اثنى عشریه
«اِثنى‌‌عَشَریه» معتقدین به «امامت» امامان دوازده‌گانه از امام على علیه‌السلام تا امام مهدى عجل الله تعالی فرجه هستند، که اکثریت شیعه را تشکیل می‌دهند. در حال حاضر هرجا لفظ «امامیه» عنوان گردد و یا «شیعه» به صورت مطلق بیان شود، منظور «اثنى‌عشریه» هستند و می‌توان گفت اثنی‌عشریه نام دیگری از امامیه است.
ماهیت اثنى‌عشریه
معمولا عنوان شیعه را در برابر اهل سنت مطرح می‌کنند، ولی «اثنی عشریه» در برابر هر فرقه منحرفی که در مسأله امامت با امامیه تطابق کامل ندارند بیان می شود. از زمان شیخ صدوق که نگارش عقاید و ملل و نحل در میان شیعه رواج بیشتری پیدا کرد، اصطلاح امامیه را در مورد فرقه اثنی عشری به کار می‌برند. بنابراین می‌توان گفت اثنی‌عشریه نامی دیگر از امامیه است.
ایمان به امامت هریک از امامان در زمان وجود خودشان و در زمان بعد واجب بوده است. با این وجود در زمان امام دوازدهم (علیه‌السّلام)، مکتب امامیه به نهایت خود دست می‌یابد و به همین دلیل به مکتب امامیه، اثنی‌عشریه می‌گویند.
شیعۀ امامیه از همان آغاز در مقابل «واقفیه» (هفت امامی)، «اثنى عشریه» (دوازده امامی) خوانده شده‌اند. آنها را شیعه جعفرى یا جعفریه، اهل ایمان، اصحاب الانتظار و قائمیه نیز نامیده‌اند.
روایات بسیاری از وجود دوازده امام (علیهم‌السّلام) خبر می‌دهند. در برخی از این روایات، مستقیما اسامی و مشخصات امامان (علیهم‌السّلام) ذکر شده و در برخی از لفظ اثنی عشر استفاده شده است:
- امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: برای حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) دوازده امام عادل است.[۱]
- جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید به نزد فاطمه زهرا (علیهاالسلام) رفتم و نزد ایشان لوحی بود که اسامی جانشینان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در آن بود و من اسامی ایشان را شمردم که دوازده تن بودند.[۲]
- امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: خداوند عزوجل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) را به سوی جن و انس مبعوث گرداند و بعد از او دوازده جانشین تعیین نمود.[۳]
- امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: من و یازده تن از فرزندانم امامان محدَّث هستیم.[۴]
اعتقادات اثنى‌عشریه
- اثنى عشریه به دلیل نص صریح پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله معتقد به امامت امام على علیه السلام و یازده فرزندش هستند و امامت به عقیده آنها امامت و ولایت عامه مسلمانان در امور دین و دنیا است که به نیابت از پیامبر صلی الله علیه و آله به آنها واگذار شده است.
- ایشان امامان خود را مانند پیامبر، الهام گرفته از جانب خدا دانسته و امامت را ریاست عامه و مقام وى را مافوق بشر عادى می دانند، و معتقدند قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از بروز علائمى که از جانب پیامبر و ائمه پیش از او بیان شده ظهور خواهد کرد.
- اصول اعتقادی شیعیان امامی پنج چیز است؛ آنها مانند دیگر مسلمانان، توحید، نبوت و معاد را اصول دین خود می‌دانند. افزون بر اینها به دو اصل امامت و عدل اعتقاد دارند که آنها را از اهل سنت جدا می‌کند. درباره توحید عقیده آنان این است که خدا یکتا و بی همتاست و هیچ گونه کثرت و ترکیبی در ذات او راه ندارد و دارای صفات ثبوتیه‌ای می‌باشد که آن صفات عین ذات اوست. عقیده امامیه درباره نبوت این است که خداوند برای هدایت بشر پیامبرانی فرستاده است که اولین آنها آدم و آخرین آنان حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) است و همه آنها از هرگونه خطا و گناهی معصوم می‌باشند. شیعیان معتقدند که خدای متعال عادل است و به احدی ظلم نمی‌کند و کاری که از نظر عقل قبیح و زشت باشد از او صادر نمی‌شود،
برخی ویژگی‌ها
شیعه اثنى عشریه داراى فقهى مترقى و پویا است و مجموعه احادیث آنان در چهار کتاب که به نام کتب اربعه است جمع آورى شده است. مبانى فقه شیعه بر چهار اصل استوار است: قرآن، سنت، عقل و اجماع.
از مسائل خاص شیعه که آنها را از اهل سنت و بسیارى از فرق اسلامى دیگر متمایز می سازد، عبارتند از: امامت و ولایت حضرت على علیه السلام و امامان از نسل او، عصمت در انبیاء و ائمه، تقیه، بداء، رجعت، مُتعه.[۵]
پانویس
