But as for those who contend with Our signs, seeking to frustrate [their purpose], they shall be the inmates of hell.
And (as for) those who strive to oppose Our communications, they shall be the inmates of the flaming fire.
While those who strive to thwart Our revelations, such are rightful owners of the Fire.
"But those who strive against Our Signs, to frustrate them,- they will be Companions of the Fire."
معانی کلمات آیه
«سَعَوْا فِی آیَاتِنَا»: تلاش و کوشش میکنند در راه باطل قلمداد کردن آیههای قرآنی ما. گاهی آن را سحر و زمانی آن را شعر و چه بسا آن را افسانههای گذشتگان میخوانند. «مُعَاجِزِینَ»: مبارزان. مسابقهدهندگان. درماندهکنندگان . حال ضمیر (و) در فعل (سَعَوْا) میباشد.
وَ الَّذِينَ سَعَوْا فِي آياتِنا: و آن كسانى كه شتافتند از روى مجادله، و كوشش نمودند در امر آيات ما به رد و ابطال، يعنى سعى كردند كه آيات قرآنى را باطل كنند و به جهت آن زبان طعن گشودند و نسبت سحر و كهانت و شعر و اساطير الاولين به آن دادند، مُعاجِزِينَ: در حالتى كه پيشى گيرندگانند بر ما به اعجاز، يعنى زعم ايشان آنست كه به سبب كيد و مكرى كه دارند از ما در گذرند و بر ما غالب شوند در عاجز گردانيدن، و بدين جهت عذاب ما از ايشان فوت شود و كيد و مكرى كه در باب اسلام و قرآن دارند تمام شود. أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحِيمِ: آن گروه ساعيان ملازمان درك جهنمند كه از دركات اسفل جهنم و آتش آن افروختهتر است، يا مراد از جنس نارموقده است.
تفسير برهان از حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام فرمود: «فَالَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ» ايشان آل محمد صلوات اللّه عليهم
«1». تفسير منهج الصّادقين، ج 6، ص 178، چاپ كتابفروشى اسلاميّه.
جلد 9 - صفحه 74
اجمعين مىباشند و آنانكه سعى كنند در قطع مودت آل محمد عليهم السّلام در حالتى كه به گمان خود از ما بگذرند و غالب شوند، ايشانند ملازمان جهنم.
فرمود: آنها چهار نفرند: تيمى و عدوى و امويّين. «1» تبصره: به برهان علمى ثابت شده كه لطف بر خدا واجب است، يعنى آنچه بندگان را نزديك به طاعت و دور گرداند از معصيت، مبين فرمايد تا اتمام حجت شود بر مطيع و عاصى. بنابراين يكى از الطاف الهيه، فرستادن پيغمبر و نازل كردن كتاب است كه از اول آدم تا آخر خاتم اين سنت را مقرر داشته و آيات قرآنيه در اين قسمت بسيار است؛ از جمله در اين آيه بيان فرمايد تبليغ پيغمبر را و وعده نسبت به مؤمنين و وعيد نسبت به معاندين. و اين نداى پيغمبر در هر عصر و زمانى بلند است كه اى گروه مردمان من شما را ترسانندهام از نافرمانى الهى و بيان كنندهام آنچه را كه واجب است بجا آوردن آن و آنچه واجب است دورى از آن؛ و هر كس ايمان آورد و بجاى آورد كارهاى شايسته از طاعات و عبادات و مغفرت از معاصى، روزى بنعيم ابدى پاداش او خواهد بود؛ و هر كه كوشش كند در ابطال آيات ما و قاصد عجز رسول ما را، سعى آنها در دنيا بىفايده و در آخرت عذاب جحيم.
نكته: اقتصار بر انذار با عموم خطاب و ذكر اهل ايمان و كفر بعد از آن، جهت آنست كه صدر كلام و مساق آن براى كفار است و غرض از ذكر مؤمنان و ثواب ايشان، زيادتى غيظ كافران است.
- و بتعجيل ميخواهند از تو عذاب را و هرگز خلف نكند خدا وعده خود را و همانا روزى نزد پروردگار تو مانند هزار سال است از آنچه ميشماريد
و چه بسيار از بلدى كه مهلت دادم مر آنرا و حال آنكه بود ستمكار پس گرفتم آنرا و بسوى من است بازگشت
بگو ايمردم جز اين نيست كه منم مر شما را بيم دهنده آشكار كننده
پس آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته مر ايشانرا است آمرزش و روزى ستوده
و آنانكه كوشش نمودند در آيات ما براى آنكه عاجز- كنندگان ما باشند آنگروه اهل دوزخند.
تفسير
- قمّى ره فرموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بكفار وعده عذاب داد و آنها گفتند كجا است آن عذاب پس عجله نمودند در آن و معلوم است كه خداوند
جلد 3 صفحه 613
هرگز از وعده خود تخلّف نميكند چنانچه در جنگ بدر معذب شدند و از ابن- عباس ره اينمعنى نقل شده و يك روز نزد خدا از روزهاى آخرت چنانچه جمعى از مفسرين گفتهاند و از بعضى روايات استفاده ميشود مانند هزار سال دنيا است در طول مدّت يا شدّت عذاب پس نبايد تعجيل در چنين عذاب طولانى يا شديدى داشته باشند ولى اينمعنى خلاف ظاهر است چون نظر بآثار و آيات سابقه مراد از عذاب دنيوى است و كفار تأخير آنرا اماره بر نازل نشدن آن قرار داده بودند و باين استعجال استهزاء مينمودند لذا بنظر حقير ظاهر آيه شريفه آنستكه يكروز نزد خداوند نظر بحلم و صبر او و حضور ازمان و اشياء نزدش مانند هزار سال است بحساب شما يعنى هزار سال شما مانند يكروز است پيش او پس اگر وعده عذاب او بتأخير افتد شما اماره بر عدم نزول آن قرار ندهيد و چون او ميداند كسى نميتواند از حيطه تصرّفش خارج شود و قدرت او هميشه باقى است تعجيل در عقوبت نميفرمايد و براى تسجيل امر باز اشاره باحوال امم سابقه فرموده كه آنها هم مانند شما ستمكار بودند بر خود و پيغمبرانشان و ما مهلت داديم بآنها و پس از چندى عذاب را بر آنها وارد نموديم كه مفرّى بر ايشان نبود و برگشت تمام خلائق بحكم خداوند است و به پيغمبر خود دستور فرموده كه بمردم بفرمايد كه من فقط موظّفم شما را با ادلّه و براهين واضحه از خداوند و عذابش بترسانم ديگر تعجيل و تأخير آن منوط بمصلحتى است كه خدا ميداند پس كسانيكه داراى ايمان و اعمال صالحه باشند مشمول رحمت و مغفرت الهيّه خواهند شد و روزى آنها بخوبى و خوشى با عزت و احترام و فضيلت تمام بايشان خواهد رسيد و كسانيكه سعى و كوشش نمودند از روى تعصّب و عناد براى اخفاء نور حقّ و ردّ آيات محكمات خدا بمجادله و مغالطه براى آنكه عاجز نمايند بگمان خودشان خدا و پيغمبر او را از رواج دين حقّ در آتش سوزان جايگير خواهند بود و كلمه معاجزين مأخوذ از عاجز بمعناى سابق است و بمناسبت آنكه هر يك از دو نفر كه مسابقه مينمايند ميخواهند ديگرى را عاجز نمايند استعمال شده و بعضى معجزّين بتشديد قرائت نمودهاند و بباز دارندگان مردم از متابعت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و نسبت دهندگان ايشان را بعجز و غيره ترجمه و تفسير شده است.
«قال: هي الأربعة النّفر التّيميّ و العدويّ و الأمويّين»
و اينکه هم مصداق بسيار دارد که شرحش خالي از محذور نيست.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 51)- و در این آیه اضافه میکند: آنها که در (محو) آیات ما تلاش کردند، و چنین میپنداشتند که میتوانند بر اراده حتمی ما غالب شوند، اصحاب دوزخند» (وَ الَّذِینَ سَعَوْا فِی آیاتِنا مُعاجِزِینَ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَحِیمِ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: