You see many of them actively engaged in sin and aggression, and consuming illicit gains. Surely, evil is what they have been doing.
And you will see many of them striving with one another to hasten in sin and exceeding the limits, and their eating of what is unlawfully acquired; certainly evil is that which they do.
And thou seest many of them vying one with another in sin and transgression and their devouring of illicit gain. Verily evil is what they do.
Many of them dost thou see, racing each other in sin and rancour, and their eating of things forbidden. Evil indeed are the things that they do.
و بسيارى از آنان (مدعيان ايمان) را مىبينى كه در گناه و ظلم و حرامخوارى شتاب مىكنند. بهراستى چه زشت است آنچه انجام مىدهند.
نکته ها
در آيهى گذشته، سخن از روحيّهى كفر ونفاق اهل كتاب بود، در اينجا بيان فسادهاى اخلاقى و اجتماعى و اقتصادى آنان است.
«سحت» در اصل به معناى جدا كردن پوست و نيز به معناى شدّت گرسنگى است، سپس به هر مال نامشروع به خصوص رشوه گفته شده است، زيرا اين گونه اموال، صفا و طراوت و بركت را از اجتماع انسانى مىبرد. همان طور كه كندن پوستِ درخت باعث پژمردگى يا خشكيدن آن مىگردد. بنابراين «سحت» معناى وسيعى دارد و اگر در بعضى روايات مصداق خاصّى از آن ذكر شده، دليل اختصاص نيست. «1»
پیام ها
1- در انتقاد از منحرفان، بايد انصاف داشت. «كَثِيراً مِنْهُمْ» (نه تمام آنها)
2- سيماى جامعه اسلامى، سبقت در خيرات است، «يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ» «2» ولى سيماى جامعه كفر و نفاق، سبقت در فساد است. «يُسارِعُونَ فِي الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ»
3- بدتر از فساد اخلاقى «اثم» و فساد اجتماعى «عدوان» و فساد ادارى اقتصادى «سُحت»، عادت به فساد و سرعت در آن است. يُسارِعُونَ فِي الْإِثْمِ ...
( «يُسارِعُونَ»، دلالت بر استمرار دارد)
4- چه بسا مدّعيان ايمان كه به گناه، تجاوز و حرامخوارى شتاب مىكنند. تَرى ...
يُسارِعُونَ ...
«1». تفسير نمونه.
«2». مؤمنون، 61.
جلد 2 - صفحه 328
5- بدتر از آلودگى به گناه، غرق شدن در گناه است. «فِي الْإِثْمِ»
6- با اينكه تجاوز و عدوان و حرامخوارى از نمونههاى اثم و گناه است، ولى نام اين دو به خاطر اهميّت و خطر و يا به خاطر شيوع در ميان اهل كتاب، جداگانه آورده شده است. «يُسارِعُونَ فِي الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ»
وَ تَرى كَثِيراً مِنْهُمْ: و مىبينى بسيارى از ايشان يعنى رؤساى يهود و منافقان. يُسارِعُونَ فِي الْإِثْمِ: سرعت مىكنند در تحصيل حرام يا در گفتن دروغ. وَ الْعُدْوانِ: و در ظلم يا تجاوز از حدود در معاصى. و گويند اثم هر گناهى است كه مقصور بود بر فاعل آن، و عدوان گناهى كه ضرر آن به ديگرى رسد. وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ: و ايضا در خوردن ايشان رشوه يا ربا را. تخصيص ذكر اين به جهت مبالغه است. لَبِئْسَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ: هر آينه بد چيزى است كه ايشان مىكنند، زيرا عاقبتش وخيم است.
در جامع الاخبار- از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام ايّاكم و الرّشوة فانّها محض الكفر و لا يشمّ صاحب الرّشوة ريح الجنّة: «1» بر شما باد پرهيز كردن از رشوه، پس بدرستى كه رشوه، محض كفر است و نمىشنود صاحب رشوه بوى بهشت را.
و در خبر معراج فرمايد: مررت بقوم بين ايديهم موائد من لحم طيّب و لحم خبيث يأكلون اللّحم الخبيث و يدعون الطّيّب فقلت من هؤلاء يا جبرئيل فقال هؤلاء الّذين يأكلون الحرام و يدعون الحلال هم من امّتك يا محمّد صلى اللّه عليه و آله. «2» از امام جعفر صادق عليه السّلام در خبر معراج فرمود پيغمبر
«1» جامع الاخبار، فصل 117.
«2» بحار الانوار، جلد 18، صفحه 323 (بنقل از تفسير علىّ بن ابراهيم قمّى)- و نيز جلد 75، صفحه 172، حديث 9.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 126
صلى اللّه عليه و آله: مرور كردم به قومى. پيش آنها موائدى بود از گوشت طيّب و خبيث. مىخوردند خبيث را و واگذاشتند طيّب را. از جبرئيل پرسيدم اينها كيستند؟ گفت: آنهايند كه مىخورند حرام را و مىگذارند حلال را و ايشان از امّت تو باشند اى محمّد صلى اللّه عليه و آله.
و مىبينى بسيارى از آنها را كه ميشتابند در گناه و تعدى و خوردنشان حرام را هر آينه بد است آنچه بودند كه بجا مىآوردند.
بيان
چنانچه سرعت در امر خير و ثواب ممدوح است سرعت در گناه و تجاوز از حدود الهى مذموم است و كاشف از شقاوتى زائد بر ارتكاب معصيت است و بعضى گفتهاند گناه آنستكه ضرر آن فقط بمرتكب ميرسد و عدوان آنستكه ضرر آن بغير هم ميرسد و بنظر حقير مصاديق هر دو متحد است نهايت آنكه از جهت آنكه مخالفت امر مولى است گناه است و از جهت آنكه تجاوز از حدود او است عدوان است و انتزاع عناوين متعدده از مصداق واحد در اين مقامات براى تأكيد ردع است كه طرف بفهمد چند عنوان قبيح بر عمل او منطبق است ..
و مشاهده ميكني يا رسول اللّه که بسياري از اهل كتاب مبادرت ميكنند در معاصي و ظلم و تعدي در حقوق ناس و خوردن اموال را بدون وجه شرعي هر آينه بد چيزي است آنچه را که عمل ميكنند.
وَ تَري كَثِيراً مِنهُم بالجمله اينکه اهل كتاب سه قسم هستند که هر سه مورد نكوهش و مذمت هستند: قسمت اول كساني هستند که يُسارِعُونَ فِي الإِثمِ وَ العُدوانِ اثم مطلق معاصي است مثل زنا، شرب خمر، كذب و امثال اينها. و عدوان تعدي و تجاوز در حقوق است مثل ظلم، سرقت، قمار، غش در معاملات، تقلب در اجناس و غير اينها.
قسمت دوم- قضات و رؤساء و زمام داران که اموال را بحيل و لطائف ميربايند رشوه ماليات، ظلم بدون وجه شرعي که مشمول وَ أَكلِهِمُ السُّحتَ هستند البته در هر عصر و زماني فسقه، فجره، ظلمه بسيار بودند ولي امتياز يهود نسبت بديگران مبادرت و مسارعت و اصرار بر معاصي و ظلم آنها بوده که از حد گذراندند لذا ميفرمايد لَبِئسَ ما كانُوا يَعمَلُونَ معصيت و ظلم بد عمليست لكن در نظر اهلش خوب ميپندارند زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيطانُ أَعمالَهُم انفال آيه 48 الَّذِينَ ضَلَّ سَعيُهُم فِي الحَياةِ الدُّنيا وَ هُم يَحسَبُونَ أَنَّهُم يُحسِنُونَ صُنعاً كهف آيه 104، لكن يهود باندازهاي تجاوز كردند که در انظار اهل عالم بسيار بد است حتي كفار و مشركين و ساير ملل عالم لذا ميفرمايد لَبِئسَ ما كانُوا يَعمَلُونَ که اينکه جمله را تمام ملل عالم و تمام دول دنيا اذعان و اعتراف دارند.
جلد 6 - صفحه 415
قسمت سوم- علماء و متدينين که احبار و رهبانان آنها باشند که ميتوانستند جلوگيري از اينكه تعديات و تجاوزات ننمايند لكن با آنها مداهنه كردند و معاشرت که روز بروز در ازدياد شد و اينها مشمول آيه بعد هستند که ميفرمايد:
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 62)
در این آیه نشانه های دیگری از نفاق آنها را بازگو می کند، از جمله این که می گوید: «بسیاری از آنها را می بینی که در مسیر گناه و ستم و خوردن اموال حرام بر یکدیگر سبقت می جویند» (وَ تَری کثِیراً مِنهُم یسارِعُونَ فِی الإِثمِ وَ العُدوانِ وَ أَکلِهِمُ السُّحتَ).
یعنی، آنچنان آنها در راه گناه و ستم گام برمی دارند که گویا به سوی اهداف افتخارآمیزی پیش می روند، و بدون هیچ گونه شرم و حیا، سعی می کنند از یکدیگر پیشی گیرند.
و در پایان آیه برای تأکید زشتی اعمال آنها می گوید: «چه عمل زشت و ننگینی آنها انجام می دهند» و بر آن مداومت دارند (لَبِئسَ ما کانُوا یعمَلُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: