مقتل الحسن و الحسين(عليهماالسلام) (کتاب)
«مقتل الحسن و الحسين (عليهماالسلام)»، گزیده‌ای از کتاب «مقاتل الطالبیین» اثر ابوالفرج اصفهانی (متوفی ۳۵۶ ق) است، که توسط مصطفی مرتضی قزوینی استخراج و تحقیق شده است. این کتاب مشتمل بر مختصری از زندگی امام حسن و امام حسین (عليهماالسلام) و بیان شهادت ایشان می‌باشد.
 | |
| نویسنده | ابوالفرج اصفهانی |
| موضوع | زندگی و مقتل امام حسن و امام حسين (ع) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | مصطفی مرتضی قزوینی |
|
| |
محتویات
مؤلف
علی بن حسین معروف به «ابوالفرج اصفهانی» (۲۸۴-۳۵۶ ق)، مورخ، محدث، شاعر و ادیب نامدار مسلمان در قرن چهارم هجری است. او را از شاگردان ابن درید، ابوبکر ابن انباری و محمد بن جریر طبری شمرده اند.
ابوالفرج در ادبیات، نحو، لغت، حدیث، تاریخ، انساب، موسیقی و شعر متبحر بود و تألیفات مهمی در این علوم انجام داد. برخی از آثار او عبارتند از: الأغانی، مقاتل الطالبیین، ادب الغرباء من اهل الفضل و الادب، الاماء الشواعر، الدیارات، ایام العرب، ادب السماع.
معرفی کتاب
پس از مقدمه ناشر، مقدمه‌ای در شرح حال ابوالفرج اصفهانی و معرفی کتاب مقاتل الطالبیین ذکر شده است. این کتاب که از آثار مهم ادبی و تاریخی است، مشتمل بر شرح دویست و چند تن از شهدای طالبیین (از نسل ابوطالب) است که خطبه‌ها، نامه‌ها، اشعار و گفتگوهای آنها ذکر شده است.
محقق کتاب با توجه به اهمیت این کتاب ارزشمند و به جهت سهیم شدن در نشر مناقب اهل‌بیت(ع) به این فکر افتاده که به شرح و تحقیق کامل فصولی از این کتاب اقدام کند؛ ابتدا مقتل امام حسن(ع) و پس از آن مقتل امام حسین(ع) را گزینش نموده است. وی ابتدا نسخه‌ای از کتاب را که در قاهره چاپ شده، تهیه و آن را اصل قرار داده، سپس با نسخه چاپ سنگی در تهران مقابله کرده است.
وی همچنین متذکر شده که به برخی اشتباهات و لغزش‌های ابوالفرج و به برخی از کارهایی که نسبت دادن آنها به ائمه اطهار(ع) صحیح نیست، اشاره کرده است.
محتوای کتاب
کتاب «مقتل الحسن و الحسين (عليهماالسلام)»، قریب به یک‌صد صفحه است که نیمی از آن به امام حسن(ع) و نیمه دوم به امام حسین(ع) اختصاص یافته است.
مقتل امام حسن(ع) با ذکر نام و کنیه و نام مادر آن حضرت -حضرت فاطمه(ع)- آغاز شده است. پس از آن به نام مادر حضرت زهرا -خدیجه کبری- و پس از آن نسب مادران حضرت خدیجه تا چهارده پشت ذکر شده است. پس از آن داستان صلح امام حسن(ع) با معاویه و متون نامه‌نگاری آن حضرت با معاویه و نیز روایت شهادت ذکر شده است.
مقتل امام حسین(ع) نیز با ذکر نام و کنیه و نسب آن حضرت و تاریخ ولادت و شهادت وی تنظیم شده است. نویسنده روز شهادت حضرت را روز جمعه دانسته و نظر اهل سنت را که آن را دوشنبه گفته‌اند، باطل و سخنی بی‌مدرک دانسته است. وی با استفاده از زیج (کتاب جداول فلکی)، به دست آورده که اول ماه محرمی که امام حسین به شهادت رسیده، روز چهارشنبه بوده است؛ در این صورت نمی‌تواند روز عاشورا دوشنبه بوده باشد.
نویسنده پس از ذکر این مباحث تاریخی، پیش از آنکه به ذکر شرح حال شهدای کربلا بپردازد، یادآور شده که امکان نگارش کتاب به شیوه مقاتل برایش وجود ندارد؛ لذا ابتدا اسامی و انساب آنها را ذکر می‌کند و سپس به مقاتل می‌پردازد. وی شهدای از نسل ابوطالب را ذکر می‌کند که از آن جمله‌اند: مسلم بن عقیل، علی بن حسین (علی اکبر)، جعفر بن علی بن ابی‌طالب و عباس بن علی بن ابی‌طالب. او سپس تعداد فرزندان ابوطالب که در واقعه کربلا به شهادت رسیدند را - به‌جز علی بن عقیل بن ابی‌طالب که اختلافی است و از ناسخ التواريخ نقل شده - ۲۲ مرد دانسته است.
مقتل سیدالشهداء(ع) در انتهای مطالب با این خبر شروع شده: آن هنگام که اهل کوفه از فرود آمدن امام حسین(ع) در مکه و بیعت نکردن ایشان با یزید مطلع شدند، هیئتی را نزد آن حضرت فرستادند که از آن جمله بودند: ابوعبدالله جدلی، شبث بن ربعی، سلیمان بن صرد و مسیب بن نجبه؛ بزرگان کوفه از آن حضرت خواستند که با کوفیان بیعت و یزید را خلع کند. حضرت به آنها فرمود: «برادر و پسر عمویم (مسلم) را نزد شما می‌فرستم؛ پس اگر مانند آنچه به من نوشته‌اند از آنها بیعت گرفت، به‌سوی آنها حرکت می‌کنم...».
منابع
- نرم افزار مقتل الحسین علیه‌السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
