سید محمود هاشمی شاهرودی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آثار و تألیفات)
 
(۱۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{شناسنامه عالم
+
'''آیت‌ الله‌ سید محمود هاشمى شاهرودى''' (۱۳۲۷ - ۱۳۹۷ ش)، [[فقیه]] مجاهد [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شهید سید محمدباقر صدر|سید محمدباقر صدر]] و [[امام خمینی]] بود. ریاست مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، نائب رئیسی مجلس خبرگان رهبری، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست قوه قضاییه، از مهمترین فعالیت‌هاى اجتماعی ایشان بوده است.{{شناسنامه عالم
 
|نام کامل = سید محمود هاشمی شاهرودی
 
|نام کامل = سید محمود هاشمی شاهرودی
|تصویر=[[پرونده:Shahroodi.jpg|220px|center]]
+
|تصویر=[[پرونده:Shahroodi.jpg|۲۲۰px|center]]
|زادروز =  1327 شمسی
+
|زادروز =  ۱۳۲۷ شمسی
 
|زادگاه =  [[نجف]]
 
|زادگاه =  [[نجف]]
|وفات =    ۰۳ دی ۱۳۹۷ شمسی   
+
|وفات =    ۱۳۹۷ شمسی   
|مدفن =  [[قم]] - حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
+
|مدفن =  [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
|اساتید =  [[سيد محمدباقر صدر]]، [[آیت الله خویی]] و [[امام خمینی]]
+
|اساتید =  [[سید محمدباقر صدر]]، [[امام خمینی]]، [[آیت الله خویی]]،...
 
|شاگردان =  
 
|شاگردان =  
|آثار = رسائل فقهی، تفسير آيه‌ «مودت‌ ذى القربي‌»، بحوث‌ فى الفقه‌ الزراعی، محاضرات‌ فى الثورة‌ الحسينية‌ و ...
+
|آثار = [[بحوث فی علم الاصول (کتاب)|بحوث‌ فى علم‌ الاصول‌]]، جهان‌ بینى اسلامی، محاضرات‌ فى الثورة‌ الحسینیة‌، حکومت‌ اسلامی‌، مقالات‌ فقهیه،...
 
}}
 
}}
 +
==ولادت و خاندان==
 +
سید محمود هاشمى شاهرودى در سال‌ ۱۳۲۷ هجرى شمسى در شهر [[نجف‌]] و در خانواده‌ى مذهبى و از [[سادات|سادات‌]] منسوب‌ به‌ [[امام‌ حسین‌]] علیه السلام چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. پدرش‌ مرحوم‌ آیت‌ الله‌ سید على شاهرودى از شاگردان برجسته [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] رحمة الله علیه بود که بحث های [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فقه]] استاد خود را به رشته تحریر درآورد.
  
آيت‌ الله‌ العظمی سيد محمود هاشمى شاهرودى مدظله در سال‌ 1327 هجرى شمسى در شهر [[نجف‌]] و در خانواده‌ى مذهبى و از سادات‌ منسوب‌ به‌ [[امام‌ حسين‌]] علیه السلام چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. پدرش‌ مرحوم‌ آيت‌ الله‌ سيد على حسينى شاهرودى از شاگردان برجسته مرحوم آیت الله العظمی خویی رحمة الله علیه بود که بحث های اصول و فقه استاد خود را به رشته تحریر درآورد.
+
==تحصیل‌ و استادان‌‌==
  
==دوران‌ تحصيل‌==
+
سید محمود هاشمى شاهرودى تحصیلات‌ ابتدایى را در مدرسه‌ علویه‌ نجف‌ به‌ پایان‌ رسانید و سپس‌ به‌ تحصیلات‌ حوزوى روى آورد و در مدتى اندک‌ توانست‌ دروس‌ دوره‌ سطح‌ را به‌ پایان‌ رساند.
  
آيت‌ الله‌ العظمی سيد محمود هاشمى شاهرودى مدظله تحصيلات‌ ابتدايى را در مدرسه‌ علويه‌ نجف‌ به‌ پايان‌ رسانيد و سپس‌ به‌ تحصيلات‌ حوزوى روى آورد. او با توجه‌ به‌ موقعيت‌ علمى خانوادگى و نيز با توجه‌ به‌ هوش‌ و استعداد سرشار و كوشش‌ فراوان‌ خود، در مدتى اندك‌ توانست‌ دروس‌ دوره‌ سطح‌ را به‌ پايان‌ رساند.
+
پس‌ از آن‌ به‌ حلقه‌ درس‌ آیت‌ الله‌ [[شهید سید محمدباقر صدر|شهید سید محمدباقر صدر]] پیوست‌ و سالها در خدمت‌ استاد خود، مبانى اجتهاد در [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول‌]] و [[فقه|فقه‌]] را به‌ خوبى آموخت‌ و در درس‌ دیگر مراجع‌ آن‌ روز [[نجف‌]] ـ از جمله‌ [[امام خمینی]] و [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] رحمة الله علیه ـ نیز با جدیت‌ شرکت‌ جست‌ و بهره‌هاى فراوان‌ برد.
  
پس‌ از آن‌ به‌ حلقه‌ درس‌ آيت‌ الله‌ العظمى شهيد سيد محمد باقر صدر اعلی الله مقامه الشریف پيوست‌ و سالها در خدمت‌ استاد خود، مبانى اجتهاد در اصول‌ و فقه‌ را به‌ خوبى آموخت‌ و در درس‌ ديگر مراجع‌ آن‌ روز [[نجف‌]] ـ از جمله‌ [[امام‌ خمينى‌]] و آیت الله العظمی خویی رحمة الله علیه ـ نيز با جديت‌ شركت‌ جست‌ و بهره‌هاى فراوان‌ برد.
+
==آثار و تألیفات==
 +
از آیت‌ الله‌ هاشمى شاهرودى مقالات‌ فراوانى در فصلنامه فقه‌ اهل‌ بیت‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌. همچنین‌ وى در زمینه‌هاى گوناگون‌ کتابهایى منتشر کرده‌ است‌ که‌ برخى از آنها به‌ شرح‌ زیر است‌:
  
==استادان‌‌==
+
#[[بحوث فی علم الاصول (کتاب)|بحوث‌ فى علم‌ الاصول‌]] (تقریرات‌ درسهاى [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول‌]] شهید [[شهید سید محمدباقر صدر|سید محمدباقر صد]] در ۷جلد)
 
+
#کتاب‌ الخمس‌ (۲جلد)
آيت‌ الله‌ العظمی سيد محمود هاشمى شاهرودى مدظله در سالهاى تحصيل‌ خود از محضر استادان‌ بسيارى بهره‌ برد. مهم‌ترين‌ و اصلي‌ترين‌ استاد او در درس‌ خارج‌ آيت‌ الله‌ العظمى شهيد سيد محمدباقر صدر بود. آن‌ شهيد سعيد كه‌ از افتخارات‌ [[شيعه‌]] و مرجعيت‌ به‌ شمار مي‌آيد، شاگردان‌ بسيارى را به‌ عالم‌ اسلام‌، تقديم‌ داشته‌ است‌. شهید صدر كه‌ از حافظه‌ و استعدادى سرشار برخوردار بود، توانست‌ با نوآوري هاى فراوان‌ در [[فقه‌]] و [[اصول‌]] و ديگر علوم‌ اسلامى و به‌ روز ساختن‌ مباحث‌ علوم‌ دینی و نيز نگاشتن‌ كتب‌ درسى در زمينه‌هاى ياد شده‌، گام‌ مهمى برى تعالى اسلام‌ و تشيع‌ بردارد و از اين‌ رهگذر، شاگردان‌ او همچون‌ آيت‌ الله‌ العظمی سيد محمود هاشمى شاهرودى مدظله، اين‌ خدمات‌ و انديشه‌ها را پى گرفتند.
+
#مقالات‌ فقهیه‌
 
 
از ديگر استادان‌ آيت‌ الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى مدظله، حضرت‌ امام‌ خمينى‌ قدس سره و حضرت‌ آيت‌ الله‌ العظمى خويى‌ رحمة الله علیه‌ را مي‌توان‌ نام‌ برد. معظم‌ له‌ سالها در محضر ايشان‌ به‌ تحكيم‌ مبانى اجتهادى خود مى پرداخت‌.
 
 
 
==فعاليت هاى علمى و فرهنگى‌==
 
 
 
آيت‌الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى مدظله تاكنون‌ فعاليت هاى بسيارى را در زمينه‌هاى علمى و فرهنگى به‌ انجام‌ رسانده‌ است‌. در يكى از ديدارهاى اعضاء مجلس‌ اعلاى عراق‌، امام‌ خمينی با توجه‌ به‌ شناخت‌ خود، از ايشان‌ مي‌خواهد كه‌ تدريس‌ در حوزه‌ علميه‌ قم‌ را بر هر كارى ترجيح‌ دهد و به‌ تربيت‌ طلاب‌ مستعد در زمينه‌هاى علمى و اخلاقى بپردازد.
 
 
 
معظم‌ له‌ نيز با ورود به‌ ايران‌ ـ در فروردين‌ 1358 ـ به‌ تدريس‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ مى‌پردازد كه‌ اين‌ تدريس‌ تا هم‌ اكنون‌ نيز ادامه‌ دارد و طلاب‌ بسيارى از محضر ايشان‌ بهره‌مند شده‌اند. ويژگى درس‌ ايشان‌ دقت‌ فراوان‌، تسلط‌ بر مباحث‌ و نوآورى در زمینه های متعدد و مختلف علمی است.
 
 
 
آيت‌ الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى مدظله رياست‌ دو كنگره مهم‌ نقش‌ زمان‌ و مكان‌ در انديشه‌ امام‌ خميني‌ و نخستين‌ كنگره‌ دايرة‌ المعارف‌ فقه‌ اسلامى را بر عهده‌ داشت‌ كه‌ هر دو كنگره‌ با استقبال‌ بزرگان‌ و فضلاء حوزه‌ و دانشگاه‌ و انديشمندان‌ خارجى و داخلى مواجه‌ شد.
 
 
 
از خدمات‌ ديگر ايشان‌، رياست‌ مؤسسه‌ دايرة‌المعارف‌ فقه‌ اسلامى با حكم‌ مقام‌ معظم‌ رهبرى است‌؛ این موسسه به چاپ [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]] مبادرت دارد. مقام‌ معظم‌ رهبرى در حكم‌ خود، خطاب‌ به‌ ايشان‌ مى‌فرمايد: «جناب‌ عالى را كه‌ چهره درخشانى در علم‌ و عمل‌ بوده‌ و بحمدالله‌ از مقام‌ والايى در فقه‌ و علوم‌ مرتبط‌ با آن‌ برخورداريد، براى انجام‌ اين‌ اقدام‌ بزرگ‌، شايسته‌ دانسته‌ و مسؤليت‌ ايجاد و اداره مؤسسه‌ اى براى تهيه‌ اين‌ دايرة‌ المعارف‌ را به‌ جناب‌ عالى محول‌ مي‌كنم‌».
 
 
 
از آيت‌ الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى مدظله مقالات‌ فراوانى در فصلنامه فقه‌ اهل‌ بيت‌ به‌ چاپ‌ رسيده‌ است‌. همچنين‌ وى در زمينه‌هاى گوناگون‌ كتابهايى منتشر كرده‌ است‌ كه‌ برخى از آنها به‌ شرح‌ زير است‌:
 
 
 
#بحوث‌ فى علم‌ الاصول‌ (تقريرات‌ درسهاى اصول‌ شهيد صدر در 7جلد)
 
#كتاب‌ الخمس‌ (2جلد)
 
#مقالات‌ فقهيه‌
 
 
#قاعده‌ فراغ‌ و تجاوز
 
#قاعده‌ فراغ‌ و تجاوز
#حكومت‌ اسلامي‌
+
#حکومت‌ اسلامی‌ [[پرونده:Ejareh.jpg|thumb|left|کتاب‌ الاجارة‌ - یکی از آثار آیت الله هاشمی شاهرودی]]
#جهان‌ بينى اسلامي‌
+
#جهان‌ بینى اسلامی‌
#تفسير موضوعى بخشى از نهج‌ البلاغه‌
+
#تفسیر موضوعى بخشى از [[نهج البلاغة|نهج‌ البلاغه‌]]
#تفسير آيه‌ «مودت‌ ذى القربي‌»
+
#تفسیر «[[آیه مودت|آیه‌ مودّت]]»
 
#بحوث‌ فى الفقه‌ الزراعی
 
#بحوث‌ فى الفقه‌ الزراعی
#محاضرات‌ فى الثورة‌ الحسينية‌
+
#محاضرات‌ فى الثورة‌ الحسینیة‌
#الصوم‌، تربية‌ و هداية‌
+
#الصوم‌، تربیة‌ و هدایة‌
#كتاب‌ الاجارة‌ (2جلد)
+
#کتاب‌ الاجارة‌ (۲جلد)
 
#کتاب الزکاة
 
#کتاب الزکاة
 
#کتاب المضاربة
 
#کتاب المضاربة
سطر ۵۵: سطر ۴۰:
 
#درسنامه اصول فقه
 
#درسنامه اصول فقه
 
#رساله توضیح المسائل
 
#رساله توضیح المسائل
#مناسک حج فارسی و عربی
+
#مناسک حج، فارسی و عربی
#الصوممسائلوردود
+
#الصوم، مسائل و ردود
#پرسشها و پاسخهایی پیرامون روزه و...
+
#پرسشها و پاسخهایی پیرامون [[روزه]]
 +
 
 +
==فعالیت‌هاى اجتماعی‌ و سیاسى==
 +
 
 +
'''خدمات علمى و فرهنگى‌:'''
  
==فعاليت هاى سياسى‌==
+
آیت‌الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى فعالیت هاى بسیارى را در زمینه‌هاى علمى و فرهنگى به‌ انجام‌ رساند‌. در یکى از دیدارهاى اعضاء مجلس‌ اعلاى [[عراق|عراق‌]]، [[امام خمینی|امام‌ خمینی]] با توجه‌ به‌ شناخت‌ خود از ایشان‌ می‌خواهد که‌ تدریس‌ در [[حوزه علمیه قم|حوزه‌ علمیه‌ قم‌]] را بر هر کارى ترجیح‌ دهد و به‌ تربیت‌ طلاب‌ مستعد در زمینه‌هاى علمى و اخلاقى بپردازد. معظم‌ له‌ نیز با ورود به‌ [[ایران|ایران‌]] ـ در فروردین‌ ۱۳۵۸ ـ به‌ تدریس‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ مى‌پردازد و طلاب‌ بسیارى از محضر ایشان‌ بهره‌مند شده‌اند. ویژگى درس‌ ایشان،‌ دقت‌ فراوان‌، تسلط‌ بر مباحث‌ و نوآورى در زمینه های متعدد و مختلف علمی است.
  
آيت‌ الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى در سالهاى تحصيل‌ و تدريس‌، فعاليت هاى سياسى بسيارى را پديد آورده‌ است‌. در پى يورش‌ مزدوران‌ رژيم‌ صدام‌ به‌ علما و انديشمندان‌ در سال‌ 1974 ميلادى، آيت‌الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى به‌ زندان‌ افتاد و شكنجه‌هاى فراوان‌ بدنى و روحى را به‌ جان‌ خريد. او در پى تظاهرات‌ مردم‌ عراق‌ پس‌ از پيروزى انقلاب‌ اسلامى ايران‌ به‌ رهبرى امام‌، به ويژه‌ در نجف‌ و در گراميداشت‌ اين‌ پيروزى، تحت‌ پيگرد رژيم‌ بعث‌ قرار گرفت‌ و به‌ سفارش‌ شهيد صدر به‌ وطن‌ خود بازگشت‌ تا وكالت‌ عام‌ شهيد صدر و نمايندگى او را نزد امام‌ خمينى بر عهده‌ گيرد.
+
آیت‌ الله‌ هاشمى شاهرودى ریاست‌ دو کنگره مهم‌ نقش‌ زمان‌ و مکان‌ در اندیشه‌ امام‌ خمینی‌ و نخستین‌ کنگره‌ دایرة‌ المعارف‌ فقه‌ اسلامى را بر عهده‌ داشت‌ که‌ هر دو کنگره‌ با استقبال‌ بزرگان‌ و فضلاء حوزه‌ و دانشگاه‌ و اندیشمندان‌ خارجى و داخلى مواجه‌ شد.
  
او با ورود به‌ ايران‌ به‌ خدمت‌ امام‌ خمينى‌ مشرف‌ شد و با موافقت‌ ايشان‌، رابط‌ امام‌ و شهيد صدر شد و پيامهاى علمى نجف‌ را به‌ سمع‌ امام‌ مى‌رساند. او با دستور آيت‌الله‌ العظمی خامنه‌ اى كه‌ در آن‌ زمان‌ با حكم‌ امام‌ مسؤليت‌ نهضت‌هاى اسلامى را بر عهده‌ داشت‌، تشكيلاتِ جامعة‌ روحانيت‌ مبارز و مجلس‌ اعلى [[عراق‌]] را به‌ راه‌ انداخت‌ و آن‌ را مديريت‌ و سازماندهى كرد.
+
از خدمات‌ دیگر ایشان‌، ریاست‌ مؤسسه‌ دایرة‌المعارف‌ فقه‌ اسلامى با حکم‌ [[سید علی حسینی خامنه ای|مقام‌ معظم‌ رهبرى]] است‌؛ این موسسه به چاپ «[[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]» مبادرت ورزید. مقام‌ معظم‌ رهبرى در حکم‌ خود، خطاب‌ به‌ ایشان‌ مى‌فرماید: «جناب‌ عالى را که‌ چهره درخشانى در علم‌ و عمل‌ بوده‌ و بحمدالله‌ از مقام‌ والایى در فقه‌ و علوم‌ مرتبط‌ با آن‌ برخوردارید، براى انجام‌ این‌ اقدام‌ بزرگ‌، شایسته‌ دانسته‌ و مسؤلیت‌ ایجاد و اداره مؤسسه‌ اى براى تهیه‌ این‌ دایرة‌ المعارف‌ را به‌ جناب‌ عالى محول‌ می‌کنم‌».
  
او كه‌ به‌ دستور امام‌ تدريس‌ و بررسى مسائل‌ فقهى، به ويژه‌ احياى فقه‌ حكومتى استوار بر ادلة‌ استنباط‌ جواهرى را بر عهده‌ داشت‌، در طول‌ ساليان‌ انقلاب‌ از هيچ‌ كوششى در جهت‌ اعتلای انقلاب‌ اسلامی ایران، دريغ‌ نورزيد.
+
'''مبارزات سیاسی:'''
  
آيت‌ الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى سالها از اعضاى فقهاى شورى نگهبان‌ بود و در اين‌ نهاد مقدس‌ به‌ خدمت‌ اشتغال‌ داشت‌ تا اين كه‌ با حكم‌ مقام‌ معظم‌ رهبرى به‌ رياست‌ قوه‌ قضائيه‌ منصوب‌ شد. او در طول‌ مسؤليت‌ خود در قوه‌ قضائيه‌، خدمات‌ بسيارى را انجام‌ داد كه‌ توسعه قضايى، تسريع‌ در رسيدگى به‌ پرونده‌ها و ايجاد ارتباط‌ مردمى از جمله‌ آنهاست‌.
+
آیت‌ الله‌ هاشمى شاهرودى در سالهاى تحصیل‌ و تدریس‌، فعالیت هاى سیاسى بسیارى را پدید آورده‌ است‌. در پى یورش‌ مزدوران‌ رژیم‌ صدام‌ به‌ علما و اندیشمندان‌ در سال‌ ۱۹۷۴ میلادى، آیت‌الله‌ شاهرودى به‌ زندان‌ افتاد و شکنجه‌هاى فراوان‌ بدنى و روحى را به‌ جان‌ خرید. او در پى تظاهرات‌ مردم‌ [[عراق]] به ویژه‌ در [[نجف|نجف‌]] پس‌ از پیروزى انقلاب‌ اسلامى [[ایران|ایران‌]]<nowiki/>،‌ و در گرامیداشت‌ این‌ پیروزى، تحت‌ پیگرد رژیم‌ بعث‌ قرار گرفت‌ و به‌ سفارش‌ [[شهید سید محمدباقر صدر|شهید صدر]] به‌ وطن‌ خود بازگشت‌ تا وکالت‌ عام‌ شهید صدر و نمایندگى او را نزد [[امام خمینی|امام‌ خمینى]] بر عهده‌ گیرد.
  
پس از مسئولیت در قوه قضایه حضرت آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی با شروع مجدد درسهای فقه و اصول خود در شهر مقدس [[قم]] در کنار فعالیت های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر مرجعیت دینی را نیز بر عهده گرفت. اکنون جلسه درس خارج فقه و اصول معظم له، یکی از حلقه های پویای علمی در حوزه مبارکه قم بشمار می رود.
+
او با ورود به‌ ایران‌ به‌ خدمت‌ امام‌ خمینى‌ مشرف‌ شد و با موافقت‌ ایشان‌، رابط‌ امام‌ و شهید صدر شد و پیامهاى علمى نجف‌ را به‌ سمع‌ امام‌ مى‌رساند. همچنین با دستور [[سید علی حسینی خامنه ای|آیت‌الله‌ خامنه‌ اى]] که‌ در آن‌ زمان‌ با حکم‌ امام‌ مسؤلیت‌ نهضت‌هاى اسلامى را بر عهده‌ داشت‌، تشکیلاتِ جامعه‌ روحانیت‌ مبارز و مجلس‌ اعلى عراق‌ را به‌ راه‌ انداخت‌ و آن‌ را مدیریت‌ و سازماندهى کرد. او که‌ به‌ دستور امام‌ تدریس‌ و بررسى مسائل‌ فقهى، به ویژه‌ احیاى فقه‌ حکومتى استوار بر ادله استنباط‌ جواهرى را بر عهده‌ داشت‌، در طول‌ سالیان‌ انقلاب‌ از هیچ‌ کوششى در جهت‌ اعتلای انقلاب‌ اسلامی ایران، دریغ‌ نورزید.
  
==برخی مناصب سیاسی و اجتماعی==
+
'''مسئولیتهای اجتماعی:'''
  
*عضو مجمع جهانی اهل بيت علیهم السلام
+
آیت‌ الله‌ العظمی شاهرودى سالها از اعضاى فقهاى شورى نگهبان‌ بود و در این‌ نهاد مقدس‌ به‌ خدمت‌ اشتغال‌ داشت‌ تا این که‌ با حکم‌ مقام‌ معظم‌ رهبرى به‌ ریاست‌ قوه‌ قضائیه‌ منصوب‌ شد. او در طول‌ مسؤلیت‌ خود در قوه‌ قضائیه‌، خدمات‌ بسیارى را انجام‌ داد که‌ توسعه قضایى، تسریع‌ در رسیدگى به‌ پرونده‌ها و ایجاد ارتباط‌ مردمى، از جمله‌ آنهاست‌.
*عضو مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى
+
 
*رئیس و مؤسس مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام
+
پس از مسئولیت در قوه قضایه حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی با شروع مجدد درسهای فقه و اصول خود در شهر مقدس [[قم]] در کنار فعالیت های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر [[مرجعیت]] دینی را نیز بر عهده گرفت. جلسه درس خارج فقه و اصول ایشان، یکی از حلقه های پویای علمی در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] بشمار می رفت.
*عضو و نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری
+
 
*عضو و نائب رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
+
برخی دیگر از مناصب سیاسی و اجتماعی ایشان بدین شرح است:
 +
 
 +
*عضو مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام
 +
*عضو مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى
 +
*رئیس مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام
 +
*نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری
 +
*رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
 
*عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
 
*عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
 
*عضو فقهای شورای نگهبان
 
*عضو فقهای شورای نگهبان
سطر ۸۳: سطر ۷۸:
  
 
==وفات==
 
==وفات==
سرانجام در اوایل زمستان 97 حضرت آیت الله شاهرودی پس از ماه ها تحمل رنج ناشی از بیماری در بیمارستان خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله تهران، به عالم باقی شتافت. مقام معظم رهبری بر ایشان نماز خواندند و پیکر مطهرشان را به قم منتقل کرده و در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها آرام گرفت.<ref> خبرگزاری صدا و سیما.</ref>
+
مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی، سرانجام در اوایل زمستان ۱۳۹۷ شمسی در [[تهران]] به عالم باقی شتافت. [[سید علی حسینی خامنه ای|مقام معظم رهبری]] بر ایشان [[نماز میت|نماز]] خواندند و پیکر مطهرشان پس از انتقال به [[قم]]، در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
  
 
*پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله هاشمی شاهرودی.
 
*پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله هاشمی شاهرودی.
<references />
 
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
پرونده:شاهرودی (1).jpg|سید محمود هاشمی شاهرودی در نوجوانی
 
پرونده:شاهرودی (1).jpg|سید محمود هاشمی شاهرودی در نوجوانی
پرونده:شاهرودی (2).jpg|از راست: سید محمود هاشمی شاهرودی و شهید مصطفی چمران
+
پرونده:شاهرودی (2).jpg|از راست: سید محمود هاشمی شاهرودی و شهید [[شهید مصطفی چمران|مصطفی چمران]]
پرونده:شاهرودی (3).jpg|از راست: سید عبدالعزیز حکیم، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سید مرتضی مستجاب الدعواتی (مستجابی)، سید محمود خطیب نعمانی، شهید سید محمدباقر صدر، شهید سید محمد صدر، سید محمدباقر مهری و محمدرضا نعمانی
+
پرونده:شاهرودی (3).jpg|از راست: سید عبدالعزیز حکیم، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سید مرتضی مستجاب الدعواتی، سید محمود خطیب نعمانی، شهید [[شهید سید محمدباقر صدر|سید محمدباقر صدر]]، شهید سید محمد صدر، سید محمدباقر مهری و محمدرضا نعمانی
پرونده:شاهرودی (5).jpg|از راست: ناشناس، محمدرضا مهدوی کنی، شهید سید محمدباقر حکیم و سید محمود هاشمی شاهرودی
+
پرونده:سيد عارف حسين حسينى (3).jpg|از راست: محمود هاشمی شاهرودی و شهید [[سید عارف حسین حسینی]]
پرونده:سيد عارف حسين حسينى (3).jpg|از راست: محمود هاشمی شاهرودی و سید عارف حسین حسینی
+
پرونده:شاهرودی (13).jpg|از راست: [[محمد حسینی شاهرودی|سید محمد حسینی شاهرودی]]، شهید سید محمدباقر طباطبایی حکیم، سید علیرضا حائری، [[ناصر مکارم شیرازی]]، ناشناس و سید محمود هاشمی شاهرودی
پرونده:شاهرودی (13).jpg|از راست: سید محمد حسینی شاهرودی، شهید سید محمدباقر حکیم، سید علیرضا حائری، ناصر مکارم شیرازی، ناشناس و سید محمود هاشمی شاهرودی
+
پرونده:آصفی (6).jpg|از راست: سید محمود هاشمی شاهرودی، سید محمدباقر طباطبایی حکیم، سید کاظم حسینی حائری و [[محمدمهدی آصفی]]
پرونده:شاهرودی (14).jpg|از راست: عبدالله جوادی آملی، سید محمود مرعشی نجفی، علی پناه اصلانی اشتهاردی، سید محمود هاشمی شاهرودی و عباس محفوظی
+
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (1111).jpg|از راست: محمد محمدی ری شهری، حسین راستی کاشانی، عباس محفوظی، سید محمود هاشمی شاهرودی، علی پناه اصلانی اشتهاردی، سید محمود مرعشی نجفی، [[عبدالله جوادی آملی]]، علی اکبر مشکینی، [[سید موسی شبیری زنجانی|سید موسی شبیری (حسینی) زنجانی]]، [[محمد فاضل لنکرانی]]، مرتضی مقتدایی‌ و محمدهادی معرفت
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (1111).jpg|از راست: محمد محمدی نیک (ری شهری)، حسین راستی کاشانی، عباس محفوظی، سید محمود هاشمی شاهرودی، ناشناس، ناشناس، عبدالله جوادی آملی، علی اکبر فیض آلنی (مشکینیناشناس، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، مرتضی مقتدایی‌ و ناشناس
+
پرونده:ابوالقاسم خزعلی (616).jpg|از راست: اکبر هاشمی رفسنجانی، [[عبدالله جوادی آملی]]، ناشناس، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن ابراهیم حبیبی، علی اکبر مشکینی و [[ابوالقاسم خزعلی]]
پرونده:ابوالقاسم خزعلی (616).jpg|از راست: اکبر هاشمی بهرمانی (رفسنجانی)، عبدالله جوادی آملی، ناشناس، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن ابراهیم حبیبی، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی) و ابوالقاسم خزعلی
+
پرونده:شاهرودی (7).jpg|alt=علامه حسن زاده و آیت الله هاشمی شاهرودی|[[علامه حسن زاده آملی|حسن حسن زاده آملی]] و سید محمود هاشمی شاهرودی
پرونده:شاهرودی (7).jpg|alt=علامه حسن زاده و آیت الله هاشمی شاهرودی|از راست: حسن حسن زاده آملی و سید محمود هاشمی شاهرودی
+
پرونده:حسن علی مروارید (12).jpg|از راست: مهدی غفاری، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن علی مروارید، علی مروارید، [[سید علی حسینی خامنه ای]]، علی‌اكبر الهی خراسانی در خانه پدری آیت‌الله خامنه‌ای - [[مشهد]]
پرونده:شاهرودی (15).jpg|alt=آیت الله حائری و آیت الله هاشمی شاهرودی|از راست: سید کاظم حسینی حائری و سید محمود هاشمی شاهرودی
 
پرونده:حسن علی مروارید (12).jpg|از راست: مهدی غفاری، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن علی مروارید، علی مروارید، سید علی حسینی خامنه ای، علی‌اكبر الهی خراسانی در خانه پدری آیت‌الله خامنه‌ای - مشهدالرضا
 
 
پرونده:شاهرودی (9).jpg|محفل درس سید محمود هاشمی شاهرودی
 
پرونده:شاهرودی (9).jpg|محفل درس سید محمود هاشمی شاهرودی
 
پرونده:شاهرودی (10).jpg|اقامه نماز میت سید محمود هاشمی شاهرودی توسط سید علی حسینی خامنه ای
 
پرونده:شاهرودی (10).jpg|اقامه نماز میت سید محمود هاشمی شاهرودی توسط سید علی حسینی خامنه ای
پرونده:شاهرودی (11).jpg|آماده سازی قبر سید محمود هاشمی شاهرودی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
+
پرونده:شاهرودی (11).jpg|آماده سازی قبر سید محمود هاشمی شاهرودی در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] سلام الله علیها
 
پرونده:شاهرودی (12).jpg|تشییع پیکر سید محمود هاشمی شاهرودی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
 
پرونده:شاهرودی (12).jpg|تشییع پیکر سید محمود هاشمی شاهرودی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
 
</gallery>
 
</gallery>
سطر ۱۱۴: سطر ۱۰۵:
 
[[رده:دولتمردان]]
 
[[رده:دولتمردان]]
 
[[رده:شخصیت های سیاسی]]
 
[[رده:شخصیت های سیاسی]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۵۰

آیت‌ الله‌ سید محمود هاشمى شاهرودى (۱۳۲۷ - ۱۳۹۷ ش)، فقیه مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان سید محمدباقر صدر و امام خمینی بود. ریاست مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، نائب رئیسی مجلس خبرگان رهبری، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست قوه قضاییه، از مهمترین فعالیت‌هاى اجتماعی ایشان بوده است.

۲۲۰px
نام کامل سید محمود هاشمی شاهرودی
زادروز ۱۳۲۷ شمسی
زادگاه نجف
وفات ۱۳۹۷ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

سید محمدباقر صدر، امام خمینی، آیت الله خویی،...


آثار

بحوث‌ فى علم‌ الاصول‌، جهان‌ بینى اسلامی، محاضرات‌ فى الثورة‌ الحسینیة‌، حکومت‌ اسلامی‌، مقالات‌ فقهیه،...

ولادت و خاندان

سید محمود هاشمى شاهرودى در سال‌ ۱۳۲۷ هجرى شمسى در شهر نجف‌ و در خانواده‌ى مذهبى و از سادات‌ منسوب‌ به‌ امام‌ حسین‌ علیه السلام چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. پدرش‌ مرحوم‌ آیت‌ الله‌ سید على شاهرودى از شاگردان برجسته آیت الله خویی رحمة الله علیه بود که بحث های اصول و فقه استاد خود را به رشته تحریر درآورد.

تحصیل‌ و استادان‌‌

سید محمود هاشمى شاهرودى تحصیلات‌ ابتدایى را در مدرسه‌ علویه‌ نجف‌ به‌ پایان‌ رسانید و سپس‌ به‌ تحصیلات‌ حوزوى روى آورد و در مدتى اندک‌ توانست‌ دروس‌ دوره‌ سطح‌ را به‌ پایان‌ رساند.

پس‌ از آن‌ به‌ حلقه‌ درس‌ آیت‌ الله‌ شهید سید محمدباقر صدر پیوست‌ و سالها در خدمت‌ استاد خود، مبانى اجتهاد در اصول‌ و فقه‌ را به‌ خوبى آموخت‌ و در درس‌ دیگر مراجع‌ آن‌ روز نجف‌ ـ از جمله‌ امام خمینی و آیت الله خویی رحمة الله علیه ـ نیز با جدیت‌ شرکت‌ جست‌ و بهره‌هاى فراوان‌ برد.

آثار و تألیفات

از آیت‌ الله‌ هاشمى شاهرودى مقالات‌ فراوانى در فصلنامه فقه‌ اهل‌ بیت‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌. همچنین‌ وى در زمینه‌هاى گوناگون‌ کتابهایى منتشر کرده‌ است‌ که‌ برخى از آنها به‌ شرح‌ زیر است‌:

  1. بحوث‌ فى علم‌ الاصول‌ (تقریرات‌ درسهاى اصول‌ شهید سید محمدباقر صد در ۷جلد)
  2. کتاب‌ الخمس‌ (۲جلد)
  3. مقالات‌ فقهیه‌
  4. قاعده‌ فراغ‌ و تجاوز
  5. حکومت‌ اسلامی‌
    کتاب‌ الاجارة‌ - یکی از آثار آیت الله هاشمی شاهرودی
  6. جهان‌ بینى اسلامی‌
  7. تفسیر موضوعى بخشى از نهج‌ البلاغه‌
  8. تفسیر «آیه‌ مودّت»
  9. بحوث‌ فى الفقه‌ الزراعی
  10. محاضرات‌ فى الثورة‌ الحسینیة‌
  11. الصوم‌، تربیة‌ و هدایة‌
  12. کتاب‌ الاجارة‌ (۲جلد)
  13. کتاب الزکاة
  14. کتاب المضاربة
  15. قراءات فقهیه معاصره
  16. بحث هایی پیرامون اصول فقه
  17. درسنامه اصول فقه
  18. رساله توضیح المسائل
  19. مناسک حج، فارسی و عربی
  20. الصوم، مسائل و ردود
  21. پرسشها و پاسخهایی پیرامون روزه

فعالیت‌هاى اجتماعی‌ و سیاسى

خدمات علمى و فرهنگى‌:

آیت‌الله‌ العظمی هاشمى شاهرودى فعالیت هاى بسیارى را در زمینه‌هاى علمى و فرهنگى به‌ انجام‌ رساند‌. در یکى از دیدارهاى اعضاء مجلس‌ اعلاى عراق‌، امام‌ خمینی با توجه‌ به‌ شناخت‌ خود از ایشان‌ می‌خواهد که‌ تدریس‌ در حوزه‌ علمیه‌ قم‌ را بر هر کارى ترجیح‌ دهد و به‌ تربیت‌ طلاب‌ مستعد در زمینه‌هاى علمى و اخلاقى بپردازد. معظم‌ له‌ نیز با ورود به‌ ایران‌ ـ در فروردین‌ ۱۳۵۸ ـ به‌ تدریس‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ مى‌پردازد و طلاب‌ بسیارى از محضر ایشان‌ بهره‌مند شده‌اند. ویژگى درس‌ ایشان،‌ دقت‌ فراوان‌، تسلط‌ بر مباحث‌ و نوآورى در زمینه های متعدد و مختلف علمی است.

آیت‌ الله‌ هاشمى شاهرودى ریاست‌ دو کنگره مهم‌ نقش‌ زمان‌ و مکان‌ در اندیشه‌ امام‌ خمینی‌ و نخستین‌ کنگره‌ دایرة‌ المعارف‌ فقه‌ اسلامى را بر عهده‌ داشت‌ که‌ هر دو کنگره‌ با استقبال‌ بزرگان‌ و فضلاء حوزه‌ و دانشگاه‌ و اندیشمندان‌ خارجى و داخلى مواجه‌ شد.

از خدمات‌ دیگر ایشان‌، ریاست‌ مؤسسه‌ دایرة‌المعارف‌ فقه‌ اسلامى با حکم‌ مقام‌ معظم‌ رهبرى است‌؛ این موسسه به چاپ «فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام» مبادرت ورزید. مقام‌ معظم‌ رهبرى در حکم‌ خود، خطاب‌ به‌ ایشان‌ مى‌فرماید: «جناب‌ عالى را که‌ چهره درخشانى در علم‌ و عمل‌ بوده‌ و بحمدالله‌ از مقام‌ والایى در فقه‌ و علوم‌ مرتبط‌ با آن‌ برخوردارید، براى انجام‌ این‌ اقدام‌ بزرگ‌، شایسته‌ دانسته‌ و مسؤلیت‌ ایجاد و اداره مؤسسه‌ اى براى تهیه‌ این‌ دایرة‌ المعارف‌ را به‌ جناب‌ عالى محول‌ می‌کنم‌».

مبارزات سیاسی:

آیت‌ الله‌ هاشمى شاهرودى در سالهاى تحصیل‌ و تدریس‌، فعالیت هاى سیاسى بسیارى را پدید آورده‌ است‌. در پى یورش‌ مزدوران‌ رژیم‌ صدام‌ به‌ علما و اندیشمندان‌ در سال‌ ۱۹۷۴ میلادى، آیت‌الله‌ شاهرودى به‌ زندان‌ افتاد و شکنجه‌هاى فراوان‌ بدنى و روحى را به‌ جان‌ خرید. او در پى تظاهرات‌ مردم‌ عراق به ویژه‌ در نجف‌ پس‌ از پیروزى انقلاب‌ اسلامى ایران‌،‌ و در گرامیداشت‌ این‌ پیروزى، تحت‌ پیگرد رژیم‌ بعث‌ قرار گرفت‌ و به‌ سفارش‌ شهید صدر به‌ وطن‌ خود بازگشت‌ تا وکالت‌ عام‌ شهید صدر و نمایندگى او را نزد امام‌ خمینى بر عهده‌ گیرد.

او با ورود به‌ ایران‌ به‌ خدمت‌ امام‌ خمینى‌ مشرف‌ شد و با موافقت‌ ایشان‌، رابط‌ امام‌ و شهید صدر شد و پیامهاى علمى نجف‌ را به‌ سمع‌ امام‌ مى‌رساند. همچنین با دستور آیت‌الله‌ خامنه‌ اى که‌ در آن‌ زمان‌ با حکم‌ امام‌ مسؤلیت‌ نهضت‌هاى اسلامى را بر عهده‌ داشت‌، تشکیلاتِ جامعه‌ روحانیت‌ مبارز و مجلس‌ اعلى عراق‌ را به‌ راه‌ انداخت‌ و آن‌ را مدیریت‌ و سازماندهى کرد. او که‌ به‌ دستور امام‌ تدریس‌ و بررسى مسائل‌ فقهى، به ویژه‌ احیاى فقه‌ حکومتى استوار بر ادله استنباط‌ جواهرى را بر عهده‌ داشت‌، در طول‌ سالیان‌ انقلاب‌ از هیچ‌ کوششى در جهت‌ اعتلای انقلاب‌ اسلامی ایران، دریغ‌ نورزید.

مسئولیتهای اجتماعی:

آیت‌ الله‌ العظمی شاهرودى سالها از اعضاى فقهاى شورى نگهبان‌ بود و در این‌ نهاد مقدس‌ به‌ خدمت‌ اشتغال‌ داشت‌ تا این که‌ با حکم‌ مقام‌ معظم‌ رهبرى به‌ ریاست‌ قوه‌ قضائیه‌ منصوب‌ شد. او در طول‌ مسؤلیت‌ خود در قوه‌ قضائیه‌، خدمات‌ بسیارى را انجام‌ داد که‌ توسعه قضایى، تسریع‌ در رسیدگى به‌ پرونده‌ها و ایجاد ارتباط‌ مردمى، از جمله‌ آنهاست‌.

پس از مسئولیت در قوه قضایه حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی با شروع مجدد درسهای فقه و اصول خود در شهر مقدس قم در کنار فعالیت های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر مرجعیت دینی را نیز بر عهده گرفت. جلسه درس خارج فقه و اصول ایشان، یکی از حلقه های پویای علمی در حوزه علمیه قم بشمار می رفت.

برخی دیگر از مناصب سیاسی و اجتماعی ایشان بدین شرح است:

  • عضو مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام
  • عضو مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى
  • رئیس مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام
  • نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری
  • رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
  • عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
  • عضو فقهای شورای نگهبان
  • رئیس هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه

وفات

مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی، سرانجام در اوایل زمستان ۱۳۹۷ شمسی در تهران به عالم باقی شتافت. مقام معظم رهبری بر ایشان نماز خواندند و پیکر مطهرشان پس از انتقال به قم، در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.

منابع

  • پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله هاشمی شاهرودی.

آرشیو عکس و تصویر