حدیث معلّل
«حدیث معلّل» در اصطلاح علم درایه به حدیثى اطلاق مى‌شود که به حسب ظاهر، متن و سند آن بدون اشکال است، لیکن در واقع در متن یا سند دچار ضعف (علت) دقیق و ظریفى باشد که تنها افراد خبره و صاحب نظر در فن حدیث متوجه اشکال آن مى‌شوند.[۱]
از جمله مصادیق علت در سند، اشتراک راوی بین ثقه و غیر ثقه و روایت راوی از کسی که قطعاً او را ملاقات نکرده است و یا مخالفت راوی با راوی دیگر در سند حدیث می باشد.
برخی از علایم برای شناخت حدیث معلل متنی عبارت است از: رکاکت ترکیب جملات حدیث، مخالفت حدیث با قواعد عقلی یا ادبی، وقوع اضطراب در متن حدیث.
حدیث معلّل به معنای فوق (وجود علت و ضعف در حدیث) اعتبار ندارد؛ از این رو، آن را از اقسام حدیث ضعیف برشمرده‌اند؛ هر چند در اصطلاح متأخران، حدیث صحیح شمرده شود.[۲]
حدیث معلّل در کلمات متأخران به حدیثى اطلاق مى‌شود که علت حکم در آن ذکر شده باشد. اصولیان در مقام تعارض دو حدیث، معلل را بر غیرمعلل مقدم داشته و ذکر علت را از اسباب ترجیح دانسته‌اند.[۳] لیکن برخى معلّل بودن را از مرجّحات ندانسته‌اند.[۴]
پانویس
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، سید محمود هاشمى شاهرودى، ج۳، ص۲۷۴.
- پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث معلل».
