باز بگو: چه تصور میکنید اگر خدا برای شما روز را تا قیامت پاینده و ابدی قرار دهد جز خدا کیست خدایی که برای آرامش و استراحت شما شب را پدید گرداند؟ آیا چشم بصیرت (به حکمت گردش روز و شب) نمیگشایید؟
بگو: به من خبر دهید اگر خدا روز را بر شما تا روز قیامت پاینده و جاوید کند، کدام معبودی است جز خدا که شبی را برای شما بیاورد تا در آن بیارامید؟ پس آیا [آثار قدرت او را] نمی بینید؟
بگو: «هان، چه مىپنداريد اگر خدا تا روز قيامت روز را بر شما جاويد بدارد؛ جز خداوند كدامين معبود براى شما شبى مىآورد كه در آن آرام گيريد، آيا نمىبينيد؟»
بگو: چه تصور مىكنيد اگر الله روزتان را تا روز قيامت طولانى سازد؟ جز او كدام خداست كه شما را شب ارزانى دارد كه در آن بياساييد؟ مگر نمىبينيد؟
بگو: «به من خبر دهید اگر خداوند روز را تا قیامت بر شما جاودان کند، کدام معبود غیر از خداست که شبی برای شما بیاورد تا در آن آرامش یابید؟ آیا نمیبینید؟!»
Say, ‘Tell me, if Allah were to make the day perpetual for you until the Day of Resurrection, what god other than Allah can bring you night wherein you can rest? Will you not perceive?’
Say: Tell me, if Allah were to make the day to continue incessantly on you till the day of resurrection, who is the god besides Allah that could bring you the night in which you take rest? Do you not then see?
Say: Have ye thought, if Allah made day everlasting for you till the Day of Resurrection, who is a god beside Allah who could bring you night wherein ye rest? Will ye not then see?
Say: See ye? If Allah were to make the day perpetual over you to the Day of Judgment, what god is there other than Allah, who can give you a night in which ye can rest? Will ye not then see?
معانی کلمات آیه
سرمد: دائم. هميشه. «السرمد على فعلل: الدائم».
تسكنون: سكون: آرام گرفتن و آرامش بعد از حركت. تَسْكُنُونَ فِيهِ آرام مىگيريد در آن.[۱]
(و) بگو: به من خبر دهيد كه اگر خداوند، روز شما را تا روز رستاخيز جاودان بدارد، كدام خدايى غير از «اللّه» براى شما شب خواهد آورد تا در آن آرامش (و آسايش) يابيد؟ پس آيا نمىنگريد؟
پیام ها
1- نظام حاكم بر هستى، از طرف خداوند است واگر بخواهد آن را به نظام ديگرى تبديل مىكند. إِنْ جَعَلَ اللَّهُ ...
2- قدرت خداوند نسبت به همهى پديدهها يكسان است. جَعَلَ ... اللَّيْلَ سَرْمَداً، جَعَلَ ... النَّهارَ سَرْمَداً
3- شب براى آسايش است و انسان نيازمند آسايش. «تَسْكُنُونَ فِيهِ»
4- افراد بىبصيرت، قابل توبيخ و سرزنش هستند. «أَ فَلا تُبْصِرُونَ»
قُلْ أَ رَأَيْتُمْ: بگو اى پيغمبر به منكران توحيد: خبر دهيد مرا، إِنْ جَعَلَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ النَّهارَ: اگر قرار دهد بر شما روز را، سَرْمَداً إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ: پاينده و باقى تا روز قيامت، يا آنكه آفتاب را در وسط السماء بدارد و مدار فوق ارضين آن را به حركت درآورد، مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ: كيست خدائى به غير از خداى به حق كه ذات يگانه «اللّه» است، يَأْتِيكُمْ بِلَيْلٍ تَسْكُنُونَ فِيهِ: بياورد شما را شبى كه آرام گيريد در آن و از زحمت اشغال و مشقت اعمال استراحت كنيد در آن؟
أَ فَلا تُبْصِرُونَ: آيا نمىبينيد آثار قدرت را به ديده تفكر و تأمل كه حقيقتا خداشناس شويد!
بگو خبر دهيد كه اگر قرار دهد خدا بر شما روز را پاينده تا روز قيامت كيست خدائى جز خدا كه بياورد براى شما شبى كه آرام گيريد در آن آيا پس نمىبينيد
و از رحمت خود قرار داد براى شما شب و روز را تا بياراميد در آن و تا طلب كنيد از فضلش و باشد كه شما شكر كنيد
و روز كه ندا كند آنها را پس گويد كجايند شريكان من كه بوديد گمان ميبرديد
و بيرون آوريم از هر جماعتى گواهى را پس گوئيم بياوريد دليلتان را پس دانند كه حق مر خدا را است و ضايع گردد از آنها آنچه بودند كه نسبت بدروغ ميدادند.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب آيات سابقه كه دلالت بر انحصار اراده و اختيار و حكم بخداوند قادر مختار دارد فرموده بگو اى پيغمبر باين مشركين كه بگوئيد بدانم اگر خداوند شب را بر شما ممتدّ نمايد تا روز قيامت آيا غير از خدا كيست كه بتواند براى اداره معاش شما ايجاد نور و روشنائى نمايد و آنها چون ميدانند غير از خدا كسى قدرت بر اين امر ندارد اقرار خواهند نمود و حجّت بر آنها تمام خواهد شد و بعدا بگو پس چرا گوش شنوا نداريد و دست از پرستش بتها بر نميداريد و نيز بآنها بگو كه بگوئيد بدانم اگر خدا روز را بر شما ممتدّ نمايد كيست كه بتواند شب را براى استراحت شما ايجاد كند تا بگويند غير از خدا كسى نميتواند و مأخوذ با قرارشان شوند و بعد بگو چرا پس بصيرت بخداى خود پيدا نميكنيد و براى او شريك قرار ميدهيد و بنظر حقير چون راه بصيرت و بينائى توجه و شنوائى است افلا تسمعون بر افلا تبصرون مقدّم شده و بعضى وجه آنرا مناسبت شنوائى با شب و بينائى با روز دانستهاند و فايده نور و روشنائى را هم چون روشن و آشكار بود ذكر نفرموده است و اين از رحمت و مهربانى و بنده نوازى خدا است كه شب را براى آسايش و روز را براى اداره معاش و اكتساب بندگان قرار داده تا باميد خدا كسب كنند و بر نعم الهى شكرگزار باشند و غير او را پرستش و ستايش ننمايند و ياد كن اى پيغمبر براى آنها روزى را كه خداوند بطور ملامت و سرزنش خطاب نمايد و بآنها بفرمايد كجايند آنهائيكه شما شركاء من مىپنداشتيد و بيرون آورد از هر فرقه و جماعتى پيشوا و مقتداى
جلد 4 صفحه 205
آنها را براى گواهى دادن بر عقائد و اعمالشان از قبيل انبياء و اولياء و علماء عدول و بآنها بفرمايد اگر دليلى بر حق بودن عقائد و اعمالتان داريد اقامه نمائيد و آنها نتوانند دليلى بياورند كه مصحّح عقائد و اعمالشان باشد و بدانند كه حق با خدا و اولياء او بوده كه تكليف آنها را در دنيا بيان فرمودهاند و آنها پيروى ننمودند و بهواى نفس خودشان عمل كردند و آنچه را دست آويز خود قرار داده بودند از دست آنها برود و معبودها و دروغهاشان نيست و نابود گردد و حيران و سرگردان بمانند مانند كسيكه همه چيز خود را گم كرده باشد و چارهاى نداشته باشد و در وجه تكرار مفاد آيه ما قبل آخر گفتهاند قبلا براى اظهار بطلان عقايد آنها بوده و اخيرا براى اثبات دليل نداشتن آنها بر ادّعاشان در حضور گواهان و ظاهرا براى تأكيد و مبالغه در نكوهش و ملامت بر شرك كه اعظم معاصى است ميباشد.
قرار دهد خداوند بر شما روز را ثابت و باقي تا روز قيامت كيست الهي غير خداوند بياورد براي شما بشب که سكونت كنيد در او آيا پس از اينکه بينا نميشويد.
فقط امر برسد بزمين که ساكن باش و اينکه قسمت ربع مسكون در حال سكون زمين مقابل شمس باشد تا روز قيامت روز است.
تنبيه: روز و شب نه فقط براي اينکه است که روزها در مقام تحصيل معاش و شبها استراحت داشته باشند زيرا ممكن است شب مشغول بكار باشند و روز استراحت كنند چنانچه نوع كارخانهها در اينکه زمان شب و روز بكار است و كاركنان هم بتناوب شب و روزي هستند بلكه اگر دائما شب باشد يا روز سكونت در زمين ممكن نيست يا از شدت برودت هلاك ميشوند و يا از شدت حرارت بلكه جنبده در زمين باقي نميماند و گياه روئيده نميشود و بثمر نميرسد لذا ميفرمايد:
جواب: اينکه آلهه اينها که باعتراف خود مشركين هيچگونه قدرت و ضرر و نفعي ندارند، چه استحقاق پرستش دارند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 72)- این آیه سخن از نعمت «ظلمت و تاریکی» به میان میآورد، میفرماید: «بگو: به من خبر دهید اگر خداوند روز را تا قیامت بر شما جاودان کند چه معبودی غیر از اللّه است که شبی برای شما بیاورد تا در آن آرامش یابید؟ آیا نمیبینید»؟! (قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ جَعَلَ اللَّهُ عَلَیْکُمُ النَّهارَ سَرْمَداً إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ مَنْ إِلهٌ غَیْرُ اللَّهِ یَأْتِیکُمْ بِلَیْلٍ تَسْکُنُونَ فِیهِ أَ فَلا تُبْصِرُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: