آیه 5 سوره فجر

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

هَلْ فِي ذَٰلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ

مشاهده آیه در سوره


<<4 آیه 5 سوره فجر 6>>
سوره : سوره فجر (89)
جزء : 30
نزول : مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

آیا در این امور که (قسم به آنها یاد شد) نزد اهل خرد لیاقت سوگند نیست؟

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Is there an oath in that for one possessing intellect?

معانی کلمات آیه

  • حجر: عقل. اصل آن به معنى منع است، علّت اين تسميه آنست كه: عقل انسان را از ناشايسته‌‏ها منع مى‌‏كند در اقرب الموارد گويد: «لحجره الانسان عما لا ينبغى» رجوع شود به قاموس قرآن.[۱]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ الْفَجْرِ «1» وَ لَيالٍ عَشْرٍ «2» وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ «3» وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ «4» هَلْ فِي ذلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ «5»

«1» به سپيده دم سوگند. «2» به شبهاى ده گانه سوگند. «3» به زوج و فرد سوگند. «4» به شب سوگند آنگاه كه سپرى شود. «5» آيا (در اين سوگندها) براى اهل خرد، سوگندى مهم نيست؟

نکته ها

«فجر» به معناى شكافتن است و مراد از آن، شكافتن تاريكى با سپيده دم است كه زمان مقدّس و با ارزشى است و در آن هنگام، جنبنده‌ها به تكاپو مى‌افتند و صبح و روز تازه‌اى را آغاز مى‌كنند.

در حديثى مراد از فجر را حضرت مهدى عليه السلام دانسته «الفجر هو القائم عليه السلام» كه شب تاريك ظلم و فساد، به صبح قيام آن حضرت برچيده خواهد شد. «1»

«حِجْرٍ» به معناى منع و مراد از آن عقل است كه انسان را از كار خلاف منع مى‌كند. چنانكه «محجور» به معناى ممنوع التصرف است.

در روايات، براى «شفع» به معناى زوج و «وتر» به معناى فرد، مصاديق زيادى گفته شده است، از جمله اينكه مراد از وتر، روز نهم ذى‌الحجه (روز عرفه) و مراد از شفع روز دهم‌

«1». تفسير برهان.

جلد 10 - صفحه 472

ذى‌الحجه (عيد قربان) است و يا مراد از شفع، دو كوه صفا و مروه است و مراد از وتر، كعبه كه يكى است. و يا مراد از وتر، خداوند يكتا و مراد از شفع، مخلوقات‌اند كه همه جفت و زوج هستند، يا مراد نماز مستحبّى شفع و وتر است كه در سحر خوانده مى‌شود و يا مراد از شفع، روز نهم و دهم ذى الحجه و وتر، شب مشعر است. «1»

زمان خيلى ارزشمند و بلكه مقدّس است و نبايد آن را بيهوده از دست دهيم. خداوند به تمام بخشهاى زمان سوگند ياد كرده است؛

«وَ الصُّبْحِ» «2»* به صبح سوگند، «وَ الضُّحى‌» «3» به چاشت سوگند، «وَ النَّهارِ» «4»* به روز سوگند، «وَ الْعَصْرِ» «5» به عصر سوگند.

جالب آنكه به سحر سه بار سوگند ياد كرده است؛ «وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ» «6»، «وَ اللَّيْلِ إِذا عَسْعَسَ» «7»، «وَ اللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ» «8» (به شب سوگند آنگاه كه رو به آخر مى‌رود، يعنى به هنگام سحر سوگند.)

مراد از «لَيالٍ عَشْرٍ»، يا ده شب آخر ماه مبارك رمضان است كه شبهاى قدر در آن قرار گرفته و يا ده شب اول ماه ذى الحجه است كه روز عرفه و عيد قربان را شامل مى‌شود.

پیام ها

1- زمان، مقدّس و قابل سوگند است. «وَ الْفَجْرِ»

2- بعضى ايام از قداست ويژه‌اى برخوردار است. «وَ لَيالٍ عَشْرٍ»

3- ساعات پايان شب كه سالكان در آن سير معنوى دارند، از قداست خاصّى برخوردار است. «وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ»

4- مخاطبان قرآن، اهل خردند. «لِذِي حِجْرٍ»

«1». تفسير نور الثقلين.

«2». مدثر، 34.

«3». ضحى، 1.

«4». شمس، 3.

«5». عصر، 1.

«6». فجر، 4.

«7». تكوير، 17.

«8». مدثر، 33.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌10، ص: 473

پانویس

  1. پرش به بالا تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج12، ص210

منابع