آیه 71 سوره توبه

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

[9–71] (مشاهده آیه در سوره)

<<70	آیه 71 سوره توبه	72>>
سوره : سوره توبه (9) جزء : 10 نزول : مدینه ترتیل ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

• الهی قمشه‌ای
• انصاریان
• فولادوند
• آیتی
• مکارم شیرازی

و مردان و زنان مؤمن همه یاور و دوستدار یکدیگرند، خلق را به کار نیکو وادار و از کار زشت منع می‌کنند و نماز به پا می‌دارند و زکات می‌دهند و حکم خدا و رسول او را اطاعت می‌کنند، آنان را البته خدا مشمول رحمت خود خواهد گردانید، که خدا صاحب اقتدار و درست کردار است.

مردان و زنان با ایمان دوست و یار یکدیگرند؛ همواره به کارهای نیک و شایسته فرمان می دهند و از کارهای زشت و ناپسند بازمی دارند، و نماز را برپا می کنند، و زکات می پردازند، و از خدا و پیامبرش اطاعت می نمایند؛ یقیناً خدا آنان را مورد رحمت قرار می دهد؛ زیرا خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.

و مردان و زنان با ايمان، دوستان يكديگرند، كه به كارهاى پسنديده وا مى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و نماز را بر پا مى‌كنند و زكات مى‌دهند، و از خدا و پيامبرش فرمان مى‌برند. آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد، كه خدا توانا و حكيم است.

مردان مؤمن و زنان مؤمن دوستان يكديگرند. به نيكى فرمان مى‌دهند و از ناشايست باز مى‌دارند، و نماز مى‌گزارند و زكات مى‌دهند و از خدا و پيامبرش فرمانبردارى مى‌كنند. خدا اينان را رحمت خواهد كرد، خدا پيروزمند و حكيم است.

مردان و زنان باایمان، ولیّ (و یار و یاور) یکدیگرند؛ امر به معروف، و نهی از منکر می‌کنند؛ نماز را برپا می‌دارند؛ و زکات را می‌پردازند؛ و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند؛ بزودی خدا آنان را مورد رحمت خویش قرارمی‌دهد؛ خداوند توانا و حکیم است!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

• Qarai
• Shakir
• Pickthall
• yusufali

But the faithful, men and women, are comrades of one another: they bid what is right and forbid what is wrong and maintain the prayer, give the zakat, and obey Allah and His Apostle. It is they to whom Allah will soon grant His mercy. Indeed Allah is all-mighty, all-wise.

And (as for) the believing men and the believing women, they are guardians of each other; they enjoin good and forbid evil and keep up prayer and pay the poor-rate, and obey Allah and His Apostle; (as for) these, Allah will show mercy to them; surely Allah is Mighty, Wise.

And the believers, men and women, are protecting friends one of another; they enjoin the right and forbid the wrong, and they establish worship and they pay the poor-due, and they obey Allah and His messenger. As for these, Allah will have mercy on them. Lo! Allah is Mighty, Wise.

The Believers, men and women, are protectors one of another: they enjoin what is just, and forbid what is evil: they observe regular prayers, practise regular charity, and obey Allah and His Messenger. On them will Allah pour His mercy: for Allah is Exalted in power, Wise.

معانی کلمات آیه

اولياء: سرپرستان، دوستان. ولى (بر وزن عقل)، در اصل به معنى نزديكى است.

تفسیر آیه

• تفسیر نور
• اثنی عشری
• روان جاوید
• اطیب البیان
• برگزیده تفسیر نمونه
• سایر تفاسیر

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ «71»

مردان وزنان با ايمان، يار وياور واولياى يكديگرند، به معروف (خوبى‌ها) فرمان مى‌دهند و از منكرات و بدى‌ها (منكرات) نهى مى‌كنند، نماز بر پاى داشته، زكات مى‌پردازند و از خداوند و پيامبرش پيروى مى‌كنند. بزودى خداوند آنان را مشمول رحمت خويش قرار خواهد داد. همانا خداوند، تواناى غالب و حكيم است.

جلد 3 - صفحه 463

نکته ها

آيه‌ى 67، درباره‌ى منافقان تعبيرِ «بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ» را آورده بود، امّا اين آيه درباره‌ى مؤمنان مى‌فرمايد: «بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ»، شايد اختلاف تعبير به خاطر آن است كه بر خلاف مؤمنان، وحدت عميق و پيوند ولايت در ميان منافقان نيست و هنگام بروز منافع شخصى، وفادار نيستند و وحدتشان ظاهرى و صورى است، به قول قرآن: «تَحْسَبُهُمْ جَمِيعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّى» «1» آنان را متّحد مى‌پندارى در حالى كه دلهايشان پراكنده است.

چون امر به معروف ونهى از منكر، عامل برپايى واجبات ديگر است، از اين‌رو در آيه، قبل از نماز و زكات آمده است. «2»

پیام ها

1- زن و مرد هردو، در اصلاح جامعه تأثير گذارند. «الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ»

2- مؤمنان در جامعه‌ى اسلامى، نسبت به يكديگر از طرف خداوند، حقّ ولايت و نظارت همراه با محبّت دارند و بى‌تفاوت نيستند. «بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ»

3- امر به معروف ونهى از منكر كه بر همه‌ى مردان وزنان با ايمان واجب است، برخاسته از حقّ ولايت بر يكديگر است. بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ‌

4- امر ونهى، در سايه‌ى محبّت وولايت قابل اجراست. بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ، يَأْمُرُونَ‌ ...

5- توجّه به زندگى محرومان و تأمين اجتماعى فقرا، در كنار مسائل عبادى ديگر است. يُقِيمُونَ‌، يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ‌ ...

6- ايمان در اصلاح فرد و جامعه، نقش به سزايى دارد. الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌ ... يَأْمُرُونَ‌، يَنْهَوْنَ‌، يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ‌

7- امر به معروف ونهى از منكر، اقامه‌ى نماز، پرداخت زكات واطاعت از خدا و رسول، وظيفه و عملكرد دائمى مؤمنان است. «يَأْمُرُونَ‌، يَنْهَوْنَ‌، يُقِيمُونَ، يُؤْتُونَ، يُطِيعُونَ» (فعل مضارع رمز استمرار است)

---

«1». حشر، 14.

«2». تحف‌العقول، ص 237.

جلد 3 - صفحه 464

8- كسانى‌كه ديگران را به كارهاى خوب دعوت مى‌كنند، بايد خود نيز اهل عمل باشند. «يَأْمُرُونَ‌، يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ»

9- اطاعت از خدا و رسول بايد با ميل و رغبت باشد. «يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ» (اطاعت در لغت به معناى پيروى با ميل است)

10- هم اطاعت از خدا در برنامه‌هاى عبادى لازم است و هم اطاعت از رسول در برنامه‌هاى حكومتى. «يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ»

11- اعمال انسان، زمينه‌ساز رحمت الهى است. «يَأْمُرُونَ‌، يَنْهَوْنَ‌، يُقِيمُونَ‌، يُؤْتُونَ‌، يُطِيعُونَ‌، سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ»

12- زن ومرد در دريافت رحمت الهى يكسان مى‌باشند. الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌ ... سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (71)

چون حق تعالى مبالغه فرمود در بيان وصف منافقين به اعمال فاسده و افعال خبيثه و تعقب به ذكر انواع وعيد در حق آنها در دنيا و آخرت، سپس توصيف مؤمنين را به خصال حميده و اعمال خيريه به نقيض منافقين بيان فرمايد:

وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌: و مردان و زنان مؤمنه. بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ‌:

بعضى از ايشان محبان و دوستان برخى ديگرند در تعاون و تناصر يكديگر در طريق قديم و دين مستقيم. و معاونت آنان بر اين وجه است كه بر ضد منافقين داراى اوصاف حسنه:

صفت اول: يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ‌: امر مى‌كنند به كارهاى نيكو كه آن ايمان و فرمانبردارى است در جميع اوامر الهى و آنچه را كه واجب فرموده يا راضى باشد به آن عقلا يا شرعا.

صفت دوم: وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ: و باز مى‌دارند از كارهاى ناشايسته كه آن كفر و انواع معاصى است و آنچه نهى فرموده و رضا ندارد آن را عقلا يا شرعا.

نكته- ذكر «من» در آيه منافقين و لفظ اولياء در آيه مؤمنين براى آن است كه در صفت منافقين «بعضهم من بعض» دلالت دارد بر اينكه نفاق تابعين متفرع بر نفاق سالفين است، زيرا نفاق و كفر تابعين حاصل شده به سبب تقليد اكابر و رؤسا به هواى نفس و طبيعت و عادت، اما وفاق مؤمنين بتحقيق حاصل شده نه‌

ج5، ص 145

بواسطه ميل و عادت بلكه بواسطه مشاركت در استدلال و هدايت و توفيق و اتحاد حق حقيقى دارند، لا جرم وحدت ايمانى بين آنها ثابت شده.

صفت سيم: وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ: و بر پا مى‌دارند نماز را به شرايط و اركان و آداب آن كه مأمورند.

صفت چهارم: وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ: و مى‌دهند زكات را به آداب متعلقه به آن.

صفت پنجم: وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ‌: و فرمان مى‌برند حضرت الهى و رسول سبحانى را در جميع امور.

أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ‌: آن گروه پاكيزه سيره، و ستوده خصلت، زود باشد كه رحمت فرمايد حق تعالى ايشان را، يعنى محققا آنها را مستغرق رحمت خود گرداند در دنيا و آخرت (چه سين مؤكد وقوع است). إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ‌:

بتحقيق خداى تعالى غالب است بر هر چه اراده فرمايد و هيچ چيز مانع اراده او نشود، دانا است به حكمت و مصلحت، و وضع نمايد هر شى‌ء را به محل خود، و رحمت و عذاب را به محل خود قرار دهد.

تنبيه- آيه شريفه دلالت دارد بر آنكه امر به معروف و نهى از منكر از واجبات عينى است كه بر هر فرد فرد مكلفين واجب است، زيرا از صفات جميع مؤمنان شمرده و تخصيص به قومى دون قومى نداده.

حضرت امير المؤمنين على عليه السّلام در ذيل خطبه قاصعه فرمايد: و انّ عندكم الامثال من بأس اللّه و قوارعه و ايّامه و وقايعه فلا تستبطئوا وعيده جهلا باخذه و تهاونا ببطشه و يأسا من بأسه، فانّ اللّه سبحانه لم يلعن القرن الماضى بين ايديكم إلّا لتركهم الأمر بالمعروف و النّهى عن المنكر فلعن اللّه السّفهاء لركوب المعاصى و الحلماء لترك النّواهى.

يعنى: و بتحقيق نزد شما است داستانها از شدت عذاب الهى و عقوبات كوبنده او و روزهاى سخت او واقعه‌هاى نكال او، پس بعيد نشماريد وعيد عذاب او را از جهت جهالت شما به مؤاخذه او، و از جهت استخفاف به عنف و سطوت او و از جهت نوميدى از عذاب او، پس بتحقيق خداى تعالى دور نفرموده از رحمت واسعه خود اهل قرون گذشته را مگر به سبب ترك كردن ايشان امر

ج5، ص 146

به معروف و نهى از منكر را، پس دور فرمود از رحمت خود سفيهان را بواسطه ارتكاب معاصى و دانايان را به جهت ترك كردن نهى از مناهى.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (71) وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (72)

ترجمه‌

مردان مؤمن و زنان مؤمنه بعضى از آنها دوستان بعض ديگرند امر مى‌كنند بكار خوب و نهى مى‌كنند از كار بد و بپا ميدارند نماز را و ميدهند زكوة را و اطاعت مى‌كنند خدا و پيغمبرش را آنگروه زود باشد كه رحمت كند ايشان را خدا همانا خداوند غالب درست كردار است‌

وعده داد خدا مردان مؤمن و زنان مؤمنه را بهشتهائيكه ميرود در آنها نهرها جاودانيانند در آن و منزلهاى پاكيزه در باغ‌هاى جاويدان و خوشنودى از خدا بزرگتر است اين است آن كاميابى بزرگ.

تفسير

در مقابل سنخيّت اهل نفاق و كفر با يكديگر كه در آيات سابقه بيان شد سنخيّت و اتّحاد و دوستى اهل ايمان است از مرد و زن با يكديگر بدليل آنكه همه طالب و مروّج يك مقصودند امر ميكنند بكار خوب شرعى و عقلى و نهى ميكنيد از كار بد عقلى و شرعى و سعى مى‌كنند در اقامه نماز و از دادن زكوة بخل نمى‌كنند و اطاعت پيغمبر را اطاعت خدا ميدانند و از حكم او تخلّف نمى‌نمايند و خداوند هم مسلّما رحمت خود را در دنيا و آخرت از ايشان دريغ نميفرمايد چون سين مؤكّد وقوع فعل مضارع است و خدا داراى عزّت تامّه است كسى نميتواند مانع از نفوذ اراده او شود و افعالش محكم و متين و مطابق باصلاح عامّه است و در مجمع از پيغمبر (ص) نقل نموده كه عدن خانه خدا است كه كسى آنرا نديده و بقلب بشرى خطور نكرده سكونت نميكنند در آن مگر سه گروه انبياء و صدّيقان و شهداء خداوند ميفرمايد خوشا بحال كسانيكه داخل در آن خانه ميشوند و در خصال از آنحضرت نقل نموده كه كسيكه خوش داشته باشد كه زندگى كند مانند زندگى من و بميرد مانند مردن من و سكونت كند در بهشت من آن بهشتيكه خدا كه پروردگار من است بمن وعده فرموده كه باغهاى جاودان سبز و خرّمى است كه درخت هاى آنرا خداوند بدست خود كاشته و بعد فرموده بشو آنطور كه من ميخواهم و شده پس بايد دوست بدارد على بن أبي طالب و ذرّيّه او را بعد از او و از امير المؤمنين (ع) روايت شده است كه يك نفر يهودى پرسيد از آن حضرت كه مسكن پيغمبر شما از بهشت كجا است جواب فرمود اعلى درجات و اشرف مقامات آن كه جنّات عدن است و يهودى قسم خورد كه راست است و همان است كه موسى املاء نمود و هرون نوشت رزقنا اللّه بولايتهم‌

جلد 2 صفحه 601

انشاء اللّه تعالى و با همه اين تفصيلات ذرّه از خوشنودى خدا برتر و بالاتر و بزرگتر از تمام اين مراتب و مقامات و درجات است چون آن وسيله تمام سعادات و موجب هر فوز و فلاح و كاميابى و نجاح است و سبب وصول بدار كرامت اوست كه اكبر و اعظم ثواب‌هاى آخرت است ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ المُؤمِنُون‌َ وَ المُؤمِنات‌ُ بَعضُهُم‌ أَولِياءُ بَعض‌ٍ يَأمُرُون‌َ بِالمَعرُوف‌ِ وَ يَنهَون‌َ عَن‌ِ المُنكَرِ وَ يُقِيمُون‌َ الصَّلاةَ وَ يُؤتُون‌َ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُون‌َ اللّه‌َ وَ رَسُولَه‌ُ أُولئِك‌َ سَيَرحَمُهُم‌ُ اللّه‌ُ إِن‌َّ اللّه‌َ عَزِيزٌ حَكِيم‌ٌ (71)

و مؤمنين‌ و مؤمنات‌ نسبت‌ بيكديگر دوستي‌ و محبت‌ و دلبستگي‌ و اطاعت‌

جلد 8 - صفحه 267

و فرمان‌ بري‌ دارند امر بمعروف‌ ميكنند و نهي‌ ‌از‌ منكر و برپا ميدارند نماز ‌را‌ و اداء ميكنند زكاة ‌را‌ و اطاعت‌ ميكنند ‌خدا‌ و ‌رسول‌ ‌او‌ ‌را‌ اينها هستند ‌که‌ زود ‌باشد‌ مشمول‌ رحمت‌ الهي‌ شوند خداوند محققا عزيز غالب‌ ريزه‌كار ‌است‌ حكيم‌ عالم‌ بحكم‌ و مصالح‌ امور ‌است‌.

وَ المُؤمِنُون‌َ وَ المُؤمِنات‌ُ مراد اهل‌ ولايت‌ و معتقد بامامت‌ ائمه‌ اثني‌ عشر هستند چنانچه‌ ‌از‌ استشهادات‌ ائمه‌ ‌عليهم‌ ‌السلام‌ باين‌ ‌آيه‌ ‌در‌ نصرت‌ شيعه‌ بيك‌ ديگر استفاده‌ ميشود بَعضُهُم‌ أَولِياءُ بَعض‌ٍ بيك‌ ديگر كمك‌ و اعانت‌ و نصرت‌ و دوستي‌ و محبت‌ و همراهي‌ ميكنند ‌که‌ فرمودند

(بني‌ الاسلام‌ ‌علي‌ خمس‌)

يكي‌

يأمرون‌ بالمعروف‌

امر بمعروف‌ واجبات‌ شرعيه‌ الهيه‌، ديگر

و ينهون‌ ‌عن‌ المنكر

‌از‌ محرمات‌ شرعيه‌ الهيه‌ سوم‌

و يقيمون‌ الصلاة

‌هم‌ نماز ميگذارند و ‌هم‌ حفظ حدود نماز ‌را‌ ميكنند و نميگذارند ‌از‌ ‌بين‌ برود چهارم‌

و يؤتون‌ الزكاة

حقوق‌ فقراء ‌را‌ ادا ميكنند و ردّ زكاة ميكنند ‌که‌ ‌در‌ حديث‌ دارد ‌اگر‌ اغنياء اداء زكاة ميكردند يك‌ فقير باقي‌ نميماند و ‌اگر‌ زكاة وافي‌ نبود خداوند بيشتر معين‌ ميفرمود ‌اينکه‌ چهار ركن‌ ركن‌ پنجم‌ ولايت‌ ائمة اطهار [ع‌] ‌است‌ ‌که‌ فرمودند

(‌ما نودي‌ بشي‌ء اعظم‌ ‌من‌ الولاية)

و ‌اينکه‌ ركن‌ پنجم‌ استفاده‌ ميشود ‌از‌ جمله‌ وَ يُطِيعُون‌َ اللّه‌َ وَ رَسُولَه‌ُ ‌که‌ ‌خدا‌ و ‌رسول‌ تعيين‌ خليفه‌ كردند ‌در‌ غدير خم‌ و مواقع‌ ديگر و مؤمنين‌ اطاعت‌ كردند و قبول‌ نمودند و مخالفين‌ مخالفت‌ كردند و زير بار نرفتند و ‌از‌ زمره‌ مؤمنين‌ خارج‌ شدند.

اولئك‌ ‌اينکه‌ مؤمنين‌ و مؤمنات‌ ‌را‌ سَيَرحَمُهُم‌ُ اللّه‌ُ وعده‌ شمول‌ رحمت‌ ‌است‌ ‌در‌ دنيا و آخرت‌ إِن‌َّ اللّه‌َ عَزِيزٌ غالب‌ و قادر ‌است‌ ‌بر‌ اضافه‌ رحمت‌ و نزول‌ عذاب‌ حكيم‌ تماما ‌از‌ روي‌ حكمت‌ و عين‌ صلاح‌ ‌است‌.

268

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 71)- نشانه‌های مؤمنان راستین: در آیات گذشته علائم و جهات مشترک مردان و زنان منافق در پنج قسمت مطرح گردید.

ج2، ص228

در آیه مورد بحث علائم و نشانه‌های مردان و زنان با ایمان بیان شده است که آن هم در پنج قسمت خلاصه می‌شود.

آیه از اینجا شروع می‌شود که می‌فرماید: «مردان و زنان با ایمان دوست و ولیّ و یار و یاور یکدیگرند» (وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ).

پس از بیان این اصل کلی به شرح جزئیات صفات مؤمنان می‌پردازد:

1- نخست می‌گوید: «آنها مردم را به نیکی‌ها دعوت می‌کند» (یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ).

2- «مردم را از زشتیها و بدیها و منکرات باز می‌دارند» (وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ).

3- آنها به عکس منافقان که خدا را فراموش کرده بودند «نماز را برپا می‌دارند» (وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ). و به یاد خدا هستند و با یاد و ذکر او، دل را روشن، و عقل را بیدار و آگاه می‌دارند.

4- آنها بر خلاف منافقان که افرادی ممسک و بخیل هستند بخشی از اموال خویش را در راه خدا، و حمایت خلق خدا، و برای بازسازی جامعه، انفاق می‌نمایند «و زکات اموال خویش را می‌پردازد» (وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ).

5- منافقان فاسقند و سرکش، و خارج از تحت فرمان حق، اما مؤمنان «اطاعت فرمان خدا و پیامبر او می‌کنند» (وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ).

در پایان این آیه اشاره به نخستین امتیاز مؤمنان از نظر نتیجه و پاداش کرده، می‌گوید: «خداوند آنها را به زودی مشمول رحمت خویش می‌گرداند» (أُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ).

شک نیست که وعده رحمت به مؤمنان از طرف خداوند، از هر نظر قطعی و اطمینان بخش است، چرا که «خداوند توانا و حکیم است» (إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ).

نه بدون علت وعده می‌دهد، و نه هنگامی که وعده داد، از انجام آن عاجز می‌ماند.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

منابع

• تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
• اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌
• تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
• تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
• برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
• تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌