آیه 57 سوره ذاریات

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

مَا أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ

مشاهده آیه در سوره


<<56 آیه 57 سوره ذاریات 58>>
سوره : سوره ذاریات (51)
جزء : 27
نزول : مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

من از (خلق) آنها رزق و طعام (و هیچ گونه سودی) بر خود نخواستم.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

I desire no provision from them, nor do I desire that they should feed Me.

معانی کلمات آیه

«مَآ أُرِیدُ مِنْهُمْ ...»: من بی‌نیاز از جهانیانم و روزی‌ده ایشانم؛ نه روزیخوار آنان.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ «56» ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ «57»

و جن و انس را نيافريدم مگر براى آنكه مرا عبادت كنند. و من از آنان هيچ رزقى نمى‌خواهم و نمى‌خواهم كه به من طعام دهند.

إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ «58»

زيرا خداوند است آن روزى رسانِ نيرومندِ استوار.

نکته ها

در حديثى از امام حسين عليه السلام مى‌خوانيم: خداوند مردم را نيافريد مگر براى معرفت و شناختن و چون او را شناختند، او را عبادت مى‌كنند و هر كه او را عبادت كند، از بندگى غير او بى‌نياز مى‌شود. «1»

جنّ، قبل از انسان آفريده شده و داراى تكليف است. در اين آيه نيز نامش قبل از انسان آمده است. «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ»

در قرآن، تمام آفرينش بر اساس حق است وهيچ آفريده‌اى باطل نيست، «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ» «2» وهمه‌ى آفريده‌ها در مسير بهره‌مندى انسان است. «خَلَقَ لَكُمْ» «3»، «سَخَّرَ لَكُمُ»* «4»، «مَتاعاً لَكُمْ»* «5»

و انسان نيز براى هدفى متعالى آفريده شده كه راه رسيدن به آن، عبادت خدا است. «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» البتّه عبادت معناى عام دارد و به هر كار نيكى كه با هدف‌

«1». تفسير نمونه.

«2». حجر، 85.

«3». بقره، 29.

«4». جاثيه، 13.

«5». نازعات، 33.

جلد 9 - صفحه 268

الهى انجام شود، عبادت گفته مى‌شود.

سؤال: در قرآن اهداف ديگرى، همچون آزمايش و امتحان، براى آفرينش انسان مطرح شده، آيا آن اهداف با هدفى كه در اين آيه (56) آمده، هماهنگ است؟

پاسخ: قرآن در آيه دوم سوره مُلك مى‌فرمايد: «خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا» مرگ و حيات را آفريد تا شما را بيازمايد كه كدام يك عمل بهترى داريد. و در آيه دوازدهم سوره طلاق مى‌فرمايد: «لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ» هدف از آفرينش، علم انسان به قدرت الهى است.

در جمع‌بندى اين آيات به نتيجه مى‌رسيم كه هدف اصلى، بندگى خداوند است، ليكن عبادت نيازمند معرفت است كه در جمله‌ «لِتَعْلَمُوا» بيان شده است و در عبادت كه همان پذيرفتن راه الهى و رها كردن راه‌هاى غير الهى است، انسان آزمايش مى‌شود كه در جمله‌ «لِيَبْلُوَكُمْ»* آمده است.

سؤال: اگر هدف آفرينش بشر عبادت است، پس چرا اين هدف بطور كامل تحقق نيافته است؟

پاسخ: بارها خداوند در قرآن فرموده كه اگر مى‌خواستيم، همه را به اجبار هدايت كرده و به بندگى خود در مى‌آورديم، امّا خداوند بشر را آزاد آفريد، تا آگاهانه و آزادانه، عبادت كند.

سؤال: آيا خداوند به عبادت ما نيازمند است؟

پاسخ: قرآن بارها مى‌فرمايد: خداوند از هر جهت غنى است، نه تنها از انسان، بلكه از همه هستى بى نياز است. اگر به ما دستور دادند كه منزل خود را رو به آفتاب بسازيم، نبايد كسى گمان كند كه خورشيد به خانه ما نياز دارد، اين ما هستيم كه به نور و انرژى آن محتاجيم. در اين آيات نيز بى نيازى خداوند بيان شده است: «ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ»

سؤال: اگر خداوند رزّاق است، پس چرا به همه رزق يكسان نمى‌دهد؟

پاسخ: رزّاق بودن يكى از صفات خداوند است، يكى ديگر از صفات او حكيم بودن است.

يكسان بودن رزق، امرى حكيمانه نيست، بلكه بايد تابع تلاش و كوشش انسان‌ها باشد.

قرآن مى‌فرمايد:

جلد 9 - صفحه 269

«فَامْشُوا فِي مَناكِبِها» «1» از دامنه زمين بالا رويد و رزق به دست آوريد.

«وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ» «2» به سراغ كسب و كار و فضل الهى برويد و داد و ستد كنيد.

چنانكه نبايد توقّع داشته باشيم معلّم به همه شاگردان نمره يكسان بدهد، زيرا علاوه بر معلّم بودن و اختيار نمره دادن، حكيم نيز هست و بايد ميان شاگردان كوشا و بازيگوش، فرق بگذارد.

سؤال: اگر خداوند رزّاق است، قحطى‌ها براى چيست؟

پاسخ: گاهى كمبودها جنبه كيفرى دارد، چنانكه قرآن در مورد كيفر بنى‌اسرائيل مى‌فرمايد:

«فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا» «3» به خاطر ظلمى كه يهود كردند، بخشى از خوردنى‌ها را بر آنان حرام كرديم.

گاهى جنبه آزمايشى دارد: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ» «4» ما از طريق گرسنگى و ترس و ... شما را آزمايش مى‌كنيم.

گاهى جنبه تربيتى دارد: فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ ... لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ‌ «5» ما براى تضرّع و برگشت آنان به سوى خداوند، آنها را از طريق ناگوارى‌ها گوشمالى مى‌دهيم.

و گاهى نتيجه قهرى برخورد نادرست انسان با طبيعت است، همچون تخريب جنگل‌ها، آلوده ساختن آب رودخانه‌ها و به هم زدن تعادل محيط زيست كه در طول زمان، مشكلات بسيارى از جمله قحطى را بدنبال مى‌آورد. اگر ايمان داشته باشيم كه رزق از خداست، ريشه‌ى بسيارى از حرص‌ها، بخل‌ها، حيله‌ها، حسدها، كلاهبردارى‌ها و كم فروشى‌ها، در انسان مى‌خشكد. إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ‌ ...

پیام ها

1- جنّ و انس در تكليف مشتركند. الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ‌ ... لِيَعْبُدُونِ‌

2- عبادت كردن بشر و الهى شدن مردم مهم است، نه عبادت شدن خداوند.

«1». ملك، 15.

«2». جمعه، 10.

«3». نساء، 160.

«4». بقره، 155.

«5». انعام، 42.

جلد 9 - صفحه 270

«لِيَعْبُدُونِ» (نفرمود: «لأعبد» تا من عبادت شوم.)

3- لازمه‌ى عبادت، معرفت معبود است، پس آفرينش جن و انس براى شناخت حقّ و حركت در راه خداوند است. «لِيَعْبُدُونِ»

4- انسان در معرض غفلت و نسيان است و بايد پيوسته هدفش را به او تذكّر داد. وَ ذَكِّرْ ... ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ‌ ...

5- خداوند بى نياز است و عبادتى كه از جن و انس مى‌خواهد، به خاطر احتياج او نيست بلكه به خاطر رشد آنهاست. و ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ‌ ...

6- كسى كه خودش رزّاق است، چه نيازى به رزق بندگان دارد. ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ‌ ... إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ‌

7- تمام امكانات و تخصّص‌ها و ابزارها، وسيله و بستر رسيدن به رزق است ولى روزى رسان تنها خداست. «إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ»

8- خداوند در توان روزى‌رسانى كمبودى ندارد. «هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ»

9- با گذشت زمان، قدرت روزى رسانى خداوند كمرنگ نمى‌شود. «الْمَتِينُ» ( «متين» به معناى ثابت و استوار است)

پانویس

منابع