آیه 43 سوره شوری

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَٰلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ

مشاهده آیه در سوره


<<42 آیه 43 سوره شوری 44>>
سوره : سوره شوری (42)
جزء : 25
نزول : مکه

ترجمه های فارسی

و هر که (بر ظلم کسی) صبر کند (و با قدرت انتقام ببخشد) این مقام (حلم و بردباری است که) از عزم در امور (الهی و تسلط بر نفس و قوت عقل و اراده) است.

و کسی که [با قدرت داشتن بر انتقام به اختیار خود] شکیبایی ورزد و [از انتقام] گذشت کند، بی تردید این از اموری است که ملازمت بر آن از واجبات است،

و هر كه صبر كند و درگذرد، مسلماً اين [خويشتن دارى، حاكى‌] از اراده قوى [در] كارهاست.

و آن كه صبر كند و از خطا درگذرد، اين از كارهاى پسنديده است.

امّا کسانی که شکیبایی و عفو کنند، این از کارهای پرارزش است!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

As for someone who endures patiently and forgives—that is indeed the steadiest of courses.

And whoever is patient and forgiving, these most surely are actions due to courage.

And verily whoso is patient and forgiveth - lo! that, verily, is (of) the steadfast heart of things.

But indeed if any show patience and forgive, that would truly be an exercise of courageous will and resolution in the conduct of affairs.

معانی کلمات آیه

  • عزم: قصد و اراده، آن در آيه به معنى مفعول (معزوم) است‏ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ يعنى صبر و غفران از كارهايى كه بايد در آن تصميم گرفت و پايدار بود، به قول كشاف: «اى مما يجب العزم عليه من الامور» قول مجمع البيان نيز نزديك به آن است.[۱]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «42»

همانا نكوهش فقط بر كسانى است كه به مردم ستم مى‌كنند و در زمين به ناحقّ طغيان مى‌كنند، آنانند كه برايشان عذاب دردناكى است.

وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ «43»

و البتّه كسى كه صبر نمايد (و مجرم را ببخشد) همانا اين از كارهاى استوار است.

جلد 8 - صفحه 419

نکته ها

قرآن كريم در آيه 91 سوره توبه مى‌فرمايد: «ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ» بر نيكوكاران هيچ راه نكوهشى نيست. در آيه قبل نيز خوانديم كه بر مظلوم حرجى نيست، اكنون مى‌فرمايد: نكوهش بر ستمگران است.

به نظر مى‌رسد «ظلم»، مربوط به اشرار است گرچه افراد عادى و فقير باشند ولى «بغى» مربوط به توطئه‌گران و استعمارگران است.

پیام ها

1- تجاوز به حقوق مردم (حتّى غير مسلمان و در هر شكل) ناروا و سزاوار پيگيرى و مؤاخذه است. «إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ»

2- ظلمى را بايد افشا كرد كه رنگ فتنه و فساد و جنبه اجتماعى داشته باشد. «يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ»

3- گرچه وظيفه مردم در دنيا استمداد و افشاگرى است ولى خداوند هم به حساب ظالمان خواهد رسيد. «لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ»

4- گذشت از ظالم كار ساده‌اى نيست، اراده و تصميم استوار لازم دارد. «لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ»

5- خويشتن‌دارى و گذشت (به جاى انتقام) مورد سفارش قرآن است. «وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ»

6- كسانى اهل گذشت هستند كه صبور باشند. (كلمه «صبر» قبل از كلمه «مغفرت» آمده است) «لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ»

7- صبر و گذشت، بستر صفات برجسته انسان است. «وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ»

8- اسلام دين جامعى است كه هم حقّ مظلوم را به رسميّت شناخته است و هم راه را براى عفو و گذشت باز گذاشته است. لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ‌ ... وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ

تفسير نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 420

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ (43)

وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ: و هر آينه براى كسى كه صبر نمايد بر آزار ظلمه و درگذرد از مظلم ايشان و در صدد انتقام نباشد، إِنَّ ذلِكَ‌: بدرستى كه اين صبر و گذشتن، لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ: از كارهاى جازمه لازمه است، يعنى جماعتى كه موصوفند به كمال ايمان و مزيت احسان، قصد ايشان جزم و ثابت است بر اين نوع كارها، زيرا همه كس را توانائى آن نباشد كه جفا كشد و وفا نمايد.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ لَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولئِكَ ما عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ (41) إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (42) وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ (43) وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ وَلِيٍّ مِنْ بَعْدِهِ وَ تَرَى الظَّالِمِينَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ يَقُولُونَ هَلْ إِلى‌ مَرَدٍّ مِنْ سَبِيلٍ (44) وَ تَراهُمْ يُعْرَضُونَ عَلَيْها خاشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنْظُرُونَ مِنْ طَرْفٍ خَفِيٍّ وَ قالَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ الْخاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمِينَ فِي عَذابٍ مُقِيمٍ (45)

ترجمه‌

و هر آينه آنكه انتقام كشيد بعد از ستم شدن بر او پس آنگروه نيست بر آنها هيچ راه اشكالى‌

جز اين نيست كه راه عتاب و عقاب بر كسانى است كه ستم ميكنند بر مردم و تعدّى مينمايند در زمين بناحق آنگروه براى آنها عذابى است دردناك‌

و هر آينه آنكه صبر كرد و گذشت نمود همانا آن هر آينه از كارهاى مطلوب الهى است‌

و هر كه را واگذارد در گمراهى خدا پس نيست براى او هيچ ياورى بعد از او و مى‌بينى ستمكاران را چون ديدند عذاب را ميگويند آيا بسوى بازگشتن راهى هست‌

و مى‌بينى آنانرا كه عرضه ميشوند بر آن با آنكه فروتنانند از خوارى نگاه ميكنند از ديده پنهان و گويند آنانكه ايمان آوردند همانا زيانكاران آنانند كه زيانكار نمودند خودشان و خانواده‌شان را روز قيامت آگاه باشيد همانا ستمكاران در عذاب دائمند.

تفسير

خداوند سبحان در تعقيب و تأكيد مفاد آيات سابقه فرموده و هر آينه كسانيكه انتقام بكشند از ظالم بر خودشان بعد از آنكه مظلوم واقع شدند

جلد 4 صفحه 587

بهيچ وجه جاى اعتراض و راه اشكالى بر آنها نيست چون حق داشتند كه قصاص يا تقاص نمايند و ذكر شد كه در بعضى از موارد راجح است بلى اشكال و اعتراض بر كسانى است كه ابتداء بظلم و ستم بر مردم مينمايند و تعدّى و تجاوز از حد و قدر خودشان ميكنند در زمين بناحق و ناروا و آنها مشمول عذاب اليم جهنّم در قيامت خواهند بود و اگر كسى صبر كند بر جور و ستمى كه بر او وارد شده و گذشت نمايد و عفو و اغماض كند در مورديكه مقتضى براى عفو باشد كه در آيات سابقه بيان شد هر آينه كارى كرده كه مرضىّ خدا و پسند اولياء و از اخلاق ستوده است كه بايد شخص بزرگ بر آن ثابت و بزرگوارى خود را بآن اثبات نمايد خلاصه آنكه از امورى است كه بايد در موقعش عزم بر آن داشت و اين تفصيل كه حسن انتقام و عفو باشد هر كدام بجاى خود مستفاد از بعضى روايات و موافق با موازين علم اخلاق است و كسيرا كه خداوند براى عدم قابليت و اعراض از ذكر حق بحال ضلالت و گمراهى واگذارد و توفيق و تأييد خود را از او سلب فرمايد نيست و نخواهد بود براى او دوست و يار و ياور و نگهبان و نگهدارى در رتبه متأخّره از خدا كه با او يارى و او را نگهدارى نمايد از بليّات دنيا و عقوبات آخرت و مى‌بينى تو اى پيغمبر ستمكاران را در روز قيامت وقتى مشاهده عذاب را نمودند كه آرزو مينمايند و ميگويند آيا ممكن است يكمرتبه ديگر ما بدنيا برگرديم و مى‌بينى تو آنها را كه عرضه داشته ميشوند بر آتش جهنّم در حال خضوع و خشوع از ذلّت و خوارى كه مينگرند به آتش از زير چشم مانند كسانى كه براى كشتن حاضر كرده شوند كه بشمشير نگاه ميكنند و چون اهل ايمان آنها را باين حال مى‌بينند ميگويند الحقّ زيانكاران آنكسانى هستند كه خودشان و اهل و عيالشان را بخسران انداختند و زيانكار نمودند در روز قيامت چون آنها را سوق بحق ننمودند بلكه تربيت بباطل كردند و از منافع و فوائد اخروى ايمان و عمل صالح باز ماندند و مستحق عذاب جهنّم شدند و خدا ميفرمايد بدانيد كه ستمكاران بر خويش و خلق بكفر و ضلال در عذاب دائم بى‌زوال جاى دارند.

جلد 4 صفحه 588

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ لَمَن‌ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِن‌َّ ذلِك‌َ لَمِن‌ عَزم‌ِ الأُمُورِ (43)

و ‌هر‌ آينه‌ كسي‌ ‌که‌ صبر كند و گذشت‌ كند ‌هر‌ آينه‌ ‌اينکه‌ صبر و گذشت‌ ‌از‌ كارهاي‌ بسيار بزرگ‌ پسنديده‌ ‌است‌.

وَ لَمَن‌ صَبَرَ صبر ‌بر‌ اذيت‌ و ظلم‌ ظالمين‌ ‌که‌ امير المؤمنين‌ ‌عليه‌ الصلاة و ‌السلام‌ فرمود

(صبرت‌ و ‌في‌ العين‌ قذي‌ و ‌في‌ الحلق‌ شجي‌)

و ‌از‌ القاب‌ مختصه‌ بآن‌ حضرت‌ ‌است‌ (اصبر الصابرين‌) و ‌در‌ حق‌ ابي‌ ‌عبد‌ اللّه‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌

(لقد عجبت‌ ‌من‌ صبرك‌ ملائكة السماء)

و

جلد 15 - صفحه 503

هكذا ساير ائمه هدي‌ ‌عليهم‌ ‌السلام‌ و ميتوان‌ ‌گفت‌ امروز صبر حضرت‌ بقية اللّه‌ ‌با‌ مشاهده ‌اينکه‌ اوضاع‌ كنوني‌ و انتظار فرج‌ ‌از‌ صبر تمام‌ انبياء و اولياء بالاتر و سخت‌تر ‌است‌.

وَ غَفَرَ و گذشت‌ كردن‌ ‌که‌ دارد صديقه طاهره‌ موقعي‌ ‌که‌ مشاهده‌ كرد ‌علي‌ ‌را‌ پاي‌ منبر طناب‌ ‌به‌ گردن‌ شمشير بالاي‌ سر فرمود پيراهن‌ پدر ‌بر‌ سر مي‌اندازم‌ و نفرين‌ ميكنم‌ امير المؤمنين‌ سلمان‌ ‌را‌ فرستاد نگذار فاطمه‌ نفرين‌ كند چنانچه‌ پدر بزرگوارش‌ ‌هم‌ آنچه‌ اذيت‌ ديد ‌که‌ فرمود

(‌ما اوذي‌ نبي‌ّ مثل‌ ‌ما اوذيت‌)

نفرين‌ نكرد و عرض‌ كرد

(اللهم‌ اهد قومي‌ فانهم‌ ‌لا‌ يعلمون‌).

ذلِك‌َ لَمِن‌ عَزم‌ِ الأُمُورِ عزم‌ قوة القلب‌ ‌است‌ و خودداري‌ ‌است‌ و تحمل‌ مشاق‌ و حلم‌ و حوصله‌ و بردباري‌ ‌است‌ ‌در‌ كليه امور و ‌لو‌ ‌هر‌ چه‌ مشكل‌ و سخت‌ ‌باشد‌.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 43)- در این آیه باز به سراغ مسأله صبر و شکیبایی و عفو می‌رود تا بار دیگر بر این حقیقت تأکید کند که حق انتقام گیری و قصاص و کیفر برای مظلوم در برابر ظالم هرگز مانع از مسأله گذشت و عفو و بخشش نیست، می‌فرماید: «اما کسانی که شکیبایی کنند، و طرف را مورد عفو قرار دهند این از کارهای پر ارزش است» (وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِکَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ).

تعبیر به «عزم الامور» ممکن است اشاره به این باشد که این از کارهایی است که خداوند به آن فرمان داده و هرگز نسخ نمی‌شود و یا از کارهایی است که انسان باید نسبت به آن عزم راسخ داشته باشد.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج9، ص502

منابع