حجّة الإسلام
به حجّى که به اصل شرع (فرمان مستقیم و ابتدایى شارع مقدس) تنها یک بار در طول عمر بر مستطیع، واجب مى‌شود، «حَجّة الإسلام» گویند؛[۱] در مقابلِ حجّى که با نذر و مانند آن بر مکلّف واجب مى‌گردد، که سبب وجوب آن مکلف است که با ایجاد سبب (نذر)، مسبَّب (حج) را بر خود واجب مى‌کند؛ هر چند سبب وجوب، شرعى است.[۲] بر این اساس، ممکن است «حجة الاسلام» برای مکلفی حج تمتّع و برای دیگری حج اِفراد یا حج قِران (از تقسیمات دیگر حج) باشد.
فقیهان شیعه و اهل سنت افزون بر شرائط همگانی تکلیف یعنی عقل، قدرت و بلوغ، شرط استطاعت که ویژه حج است را برای واجب شدن «حجة الاسلام» لازم می‌دانند. استطاعت حج، خود به چهار عنصر مالی، امنیتی، بدنی و زمانی تقسیم می‌شود. اگر کسی بدون داشتن هرکدام از این شرط‌ها به حج برود، حجی که انجام داده، «حجة الاسلام» نبوده و در صورتی که بعدها این شرائط به دست آید، حجی که انجام داده بود کافی نبوده و باید دوباره حجّ بجا آورد.[۳]
منشأ کاربرد عنوان یاد شده در کلمات فقها، روایات است[۴] و علت نامیدن آن به «حجة‌الإسلام» بنابر آنچه در کلام برخى آمده، روایاتى است که مى‌گوید: اسلام بر پنج پایه استوار است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت.[۵]
پانویس
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر سید محمود شاهرودى، ج۳، ص۲۴۲.
- دانشنامه حج و حرمين شريفين، مدخل "حجة الاسلام"، پژوهشکده حج و زیارت.
مطالب مرتبط
