Those who impugned Shu'ayb became as if they had never lived there. Those who impugned Shu‘ayb were themselves the losers.
Those who called Shu'aib a liar were as though they had never dwelt therein; those who called Shu'aib a liar, they were the losers.
Those who denied Shu'eyb became as though they had not dwelt there. Those who denied Shu'eyb, they were the losers.
The men who reject Shu'aib became as if they had never been in the homes where they had flourished: the men who rejected Shu'aib - it was they who were ruined!
معانی کلمات آیه
لم يغنوا: «غنى فى المكان» در صورتى گويند كه چيزى يا كسى در محلى زياد بماند و بى نياز باشد.
كسانى كه شعيب را تكذيب كردند، (چنان هلاك شدند كه) گويا در آن خانهها سكونتى نداشتهاند. آنان كه شعيب را تكذيب كردند، همانها زيانكاران هستند.
نکته ها
«يَغْنَوْا» از «غَنِيٌّ»، به معناى اقامت در مكان است و با توجّه به معناى اصلى غنا (بىنيازى)، گويا كسى كه محل اقامت و منزل آماده دارد، بىنياز است.
خسارت بزرگ از آنِ مشركان است كه به جاى ايمان به خداى يكتا، شرك مىورزند و به جاى رهبرى معصوم، سراغ ديگران مىروند. لذا به جاى زندگى أمن، خانه خراب مىشوند، به جاى بهشت به دوزخ مىروند وبه جاى رضوان، گرفتار خشم الهى مىشوند.
پیام ها
1- توجّه به عاقبت شوم كفّار، درس عبرت است. «الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْباً»
2- نيرنگهاى اهل باطل، نقش بر آب مىشود. «كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا» (كفّار در پى اخراج حضرت شعيب بودند، امّا خودشان در خانههايشان هلاك شدند).
3- هنگام فرا رسيدن قهر خدا، زيانكاران واقعى مشخّص مىشوند. «هُمُ الْخاسِرِينَ» (در آيهى قبل، كافران طرفدارى از حضرت شعيب را خسارت دانستند، اينجا خداوند مىفرمايد: خودشان زيانكارند.)
كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا: گويا هرگز نبودند در آن شهرها، يعنى همه مكذبان هلاك
«1» بنابر نقل تفسير مجمع البيان، جلد دوّم صفحه 450، امام صادق فرمودهاند: همه قوم شعيب با صيحه از بين رفتند.
«2» عبارت اوّل مربوط به آيه 189 شعراء و عبارت دوّم مربوط به آيه 91 اعراف مىباشد.
جلد 4 صفحه 142
شدند. الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْباً: آن كسانى كه تكذيب نمودند شعيب پيغمبر را.
كانُوا هُمُ الْخاسِرِينَ: بودند ايشان زيانكاران در دنيا و آخرت به فوت مثوبت و لزوم عقوبت به خلاف مصدقين، ربح در اين را بردند كه در دنيا از اين عذاب نجات يافتند و به ثواب اخروى نائل شدند.
نكته: وجه تكرار آيه كريمه به جهت تعظيم مذلت براى آنها و قطع جزاى اعمال ايشان، و مثل اين استعمال در لسان عرب شايع است. و يا چون قوم گفتند: لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَيْباً إِنَّكُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ، حق تعالى بيان فرمود كه مخالفين و مكذبين خاسرند، چنانچه در دنيا مشاهده شد.
تنبيه: آيه شريفه مبين است كه عذاب صيحه و زلزله، مختص به مكذبين بوده، و اين دلالت دارد بر چند چيز:
1- آن كه اين عذاب حادث شد به ايجاد فاعل قادر مختار، و از اثر كواكب و طبيعت نبود، و الّا هر آينه در اتباع شعيب حاصل مىشد، چنانچه در حق كفار وقوع پيدا كرد.
2- دال است بر اينكه اين فاعل قادر مختار، عالم به جميع جزئيات است تا متمكن باشد از تميز بين مطيع و عاصى و موافق و مخالف.
3- دلالت دارد بر معجزه عظيم براى شعيب، زيرا عذاب نازل از آسمان چون واقع شود بر قومى دون قومى، و حال آنكه همه با هم مجتمع باشند در مكان واحد، هر آينه از اعظم معجزات باشد. و چون شعيب عليه السّلام قوم را بعد از عذاب، اجساد بلا ارواح مشاهده نمود.
و گفتند جماعتى كه كافر بودند از قومش هر آينه اگر پيروى كنيد شعيب را همانا شما آنگاه هر آينه زيانكارانيد
پس گرفت آنها را زلزله پس صبح كردند در خانه خودشان فروماندگان
آنانكه تكذيب نمودند شعيب را گويا مسكن نگرفتند در آن كسانيكه تكذيب نمودند شعيب را بودند آنها زيان كاران.
تفسير
جماعت اشراف از اقوام حضرت شعيب بساير كفار گفتند اگر شما دست از دين قديم خود برداريد و متابعت شعيب را نمائيد متضرر ميشويد براى آنكه دين شما حق است و دين شعيب باطل علاوه بر آنكه در صورت متابعت از او شما بايد كم فروشى نكنيد و اين ضرر شما است پس خدا بر آنها غضب فرمود بصيحه آسمانى كه در اثر آن زمين متزلزل شد يا بزلزله كه از آن صداى مهيبى برخواست كه همه از ترس مردند چنانچه در مجمع از حضرت صادق (ع) نقل نموده كه خداوند يك صيحه فرستاد بر آنها كه همه هلاك شدند و در منهج از آنحضرت نقل نموده كه بعضى بزلزله مردند و بعضى بصيحه و در سوره هود خداوند تصريح بصيحه فرموده است در هر حال ديگر از جاى خود برنخواستند و خوابگاه ابدى را براى خود تهيه نمودند مانند آنكه هيچ وقت در آن بلد نبودند يعنى هيچ اثرى از آثار آنها باقى نماند پس آنانكه تكذيب نمودند آنحضرت را مخصوص شدند بخسران و زيانكارى در دنيا و آخرت و آنانكه متابعت كردند رستگار گشتند و بمناسبت تطابق با گفته كفار فرموده آنانكه تكذيب نمودند شعيب را بودند
جلد 2 صفحه 453
آنها زيان كاران تا جواب مطابق مقال شود و تأكيد و مبالغه در تسفيه و ردّ آنها حاصل گردد و براى مراعات اين نكته الّذين كذّبوا شعيبا در آيه شريفه تكرار شده است ..
(آیه 92)- سپس ابعاد وحشتناک این زلزله عجیب را با این جمله تشریح کرده، میگوید: «آنها که شعیب را تکذیب کردند، آنچنان نابود شدند که گویا هرگز در این خانهها سکنی نداشتند»! (الَّذِینَ کَذَّبُوا شُعَیْباً کَأَنْ لَمْ یَغْنَوْا فِیهَا).
و در پایان آیه میفرماید: «آنها که شعیب را تکذیب کردند، زیانکار بودند» نه مؤمنان (الَّذِینَ کَذَّبُوا شُعَیْباً کانُوا هُمُ الْخاسِرِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: