و همانا عيسى (چون مرده زنده مى‌كرد) مايه علم وآگاهى به قيامت است.
پس در قيامت شك نكنيد و از من پيروى كنيد كه اين راه مستقيم است.
وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطانُ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ «62»
و شيطان شما را (از راه خدا) باز ندارد، همانا او دشمن آشكار شماست.
نکته ها
در مقابل مشركان كه حضرت عيسى را مثلى براى معبودان غير خدايى مى‌شمردند، اين آيه مى‌فرمايد: حضرت عيسى، خود يكى از علائم قيامت است. تولدش از مادرى بدون همسر، نشانه قدرت خدا بر آفريدن مجدد انسان‌ها در قيامت است، چنانكه او در همين دنيا مردگان را زنده مى‌كرد و در پايان عمر جهان از آسمان نازل مى‌شود كه مقدّمه قيامت است.
پیام ها
1- وجود اولياى خدا، نشانه‌اى از قيامت و يادآور آن است. «لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ»
2- با ديدن نشانه‌هاى قدرت الهى ترديد در امكان زنده شدن مردگان سزاوار نيست. «فَلا تَمْتَرُنَّ»
3- رهبران معصوم بر راه مستقيم هستند و پيروى از آنان نيز راه مستقيم است.
«اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ»
4- انسان به طور فطرى دنبال راه است كه خداوند آن را نشان مى‌دهد. «هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ»
5- ترديد نابجا مايه‌ى دور افتادن از راه مستقيم است. فَلا تَمْتَرُنَ ... وَ اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ
6- انسان براى حركت در راه مستقيم، به الگو نياز دارد. «وَ اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ»
جلد 8 - صفحه 469
7- راه مستقيم يك راه بيش نيست. «هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ»
8- شيطان در كمين رهروان راه مستقيم است. «هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ- وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطانُ»
9- با توجّه به سابقه شيطان در فريفتن آدم و حوا، دشمنى او بر كسى مخفى نيست. «عَدُوٌّ مُبِينٌ»
10- شناخت وسوسه‌هاى شيطان نيازى به تأمّل و تعقّل ندارد، زيرا فطرت انسان به راحتى انحراف را مى‌فهمد. «عَدُوٌّ مُبِينٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطانُ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (62)
وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطانُ: و البته بايد باز ندارد شما را شيطان از راه راست به وسوسه و اضلال، إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ: بدرستى كه شيطان دشمن آشكار او هويدا و آنچه تواند سعى در گمراهى شما نموده تا به آتش نيران گرفتار و دشمنى خود را ظاهر سازد.
تنبيه:
در حديثى از حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله فرمايد: و اما دشمنان تو از جن، پس شيطان و لشكر او هستند، پس هر گاه آمد تو را به وسوسه كه مرد پسر
«1» به اين مضمون بحار الانوار ج 53 ص 59 روايت 45 بنقل از عيون.
«2» منتخب الاثر فصل 7 باب 8 روايت 3+ احقاق الحق ج 13 ص 205.
برخى از روايات اين مبحث را به تفصيل در كتاب «المهدى الموعود المنتظر» ج 2 ص 246- 214 تأليف مرحوم شيخ نجم الدين عسكرى ببينيد.
جلد 11 - صفحه 490
تو، جواب بگو خلق شده‌اند زنده‌ها براى آنكه بميرند و او داخل بهشت شود تا مرا مسرور سازد؛ و هر گاه آمد تو را به وسوسه كه مال تو از بين رفت، بگو حمد براى خدائى كه عطا فرمود و گرفت آن را، پس زكات بر من نيست؛ و هر گاه گويد مردم ظلم كنند تو را و تو ظلم ننمائى، بگو حجت روز قيامت براى كسانى است كه ظلم كنند مردم را و بر نيكوكاران چيز نيست؛ و هر گاه گويد چه بسيار است نيكى تو براى ورود عجب بر تو، بگو بدى من بيشتر است؛ و هر گاه گويد چقدر زياد است دعا و ذكر تو، بگو غفلت من زيادتر است؛ و هر گاه گويد چقدر عطا كنى مردم را، بگو آنچه گرفته شود بيشتر است از آنچه عطا نمايم؛ و هر گاه گويد چه بسيارند كسانى كه ظلم كنند تو را بگو ظلم من بيشتر است؛ و هر گاه گويد چه قدر طاعت كنى، بگو چه طولانى است معصيت من.
و همانا او علمى است براى قيامت پس شك نياوريد در آن و پيروى كنيد مرا اينست راه راست
و باز ندارد البتّه شما را شيطان همانا او براى شما دشمنى آشكار است
و هنگاميكه آمد عيسى با دلائل روشن گفت بتحقيق آوردم براى شما حكمت را و تا بيان كنم برايتان بعضى از آنچه را كه اختلاف ميكنيد در آن پس بترسيد از خدا و فرمان بريد مرا
همانا خدا او است پروردگار من و پروردگار شما پس بپرستيد او را اينست راه راست
پس اختلاف كردند دسته‌هائى از ميانشان پس واى بر آنانكه ستم كردند از عذاب روزى دردناك.
تفسير
گفته‌اند وجود حضرت عيسى باعتبار نزولش از آسمان در آخر الزّمان موجب علم بروز قيامت و نزديك شدن موعد آنست و بعضى گفته‌اند قرآن موجب علم بقيامت است با قامه دليل و برهان و بودن آن كتاب پيغمبر آخر الزّمان ولى مستفاد از روايات ائمه اطهار آنستكه وجود امير المؤمنين عليه السّلام در وقت رجعت موجب علم بروز قيامت و نزديك شدن وقت آنست و بعضى لعلم بفتح عين و لام قرائت نموده‌اند و در اينصورت دلالت آيه بر مراد واضح‌تر است چون علم بمعناى نشانه است و بودن آنحضرت مثل عيسى عليه السّلام در آيات سابقه بيان شد و در هر حال بايد در قيامت شك ننمود چون و قوعش بعقل و نقل مسلّم است و متابعت از احكام خدا نمود و بر صراط مستقيم كه ولايت امير المؤمنين عليه السّلام است ثابت بود و نبايد گول شيطان را خورد و از پيروى حقّ بازماند چون او دشمن آشكارى براى بنى آدم است و قمّى ره صدّ شيطان را بباز داشتن دومى انسانرا از متابعت امير المؤمنين عليه السّلام تفسير فرموده و چون در آيات سابقه ذكرى از حضرت عيسى بميان آمد خداوند شمه‌ئى از احوال او را بيان فرموده كه او از طرف خداوند با معجزات دالّه بر نبوت آمد
جلد 4 صفحه 613
نزد بنى اسرائيل و گفت من براى شما حكمت و علم بمعارف حقّه الهيّه آوردم و آمدم كه بيان نمايم براى شما بعضى از احكام دينى را كه شما در آن اختلاف داريد نه آنچه را مسلّم و معلوم بر همه است و نه احكام دنيوى و موضوعات خارجى را كه بيان آن از وظيفه انبيا خارج است پس از خدا بترسيد و اطاعت كنيد مرا كه اطاعت من اطاعت خدا است و او پروردگار من و شما است و بايد عبادت نمود او را و توحيد راه راست ببهشت است پس چندى نگذشت كه بنى اسرائيل اختلاف نمودند در باره آنحضرت و دسته‌ها و احزاب متعدّده شدند بعضى گفتند او خدا است و بعضى گفتند پسر خدا است و بعضى گفتند شريك خدا است و بعضى گفتند العياذ باللّه كذّاب و حرامزاده بود و اينها همه ستم نمودند بآنحضرت و بعذاب اليم جهنّم گرفتار شدند فقط يكدسته گفتند او پيغمبر خدا و روح او است و بآسمان صعود نمود و روزى بيايد كه نزول نمايد و بامام زمان اقتدا كند و نصارى تماما به تبع او مسلمان شوند و اين دسته در حدّ اعتدال و ميانه‌روى نسبت بآنحضرت معتقد شدند و اهل نجات و سعادتند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيطان‌ُ إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبِينٌ (62)
و منع نكند و جلوگيري نكند شما را شيطان از صراط مستقيم. محققا شيطان از براي شما دشمن آشكار است.
وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيطان‌ُ صدّ جلوگيري و منع است از چهار طرف جلوگيري مي‌كند از جلو از عقب از راست از چپ هر که را به نحوي و حبائلي دارد که انسان را مي‌كشد بوساوس خود رو بجهنّم وا عجب از اينكه بسياري از آنها رو به شيطان مي‌روند و اطاعت مي‌كنند از روي هواي نفس و حب شهوات و قساوت قلب و كبر و نخوت و عداوت.
إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبِينٌ مكرر گفته‌ايم که انسان سه دشمن دارد لكن اينها طولي است يكي بعد از ديگري «1» دنيا که زخارف خود را جلوه مي‌دهد از مال و منال و رياست و جاه «2» هواي نفس و صفات خبيثه مثل كبر و نخوت و عجب و غير اينها که تمايل پيدا مي‌كند «3» شيطان که به وسائل او راه نشان مي‌دهد اگر كسي جلوات دنيا در نظرش مثل گوشت گنديده در دهان سگ باشد و هواهاي نفسانيه را هم دور اندازد و بداند که إِنَّ النَّفس‌َ لَأَمّارَةٌ بِالسُّوءِ- يوسف آيه 53- است شيطان به او راه پيدا نمي‌كند إِنَّ عِبادِي لَيس‌َ لَك‌َ عَلَيهِم سُلطان‌ٌ إِلّا مَن‌ِ اتَّبَعَك‌َ مِن‌َ الغاوِين‌َ- حجر آيه 42.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 62)- ولی شیطان می‌خواهد پیوسته شما را در غفلت و بی‌خبری نگهدارد، به هوش باشید «شیطان شما را (از راه خدا و از توجه به سرنوشتتان در رستاخیز) باز ندارد، چرا که او دشمن آشکاری برای شماست» (وَ لا یَصُدَّنَّکُمُ الشَّیْطانُ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ).
او عداوت و دشمنی خود را از روز نخست یک بار به هنگام وسوسه پدر و مادرتان آدم و حوا و اخراج آنها از بهشت نشان داد، و بار دیگر به هنگامی که سوگند یاد نمود که همه فرزندان آدم جز «مخلصین» را گمراه خواهد ساخت.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
