آیه 7 سوره غافر
| <<6 | آیه 7 سوره غافر | 8>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
فرشتگانی که عرش (با عظمت الهی) را بر دوش گرفته و آنان که پیرامون عرشند به تسبیح و ستایش حق مشغولند، هم خود به خدا ایمان دارند و هم برای اهل ایمان از خدا آمرزش و مغفرت می‌طلبند که ای پروردگاری که علم و رحمت بی‌منتهایت همه اهل عالم را فرا گرفته است، گناه آنان که توبه کردند و راه (رضای) تو را پیمودند ببخش و آنان را از عذاب دوزخ محفوظ دار.
فرشتگانی که عرش را حمل می کنند و آنان که پیرامون آن هستند، همراه سپاس و ستایش، پروردگارشان را تسبیح می گویند و به او ایمان دارند و برای اهل ایمان آمرزش می طلبند، [و می گویند:] پروردگارا! از روی رحمت و دانش همه چیز را فرا گرفته ای، پس آنان را که توبه کرده اند و راه تو را پیروی نموده اند بیامرز، و آنان را از عذاب دوزخ نگه دار.
كسانى كه عرش [خدا] را حمل مى‌كنند، و آنها كه پيرامون آنند، به سپاس پروردگارشان تسبيح مى‌گويند و به او ايمان دارند و براى كسانى كه گرويده‌اند طلب آمرزش مى‌كنند: «پروردگارا، رحمت و دانش [تو بر] هر چيز احاطه دارد؛ كسانى را كه توبه كرده و راه تو را دنبال كرده‌اند ببخش و آنها را از عذاب آتش نگاه دار.»
آنان كه عرش را حمل مى‌كنند و آنان كه بر گرد آن هستند به ستايش پروردگارشان تسبيح مى‌گويند و به او ايمان دارند و از او براى مؤمنان آمرزش مى‌خواهند: اى پروردگار ما، رحمت و علم تو همه چيز را فراگرفته است. پس آنان را كه توبه كرده‌اند و به راه تو آمده‌اند بيامرز و از عذاب جهنم نگه دار.
فرشتگانی که حاملان عرشند و آنها که گرداگرد آن (طواف می‌کنند) تسبیح و حمد پروردگارشان را می‌گویند و به او ایمان دارند و برای مؤمنان استغفار می‌کنند (و می گویند:) پروردگارا! رحمت و علم تو همه چیز را فراگرفته است؛ پس کسانی را که توبه کرده و راه تو را پیروی می‌کنند بیامرز، و آنان را از عذاب دوزخ نگاه دار!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«الَّذینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ»: فرشتگانی که بردارندگان عرش هستند. تعداد نفرات فرشتگان حامل عرش عظیم و نحوه حمل ایشان، و خود عرش بر ما مجهول است. قرآن و سنّت متواتر تفصیلی در این باره نداده‌اند. در این باره دم نمی‌زنیم و امر آن را به خدا حوالت می‌داریم. «رَحْمَة»: از لحاظ نحوی تمییز و از نظر معنی فاعل است. «قِهِمْ»: به دورشان دار. محفوظ و مصونشان فرما. واژه (قِ) فعل امر ماده (وقی) است.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ كَذلِكَ حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ أَصْحابُ النَّارِ «6»
و بدين گونه (كه احزاب در دنيا عقوبت شدند) وعده عذاب پروردگارت درباره‌ى كسانى كه كفر ورزيدند قطعى شد كه آنان اهل دوزخند.
الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ «7»
كسانى كه عرش (خدا) را حمل مى‌كنند وآنان كه اطراف آن هستند، پروردگارشان را با سپاس و ستايش تسبيح كرده (و به پاكى ياد مى‌كنند) و به او ايمان دارند و براى كسانى كه ايمان آورده‌اند (از خداوند) آمرزش مى‌خواهند (ومى‌گويند:) پروردگارا! رحمت و علم تو همه چيز را فراگرفته است، پس كسانى را كه توبه كرده و راه تو را پيروى كرده‌اند بيامرز و آنان را از عذاب دوزخ حفظ كن.
نکته ها
در آيات قبل خوانديم كه مردم در برابر دعوت انبيا دو دسته شدند و لذا گروهى مورد مغفرت قرار مى‌گيرند و گروهى با قهر الهى رو به رو هستند. اين آيه دعاى فرشتگان و حمايت آنان را از گروه اول بيان مى‌كند.
عرش چيست؟
در قرآن بيست مرتبه به عرش خدا اشاره شده است. در لغت، «عَرش»، تختِ پايه بلند و «كرسىّ» تخت پايه كوتاه است. وقتى مى‌خوانيم: «وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ» كرسى او هستى را در بر گرفته، پس عرش او چگونه است؟
عرش يا كنايه از مركز قدرت الهى است و يا مركز صدور احكام الهى و مراد از «حاملان
جلد 8 - صفحه 219
عرش» فرشتگانى هستند كه تعدادشان هشت نفر معرّفى شده است. «يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ» «1»
گفتنى است كه حقيقت عرش براى ما روشن نيست ولى از مجموع آيات شايد بتوان اين مسأله را دريافت كه جهان هستى داراى يك مركز است و خداوند بر آن مركز احاطه‌ى كامل دارد. «اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ» و اجراى اراده‌ى الهى از طريق فرشتگانى است كه در اطراف اين مركز فرماندهى هستند.
امام صادق عليه السلام فرمود: عرش، همان علم است كه خداوند پيامبرانش را از آن آگاه كرده است. «العرش هو العلم الذى اطلع الله عليه انبيائه و رسله» «2»
در كنار كلمه عرش آياتى مطرح است كه در جمع بندى آنها انسان به مركز فرماندهى مى‌رسد نظير:
اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ ... لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ «3»
«يُدَبِّرُ الْأَمْرَ» «4»
... يُفَصِّلُ الْآياتِ «5»
«يَعْلَمُ ما يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَ ما يَخْرُجُ مِنْها وَ ما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَ ما يَعْرُجُ فِيها» «6»
گردش شب و روز و تدبير امور و تفصيل آيات و آگاهى از تمام ذرّات هستى و آنچه از آسمان نازل مى‌شود و آنچه به آسمان بالا مى‌رود، رمز آن است كه تمام اين امور در عرش الهى واقع مى‌شود.
مرحوم علامه طباطبايى مى‌فرمايد: عرش، حقيقتى از حقايق و امرى از امور خارجى و مركز تدبير امور جهان است. «7»
امام صادق عليه السلام فرمود: عرش و كرسى، از بزرگ‌ترين درهاى عالم غيب هستند. «العرش و
«1». حاقّه، 7.
«2». معانى الاخبار، ص 29.
«3». اعراف، 54.
«4». يونس، 3.
«5». رعد، 2.
«6». حديد، 4.
«7». تفسير الميزان.
جلد 8 - صفحه 220
الكرسى بابان من اكبر ابواب الغيوب»
مراد از عرش، تخت جسمى نيست، زيرا تخت روى آب بند نمى‌شود. «وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ» «1» بلكه مراد آن است كه روزى كه هنوز زمين و آسمان نبود و جهان يكسره آب بود، قلمرو فرماندهى خداوند بر آب بود و پس از پيدايش آسمان‌ها و زمين ستاد فرماندهى جهان هستى به آسمان‌ها منتقل شد.
پیام ها
1- قهر خداوند بر كفّار يكى از سنّت‌هاى الهى است. «كَذلِكَ حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
2- كيفر الهى گزاف نيست بلكه بر اساس عدل و حقّ است. «حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
3- مجازات و كيفر مجرمان از شئون ربوبيّت است. «حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
4- عامل نابودى گذشتگان كفر بوده است. «حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا»
5- مؤمنان بايد به خود بنازند كه مقرّبان درگاه الهى همواره به آنان دعا مى‌كنند. «يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ .. وَ يَسْتَغْفِرُونَ»
6- اسلام، فكر انسان را از خوراك و پوشاك و مسكن، به عرش و فرشته و تسبيح و تحميد بالا مى‌برد. «يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ- يُسَبِّحُونَ»
7- بى نهايت، تنها خداست، حتّى عرش الهى محدوديّت دارد. «حَوْلَهُ»
8- حمد و تسبيح، بارها در قرآن در كنار هم ذكر شده است و در ذكر ركوع و سجود قرين يكديگرند. «يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ»
9- آداب دعا اين است: ابتدا تسبيح و تحميد، «يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ» سپس تجليل و توصيف، «وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» آن گاه دعا. «فَاغْفِرْ»
10- سنگينى مسئوليّت، شما را از تسبيح و تحميد خدا و ياد نيازمندان باز ندارد.
فرشتگان حامل عرش، هم به ياد خدا هستند، «يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ» و هم محتاجان را دعا مى‌كنند. «يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا»
«1». هود، 7.
جلد 8 - صفحه 221
11- در دعا سنخيّت لازم است. فرشتگانِ اهل ايمان براى مؤمنان دعا مى‌كنند. يُؤْمِنُونَ ... يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا
12- ايمان، رشته اتصال و ارتباط ميان عالم ملك با عالم ملكوت است. «يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا»
13- استغفار كسانى در حقّ ديگران مؤثّر است كه خود اهل ايمان باشند. «يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا»
14- ميان فرشتگان و انسان رابطه است. (امام سجّاد عليه السلام در صحيفه‌ى سجّاديه به گروه‌هايى از فرشتگان دعا و درود مى‌فرستد و) فرشتگان حامل عرش در اين آيه به انسان‌ها درود مى‌فرستند. «يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا»
15- دعا به ديگران، يك ارزش پسنديده و شناخته شده‌ى قرآنى است. «وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا»
16- كسانى مشمول دعاى فرشتگانند كه اهل ايمان و عمل باشند. آمَنُوا ... اتَّبَعُوا
17- توبه به تنهايى كافى نيست، پيروى عملى لازم است. «تابُوا وَ اتَّبَعُوا»
18- راه نجات، در پيروى از راه خداست. «وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ «7»
«1» سوره يس، آيه 15.
جلد 11 - صفحه 282
الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ: آنانكه برمى‌دارند عرش را از ملائكه به جهت امتثال امر او، وَ مَنْ حَوْلَهُ: و آنانكه اطراف عرش‌اند از كرّوبيان كه هميشه به طواف آن مشغولند، يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ: تنزيه مى‌كنند و به پاكى اقدام مى‌نمايند تنزيهى كه پيوسته است به ستايش پروردگار خود، وَ يُؤْمِنُونَ بِهِ: و تصديق مى‌كنند و اعتراف مى‌نمايند به ربوبيت و وحدانيت او؛ يعنى حمله عرش و كرّوبين كه اخص خواص ملائكه‌اند، به ذكر اجلال و اكرام سبحانى مشغولند.
حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در خطبه اول نهج البلاغه فرمايد: بعد از آنكه بارى تعالى خلق سماوات نمود بر وجه اتمّ و اكمل، گشود آنچه ما بين آسمانهاى بلند است به چند طبقه، پس پر ساخت آن طبقات سماوات را به انواع متباينه و حالات مختلفه از ملائكه خود، بعضى ايشان سجده كنندگان كه ركوع نمى‌كنند «اين مرتبه مقربان درگاه الهى است» و بعضى ركوع كنندگان كه قيام ننمايند «اين صفت حمله عرش است» «1».
از شهر بن حوشب نقل شده كه حمله عرش هشت‌اند، چهار مى‌گويند:
«سبحانك اللهم و بحمدك لك الحمد على حلمك بعد علمك». و چهار ديگر گويند:
«سبحانك اللهم و بحمدك لك الحمد على عفوك بعد قدرتك». «2» وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا: و طلب آمرزش مى‌كنند براى آنانكه ايمان آورده‌اند و تصديق نموده‌اند. و استغفار ايشان به اين طريق است: رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ: اى پروردگار ما فرا رسيده به همه چيزى، رَحْمَةً وَ عِلْماً: از روى بخشش و دانش، و چون رحمت و علم تو به همه چيزى رسيده، فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا: پس بيامرز مر آنان را كه توبه كردند از شرك و معاصى، وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ:
پيروى كردند راه تو را كه ايمان است، وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ: و نگاه دار ايشان
«1» نهج البلاغه، ترجمه فيض الاسلام، ص 28.
«2» منهج الصادقين، ج 8، ص 128.
جلد 11 - صفحه 283
را از عذاب آتش سوزان.
تتمه:
فى الكافى- عن الصادق عليه السّلام ان للّه ملئكة يسقطون الذّنوب عن ظهور شيعتنا كما يسقط الريح الورق فى اوان سقوطه و ذلك قوله تعالى: «الّذين يحملون العرش- الايه». قال: استغفارهم و اللّه لكم دون هذا الخلق. «1»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ كَذلِكَ حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ أَصْحابُ النَّارِ «6» الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ «7» رَبَّنا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «8» وَ قِهِمُ السَّيِّئاتِ وَ مَنْ تَقِ السَّيِّئاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ «9» إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمانِ فَتَكْفُرُونَ «10»
ترجمه
و همچنين واجب شد حكم پروردگارت بر كسانيكه كافر شدند همانا آنها اهل آتشند
آنانكه حمل ميكنند عرش را و آنانكه در اطراف آنند تنزيه ميكنند بستايش پروردگارشان و ميگروند باو و آمرزش مى‌طلبند براى آنانكه ايمان آوردند پروردگارا احاطه دارى بر همه چيز ببخشش و دانش پس بيامرز آنان را كه توبه كردند و پيروى نمودند راه تو را و نگهدار آنان را از عذاب دوزخ
پروردگارا و داخل كن ايشان را در بهشتهاى اقامتگاه هميشگى كه وعده دادى بآنان و هر كه را كه شايسته باشد از پدرانشان و زنانشان و اولادشان همانا تو ارجمند درست كردارى
و نگهدارشان از بدى‌ها و هر كه را كه نگهدارى از بديها در چنين روز پس بتحقيق رحمت نمودى او را و اين است آن كاميابى بزرگ
همانا آنها كه كافر شدند ندا كرده ميشوند كه هر آينه دشمنى خدا بزرگتر بود از دشمنى شما با خودتان در وقتى كه خوانده ميشديد بسوى ايمان پس كافر ميشديد.
تفسير
- خداوند متعال در تعقيب آيات سابقه ميفرمايد و چنانچه امم سالفه كه با انبياء عظام مخالفت نمودند مستحق عذاب الهى شدند كفار مكه هم كه با خاتم ايشان معاندت ورزيدند محكوم بحكم الهى گشتند كه از ملازمين
جلد 4 صفحه 517
آتش جهنم باشند و قمى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد بنى اميه‌اند و ملائكه عظيم الشّأنى كه حمله عرش الهى هستند و ملائكه‌ئى كه در اطراف آن طواف مينمايند و آنانرا كرّ و بيان خوانند تسبيح مينمايند خدا را بحمد و ثنا و معتقدند بيگانگى او و طلب مغفرت مينمايند از خدا براى اهل ايمان بتوحيد خدا و نبوّت محمد مصطفى و امامت ائمه هدى چنانچه از حضرت رضا و حضرت صادق عليهما السلام نقل شده كه استغفار آنها مخصوص بشيعيان است و معمولا قبل از دعا بايد ثناى الهى را بجا آورد لذا عرضه ميدارند پروردگارا رحمت و علم تو بر همه چيز احاطه دارد پس بيامرز كسانى را كه توبه نمودند از كفر و خلاف و عصيان و پيروى نمودند از دين اسلام و مذهب اثنى عشرى و حفظ فرما ايشانرا از عذاب جهنم و اين دلالت دارد بر آنكه پذيرفتن توبه بر خداوند واجب نيست بلكه منوط باختيار و تفضّل الهى است و الّا احتياج بدعا و مسئلت ملائكه نداشت و از خداوند ميخواهند كه ايشان را با تمام كسان صالحشان داخل در بهشت جاويد فرمايد بر حسب وعده‌ئى كه بآنها فرموده بتوسط انبياء و اولياء تا سرورشان كامل و نعمت بهشت بر آنها گواراتر گردد چون خداوند عزيز است و بايد عزّت اهل ايمان را بدرجه كمال برساند و حكيم است و حكمت اقتضاى چنين مرحمتى باهل ايمان دارد و نيز از خدا ميخواهند كه ايشان را از شرور و بديها مخصوصا بديهاى آخرت كه فوق بديها است محفوظ فرمايد چون كسيكه از عقوبات روز قيامت كه سخت‌ترين عقوبتها است محفوظ ماند حقّا مشمول رحمت الهى شده و برستگارى بزرگ فائز گشته و محتمل است مراد از سيّئات معاصى باشد چون كسيكه از معاصى و تبعات آنها محفوظ ماند كاملا كامياب و فائز شده و چون كفار نامه اعمال خود و عقوبات آنها را مشاهده نمايند خودشان از خودشان بدشان مى‌آيد و با نفس امّاره بسوئشان بغض شديد پيدا ميكنند پس ملائكه دوزخ بآنها ميگويند بغض و خشم خداوند بر شما وقتى كه پيغمبران شما را بايمان دعوت مينمودند و اجابت نميكرديد بيشتر بود از بغض و خشم شما امروز بر خودتان و قمى ره فرموده مراد از كسانيكه حمل مينمايند عرش را پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم و اوصياء بعد از اويند كه حمل مينمايند علم حق را و كسانيكه در گرد عرشند ملائكه ميباشند و كسانيكه
جلد 4 صفحه 518
ايمان آوردند شيعيان آل محمد صلى اللّه عليه و اله ميباشند كه توبه نمودند از ولايت كسانيكه غصب حق ايشان را نمودند و سبيل الهى ولايت ولىّ خدا است و صلحاء كسانى هستند كه قبول ولايت على عليه السّلام را كه صلاح ايشان در آن بوده نموده‌اند و رحمت خدا در روز قيامت است و فوز عظيم براى كسانى است كه نجات يافتند از ولايت كسانيكه غصب مقام آنحضرت را نمودند و مراد از عرش در ضمن آية الكرسى و غيرها ذكر شده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
الَّذِينَ يَحمِلُون‌َ العَرش‌َ وَ مَن حَولَه‌ُ يُسَبِّحُونَ بِحَمدِ رَبِّهِم وَ يُؤمِنُون‌َ بِهِ وَ يَستَغفِرُون‌َ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعت‌َ كُلَّ شَي‌ءٍ رَحمَةً وَ عِلماً فَاغفِر لِلَّذِينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِم عَذابَ الجَحِيم‌ِ «7»
جلد 15 - صفحه 355
كساني که حمل ميكنند عرش الهي را و كساني که اطراف عرش هستند تسبيح و تحميد پروردگار خود ميكنند و ايمان باو دارند و طلب مغفرت ميكنند براي كساني که ايمان آورده‌اند ميگويند پروردگار ما وسعت داده‌اي هر شي‌ء را رحمة و علم پس بيامرز براي كساني که تائب شدند و متابعت كردند راه تو را و نگهدار آنها را از عذاب جحيم.
الَّذِينَ يَحمِلُون‌َ العَرش‌َ عرش الهي محيط بكرسي و كرسي محيط بسماوات سبع و آسمان اول محيط بجميع عوالم سفلي از كره زمين و آب و هوا و هر آسماني محيط بمادون پس عرش محيط بجميع عوالم جسماني از كرات علويه و سفليه است و حمله عرش ملائكه هستند و بقدري با عظمت که زمين گنجايش آنها را ندارد و در ليلة المعراج پيغمبر (ص) رفت الي ما فوق العرش که قاب‌َ قَوسَين‌ِ أَو أَدني بود و قنداقه ابي عبد اللّه و حضرت بقية اللّه را بردند حمله عرش زيارت كنند.
وَ مَن حَولَه‌ُ که سادات ملائكه هستند که اطراف عرش هستند.
يُسَبِّحُونَ تسبيح ملائكه تنزيه و تقديس حق است از جميع عيوب و نواقص و احتياجات.
بِحَمدِ رَبِّهِم باء بمعني مع است يعني «مع حمد ربّهم» و تحميد آنها تمجيد حق است ذاتا و صفة و فعلا.
وَ يُؤمِنُون‌َ بِهِ ايمان ملائكه چون تمام حقائق نزد آنها مكشوف است و موانعي که در بشر هست از شهوت و غضب و حب‌ّ جاه و مال و كبر و نخوت و قساوت و فعل معاصي در آنها نيست و تماما معصوم هستند و شيطان راهي بآنها ندارد و لذا انسان اگر با اينکه موانع ايمان بياورد مقامش از ملائكه بالاتر ميرود.
وَ يَستَغفِرُون‌َ لِلَّذِينَ آمَنُوا يكي از عبادات حمله عرش و ملائكه حول عرش استغفار در حق مؤمنين است چون مشاهده ميكنند که مؤمنين بسا آلوده به پاره‌اي از معاصي ميشوند بر آنها طلب مغفرت ميكنند و از اينکه جمله دو نكته
جلد 15 - صفحه 356
ميتوان استفاده كرد يكي آنكه طلب مغفرت براي مؤمنين خود يك عبادت بزرگي است چنانچه در ادعيه بسيار داريم و از آيات شريفه قرآن هم استفاده ميشود ديگر آنكه استغفار حمله عرش و ملائكه حول عرش يقينا مستجاب است و كلمه «للّذين آمنوا» افاده عموم دارد مي‌گوييم اگر مؤمن با ايمان از دنيا رفت يقينا آمرزيده ميشود.
رَبَّنا وَسِعت‌َ كُلَّ شَي‌ءٍ رَحمَةً وَ عِلماً اما سعه رحمت صريح قرآن است که ميفرمايد وَ رَحمَتِي وَسِعَت كُلَّ شَي‌ءٍ- الي قوله وَ الَّذِينَ هُم بِآياتِنا يُؤمِنُون‌َ- اعراف آيه 155 فقط قابليّت رحمة ميخواهد و آن ايمان است و اما سعه علم قوله تعالي وَ أَن‌َّ اللّه‌َ قَد أَحاطَ بِكُل‌ِّ شَي‌ءٍ عِلماً- طلاق آيه 12.
فَاغفِر لِلَّذِينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ توبه از كفر و شرك و ضلالت و معاصي و متابعت سبيل الهي اطاعت فرامين اوست.
وَ قِهِم عَذابَ الجَحِيم‌ِ وقايه حفظ است از عذاب جهنّم اينکه تفسير ظاهر آيه شريفه و اما تأويل باطن آيه در اخبار بسيار داريم عرش را بعلم الهي و حاملين علم انبياء و مخصوصا وجود مقدس حضرت رسالت و من حوله ائمّه اطهار اينها تسبيح و تحميد و استغفار ميكنند براي شيعيان.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 7)- حاملان عرش الهی پیوسته به اهل ایمان دعا می‌کنند لحن آیات پیشین نشان می‌داد که این آیات هنگامی نازل شده که مسلمانان در اقلیت و محرومیت بودند، و دشمنان در اوج قدرت.
و به دنبال آن آیات بعد در حقیقت برای این نازل شده که به مؤمنان راستین بشارت دهد که شما هرگز تنها نیستید.
می‌فرماید: «فرشتگانی که حاملان عرشند و آنها که در گرداگرد آن (طواف می‌کنند) تسبیح و حمد پروردگارشان را می‌گویند و به او ایمان دارند و برای مؤمنان استغفار می‌کنند» (الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا).
گفتار آنها این است که می‌گویند: «پروردگارا! رحمت و علم تو همه چیز را فراگرفته (تو از گناهان بندگانت با خبری و نسبت به آنها رحیمی خداوندا!) آنها را که توبه کرده‌اند و راه تو را پیروی می‌کنند بیامرز و آنها را از عذاب دوزخ نگاه دار» (رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِیلَکَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِیمِ).
این آیه از یک سو به مؤمنان می‌گوید تنها شما نیستید که عبادت خداوند می‌کنید، و تسبیح و حمد او را می‌گویید، قبل از شما مقربترین فرشتگان خداوند و حاملان و طواف کنندگان عرش خدا حمد و تسبیحش می‌گویند.
ج4، ص256
از سوی دیگر به کفار هشدار می‌دهد که ایمان آوردن یا نیاوردن شما مهم نیست، خدا نیازی به ایمان کسی ندارد.
و از سوی سوم به مؤمنان آگاهی می‌دهد که شما در این جهان تنها نیستید- هر چند در محیط زندگی خود در اقلیت باشید- نیرومندترین قدرتهای غیبی عالم پشتیبان شما و دعاگوی شما هستند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
