جابر بن سمره: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} | {{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} | ||
| − | + | «جابر بن سمره» از [[صحابی|صحابه]] معروف [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلی الله علیه و آله) است که [[حدیث]] «إثنا عشر خلیفة» را از پیامبر اکرم نقل کرده است. [[امامیه]] به این حدیث در اثبات [[خلافت]] «[[ائمه اطهار|ائمه]] دوازده‌گانه» خود استناد می کنند. | |
| − | == | + | ==زندگی‌نامه== |
| − | جابر بن | + | جابر بن سمرة بن عمرو بن جُنادة بن جُنْدَب سُوائی به قبیله بنی سُواءَة بن عامر بن صَعْصَعة منسوب است.<ref>ابن حَزْم، ص۲۷۳؛ سمعانی، ج۳، ص۳۳۰.</ref> پدرش از [[صحابه]] پیامبر و مادرش خالده، خواهر [[سعد بن ابی وقاص|سعد بن ابی وَقّاص]] (متوفی ۵۵ ق) صحابی معروف پیامبر بود.<ref>کلاباذی، ج۱، ص۱۴۲.</ref> |
| − | + | از تاریخ تولد جابر اطلاع دقیقی در دست نیست. وی به همراه پدرش در رکاب دایی خود سعد بن ابی وقاص در فتح [[مداین|مدائن]] (سال ۱۶ ق) شرکت داشت<ref> خطیب بغدادی، ج۱، ص۵۴۰ـ۵۴۱.</ref> و پس از آن با پدرش در [[کوفه]] ماندگار شد.<ref>ابن سعد، ج۶، ص۱۴؛ سمعانی، ج۳، ص۳۳۰ـ۳۳۱.</ref> به نوشته ذهبی، وی به هنگام ایراد خطبه مشهور [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] در سال ۱۶ قمری در منطقه جابیه (حوالی [[دمشق]])، حضور داشته است.<ref>ذهبی، ۱۴۰۲، ج۳، ص۱۸۶؛ نیز رجوع کنید به ابن قتیبه، ج۱، ص۱۱۷؛ ابن عساکر، ج۳، ص۳۸۸.</ref> | |
| − | جابر | + | مورخان درباره سال مرگ جابر اختلاف نظر دارند. برخی آن را در ۶۶<ref>رجوع کنید به نووی، همانجا؛ ذهبی، ۱۴۱۸، حوادث و وفیات ۶۱ـ۸۰ ه، ص۵۰.</ref> و برخی در ۷۴ یا ۷۵ قمری<ref>رجوع کنید به خلیفة بن خیاط، ص۲۰۹؛ ابن حبّان، ج۳، ص۵۲؛ ابن مَنْجویه، ج۱، ص۱۱۴.</ref> و در دوران خلافت [[عبدالملک بن مروان|عبدالملک]] و امارت بِشر بن مروان بر [[کوفه]] دانسته اند.<ref>رجوع کنید به خطیب بغدادی، ج۱، ص۵۴۲؛ ابن عساکر، ج۳، ص۳۸۹.</ref> |
| − | + | ==حدیث اثنا عشر خلیفة== | |
| − | راویانی چون اسود بن سعید هَمْدانی، تمیم بن طَرَفَه، حُصین بن عبدالرحمان، عامر بن سعد بن ابی وقاص و ابوخالد بَجَلی نیز از وی حدیث روایت کرده اند.<ref>رجوع کنید به مزی، | + | گفته شده جابر بن سمره ۱۴۶ [[حدیث]] از [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] روایت کرده که [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]] و [[مسلم بن حجاج نیشابوری|مسلم]] تنها اندکی از آنها را صحیح دانسته اند.<ref>نَوَوی، ج۱، ص۱۴۲.</ref> علاوه بر این مؤلفانِ دیگرِ [[صحاح سته|صحاح]] روایاتی از وی نقل کرده اند.<ref>رجوع کنید به ابن ماجه، ج۱، ص۳۱۷؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۳۱؛ ترمذی، ج۲، ص۱۱۱؛ نسائی، ج۳، ص۱۰۹.</ref> جابر علاوه بر پیامبر، از برخی [[صحابی|صحابه]]، از جمله [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی طالب]] (علیه السلام)، [[عمر بن خطاب|عمر بن خطّاب]]، [[ابوایوب انصاری]]، [[سعد بن ابی وقاص]] و پدرش سمرة بن عمرو نیز روایت نقل کرده است.<ref>رجوع کنید به ابن عساکر، همانجا؛ رجوع کنید به مِزّی، ج۴، ص۴۳۷.</ref> همچنین راویانی چون اسود بن سعید هَمْدانی، تمیم بن طَرَفَه، حُصین بن عبدالرحمان، عامر بن سعد بن ابی وقاص و ابوخالد بَجَلی نیز از وی حدیث روایت کرده اند.<ref>رجوع کنید به مزی، ج۴، ص۴۳۸.</ref> |
| − | در منابع حدیثی اهل سنّت چون [[صحیح بخاری]] | + | در منابع حدیثی [[اهل سنّت]] چون [[صحیح بخاری]]<ref>صحیح بخاری، ج۸، ص۱۲۷.</ref> و [[صحیح مسلم]]،<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۱۴۵۲ـ۱۴۵۳.</ref> حدیثی با اختلافاتی اندک در متن، از جابر نقل شده که بنابر آن [[پیامبر اکرم]] در جمعی از اصحاب ـ از جمله سمره و پسرش جابر که کودکی خردسال بوده ـ گفته بودند که این امت دوازده امیر ([[خلیفه|خلیفه]]) خواهد داشت: «لا یزال الاسلامُ عزیزاً إلی إثنی عشر خلیفة...».<ref>صحیح مسلم، ج ۶، ص ۳و۴.</ref> به گفته جابر، پیامبر در ادامه سخن خود مطلبی گفته بودند که وی آن را نشنیده بود، اما پدرش سمره ادامه سخن پیامبر را برای او نقل کرد: «کلّهم مِن قریش؛ این دوازده امیر جملگی از [[قریش]] هستند».<ref>برای منابع مختلف این حدیث و بحثی همه جانبه از آن رجوع کنید به صافی، ص۴۵ـ۸۳.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | در منابع حدیثی و احتجاجی [[امامیه]]، به این حدیث در مقام تأیید اعتقاد [[اثنى عشریه|شیعه دوازده امامی]] استناد شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به ابن ابی زینب، ص۱۰۲ـ۱۰۴؛ ابن بابویه، ج۱، ص۶۶؛ طوسی، ص۱۲۶ـ۱۲۹.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [ | + | *[[دانشنامه جهان اسلام]]، مدخل "جابر بن سمره" از محسن قاسم پور. |
[[رده:اصحاب پیامبر]] | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۷
این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«جابر بن سمره» از صحابه معروف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که حدیث «إثنا عشر خلیفة» را از پیامبر اکرم نقل کرده است. امامیه به این حدیث در اثبات خلافت «ائمه دوازده‌گانه» خود استناد می کنند.
زندگی‌نامه
جابر بن سمرة بن عمرو بن جُنادة بن جُنْدَب سُوائی به قبیله بنی سُواءَة بن عامر بن صَعْصَعة منسوب است.[۱] پدرش از صحابه پیامبر و مادرش خالده، خواهر سعد بن ابی وَقّاص (متوفی ۵۵ ق) صحابی معروف پیامبر بود.[۲]
از تاریخ تولد جابر اطلاع دقیقی در دست نیست. وی به همراه پدرش در رکاب دایی خود سعد بن ابی وقاص در فتح مدائن (سال ۱۶ ق) شرکت داشت[۳] و پس از آن با پدرش در کوفه ماندگار شد.[۴] به نوشته ذهبی، وی به هنگام ایراد خطبه مشهور خلیفه دوم در سال ۱۶ قمری در منطقه جابیه (حوالی دمشق)، حضور داشته است.[۵]
مورخان درباره سال مرگ جابر اختلاف نظر دارند. برخی آن را در ۶۶[۶] و برخی در ۷۴ یا ۷۵ قمری[۷] و در دوران خلافت عبدالملک و امارت بِشر بن مروان بر کوفه دانسته اند.[۸]
حدیث اثنا عشر خلیفة
گفته شده جابر بن سمره ۱۴۶ حدیث از پیامبر اکرم روایت کرده که بخاری و مسلم تنها اندکی از آنها را صحیح دانسته اند.[۹] علاوه بر این مؤلفانِ دیگرِ صحاح روایاتی از وی نقل کرده اند.[۱۰] جابر علاوه بر پیامبر، از برخی صحابه، از جمله علی بن ابی طالب (علیه السلام)، عمر بن خطّاب، ابوایوب انصاری، سعد بن ابی وقاص و پدرش سمرة بن عمرو نیز روایت نقل کرده است.[۱۱] همچنین راویانی چون اسود بن سعید هَمْدانی، تمیم بن طَرَفَه، حُصین بن عبدالرحمان، عامر بن سعد بن ابی وقاص و ابوخالد بَجَلی نیز از وی حدیث روایت کرده اند.[۱۲]
در منابع حدیثی اهل سنّت چون صحیح بخاری[۱۳] و صحیح مسلم،[۱۴] حدیثی با اختلافاتی اندک در متن، از جابر نقل شده که بنابر آن پیامبر اکرم در جمعی از اصحاب ـ از جمله سمره و پسرش جابر که کودکی خردسال بوده ـ گفته بودند که این امت دوازده امیر (خلیفه) خواهد داشت: «لا یزال الاسلامُ عزیزاً إلی إثنی عشر خلیفة...».[۱۵] به گفته جابر، پیامبر در ادامه سخن خود مطلبی گفته بودند که وی آن را نشنیده بود، اما پدرش سمره ادامه سخن پیامبر را برای او نقل کرد: «کلّهم مِن قریش؛ این دوازده امیر جملگی از قریش هستند».[۱۶]
در منابع حدیثی و احتجاجی امامیه، به این حدیث در مقام تأیید اعتقاد شیعه دوازده امامی استناد شده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ ابن حَزْم، ص۲۷۳؛ سمعانی، ج۳، ص۳۳۰.
- ↑ کلاباذی، ج۱، ص۱۴۲.
- ↑ خطیب بغدادی، ج۱، ص۵۴۰ـ۵۴۱.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۱۴؛ سمعانی، ج۳، ص۳۳۰ـ۳۳۱.
- ↑ ذهبی، ۱۴۰۲، ج۳، ص۱۸۶؛ نیز رجوع کنید به ابن قتیبه، ج۱، ص۱۱۷؛ ابن عساکر، ج۳، ص۳۸۸.
- ↑ رجوع کنید به نووی، همانجا؛ ذهبی، ۱۴۱۸، حوادث و وفیات ۶۱ـ۸۰ ه، ص۵۰.
- ↑ رجوع کنید به خلیفة بن خیاط، ص۲۰۹؛ ابن حبّان، ج۳، ص۵۲؛ ابن مَنْجویه، ج۱، ص۱۱۴.
- ↑ رجوع کنید به خطیب بغدادی، ج۱، ص۵۴۲؛ ابن عساکر، ج۳، ص۳۸۹.
- ↑ نَوَوی، ج۱، ص۱۴۲.
- ↑ رجوع کنید به ابن ماجه، ج۱، ص۳۱۷؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۳۱؛ ترمذی، ج۲، ص۱۱۱؛ نسائی، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ رجوع کنید به ابن عساکر، همانجا؛ رجوع کنید به مِزّی، ج۴، ص۴۳۷.
- ↑ رجوع کنید به مزی، ج۴، ص۴۳۸.
- ↑ صحیح بخاری، ج۸، ص۱۲۷.
- ↑ صحیح مسلم، ج۲، ص۱۴۵۲ـ۱۴۵۳.
- ↑ صحیح مسلم، ج ۶، ص ۳و۴.
- ↑ برای منابع مختلف این حدیث و بحثی همه جانبه از آن رجوع کنید به صافی، ص۴۵ـ۸۳.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به ابن ابی زینب، ص۱۰۲ـ۱۰۴؛ ابن بابویه، ج۱، ص۶۶؛ طوسی، ص۱۲۶ـ۱۲۹.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، مدخل "جابر بن سمره" از محسن قاسم پور.
