیه شده است. این دقت را دیگران نیز داشته‌اند و در پیشینه تاریخى آن به این جنبه عنایت کرده‌اند. از جمله به این نقل توجه کنید: «جایى که مأمن و پناهگاه و تکیه‌گاه فقیران و مسافران بوده و رایگان در آنجا اقامت موقت داشته‌اند. محافظان و نگهبانان آن (تکیه‌داران) از جوانمردان بودند و آداب و رسومى خاص داشتند که در «فتوت‌نامه»ها آمده است». |
| − | رفته رفته | + | جز این مفهوم، تکایا محلى براى اجراى [[تعزیه]] براى سالار شهیدان بوده که در وسط تکیه، روى سکویى برآمده از زمین، تعزیه خوانان موجب تحریک احساسات جماعت عزادار مى‌شدند. رفته رفته تکیه به محلى براى عزادارى تبدیل شد. از زمان ناصرالدین شاه قاجار به بعد، تکیه‌هاى به طور رسمى محل اجراى نمایش هاى مذهبى شد. در بیشتر تکیه‌ها - به اقتضاى فصل - چادرهایى بزرگ برمى‌افراشتند که در واقع سقف این گونه تکیه‌ها به شمار مى‌رفت. پارچه‌هایى سیاه که اشعارى در سوگ خاندان [[امام حسین]] علیه السلام بر آن نقش بسته است و علامت و شکل مخصوص تکیه نیز در جایى از آن قرار مى‌گرفت. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | هر تکیه، علامتى ویژه و علمى ممتاز از بقیه تکیه‌ها براى خود داشت. بیشتر تکیه‌ها بر گذرگاهها و راههاى رفت و آمد مردم ساخته مى‌شدند و دو مدخل داشتند که قافله‌ها و شبیه‌گردانان و دسته‌هاى عزادارى از آن عبور مى‌کردند... در هر تکیه به یادبود تشنگى شهیدان [[کربلا]] سقاخانه‌اى بنا مى‌شد. بعدها در کنار تکیه‌ها، محل هایى به نام [[حسینیه]] و [[زینبیه|زینبیه]] بنا شد و یا تکایا به نام «حسینیه» تغییر نام یافتند.<ref>مجله «کیهان فرهنگى»، سال ۱۰ شماره ۳، ص ۲۹-۳۰.</ref> گاهى به همت اهل یک شهر، در شهرهاى زیارتى از قبیل «[[مشهد]]»، «[[کربلا]]»، «[[نجف]]» و...، حسینیه‌هایى ساخته مى‌شود که اغلب مورد استفاده زوار آن شهر قرار مى‌گیرد. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | جواد محدثی، | + | * فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، نشر معروف. |
| + | [[رده:عزای ابا عبدالله علیه السلام]] | ||
| + | [[رده:اماکن مذهبی]] | ||
| + | {{الگو:واقعه عاشورا}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۵۱
«تکیه» محلى است که براى عزادارى سیدالشهدا علیه السلام، به ویژه در ایام عاشورا ساخته و برپا مى‌شود. این گونه اماکن، علاوه بر آن که حرمت و قداست خاص خود را دارد، احکام مخصوص مساجد را ندارد، بنابراین محدودیت حضور در آن مثل مسجد نیست.
«تکیه یا تکیه‌گاه بعد از مسجد در حقیقت پایگاه معنوى مسلمانان خصوصا شیعیان به حساب مى‌آید. جایى که مردم با تعزیه خوانى و سوگوارى سالار شهیدان و یاران باوفایش به او متوسل و متکى مى‌شوند... تکیه با تعزیه و عزادارى عجین گشته و این دو را هرگز نتوان از یکدیگر جدا کرد...».[۱]
در نقل فوق، روى تکیه‌گاه بودن تکیه براى عزاداران حسینى تکیه شده است. این دقت را دیگران نیز داشته‌اند و در پیشینه تاریخى آن به این جنبه عنایت کرده‌اند. از جمله به این نقل توجه کنید: «جایى که مأمن و پناهگاه و تکیه‌گاه فقیران و مسافران بوده و رایگان در آنجا اقامت موقت داشته‌اند. محافظان و نگهبانان آن (تکیه‌داران) از جوانمردان بودند و آداب و رسومى خاص داشتند که در «فتوت‌نامه»ها آمده است».
جز این مفهوم، تکایا محلى براى اجراى تعزیه براى سالار شهیدان بوده که در وسط تکیه، روى سکویى برآمده از زمین، تعزیه خوانان موجب تحریک احساسات جماعت عزادار مى‌شدند. رفته رفته تکیه به محلى براى عزادارى تبدیل شد. از زمان ناصرالدین شاه قاجار به بعد، تکیه‌هاى به طور رسمى محل اجراى نمایش هاى مذهبى شد. در بیشتر تکیه‌ها - به اقتضاى فصل - چادرهایى بزرگ برمى‌افراشتند که در واقع سقف این گونه تکیه‌ها به شمار مى‌رفت. پارچه‌هایى سیاه که اشعارى در سوگ خاندان امام حسین علیه السلام بر آن نقش بسته است و علامت و شکل مخصوص تکیه نیز در جایى از آن قرار مى‌گرفت.
هر تکیه، علامتى ویژه و علمى ممتاز از بقیه تکیه‌ها براى خود داشت. بیشتر تکیه‌ها بر گذرگاهها و راههاى رفت و آمد مردم ساخته مى‌شدند و دو مدخل داشتند که قافله‌ها و شبیه‌گردانان و دسته‌هاى عزادارى از آن عبور مى‌کردند... در هر تکیه به یادبود تشنگى شهیدان کربلا سقاخانه‌اى بنا مى‌شد. بعدها در کنار تکیه‌ها، محل هایى به نام حسینیه و زینبیه بنا شد و یا تکایا به نام «حسینیه» تغییر نام یافتند.[۲] گاهى به همت اهل یک شهر، در شهرهاى زیارتى از قبیل «مشهد»، «کربلا»، «نجف» و...، حسینیه‌هایى ساخته مى‌شود که اغلب مورد استفاده زوار آن شهر قرار مى‌گیرد.
پانویس
منابع
- فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، نشر معروف.
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
