براى مجرمان، در جهنّم بسترهايى است و از بالاى سرشان پوششهايى (از آتش)، و اينگونه ستمگران را كيفر مىدهيم.
نکته ها
«مهاد» از «مهد»، به معناى بستر است. تعبير به «مهاد» براى دوزخيان، نوعى تمسخر واستهزاى آنان است، يعنى آرامگاهشان دوزخ است. «1» «غَواشٍ» جمع «غاشِيَةٌ»، به معناى پوشش است و به خيمه نيز گفته مىشود.
خداوند از گروه عنود و اعراض كننده، در آيهى 37 اين سوره به عنوان كافر، در آيه 40 به عنوان مجرم و در اينجا به عنوان ظالم ياد كرده است، زيرا آنكه آيات الهى را تكذيب كند، شايسته همهى اين القاب است. چنانكه در آيه 254 سورهى بقره مىخوانيم: «وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»
پيامبر صلى الله عليه و آله پس از تلاوت اين آيه فرمودند: «جهنّم داراى طبقاتى از بالا و پائين است كه معلوم نيست طبقات بالا بيشتر است يا طبقات پائين و كافران در ميان طبقات قرار داشته و همواره در فشار مىباشند. همچنين حضرت فرمودند: زيرانداز و روانداز كافران در قبر، آتش جهنّم است». «2»
پیام ها
1- دوزخ، سراسر وجود كفّار را از همه طرف فرامىگيرد. «لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهادٌ وَ ... غَواشٍ» چنانكه در آيات ديگر نيز مىخوانيم: «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ» «3»، «لَهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ» «4» و «يَوْمَ يَغْشاهُمُ الْعَذابُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ» «5»
لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهادٌ: براى كفار است از آتش جهنم فراشى كه بر آن نشينند، وَ مِنْ فَوْقِهِمْ غَواشٍ: و از فوقشان پوشش و روپوشى، يعنى بالا و پائين آنها آتش باشد و مفروش و ملبوس و مأكول و مشروبشان آتش و حميم و صديد، و آتش به آنها محيط است. و اين نهايت تحذير و توعيد، و غايت تهديد و تنذير است نسبت به كفار. وَ كَذلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ: و چنانچه جزا و سزا داديم تابعين و متبوعين سابقين كفار را، همچنين جزا و سزا دهيم لا حقين كفار را كه منكر به نبوت خاصه و امامت ائمه هدى مىباشند. تعبير كفار در آيه اولى به معجزين، و ثانى به ظالمين، اشعار است به آنكه آنها به جهت تكذيب آيات متصفند به اين اوصاف ذميمه؛ و ذكر جرم حرمان از جنت، و ظلم با تعذيب به نار، تنبيه است برآن كه اعظم جرائم است.
از براى آنها است از دوزخ فراشى و از بالاشان پوششهائى و همچنين جزا ميدهيم ستمكاران را.
تفسير
فراش و بستر و روپوشهاى كفار از جهنم و آتشهاى گوناگون متراكم آن تشكيل ميشود و تكذيب كنندگان آيات الهى علاوه بر آنكه مجرمند ستمكارند بر خويش و خلق و بايد بجزاى خود برسند ..
از براي آنها از جهنم دو چيز است يكي جايگاه آنها که زير پاي آنها و فرش آنها است و يكي روانداز و بالاي سر آنها است و اينکه نحو ما جزاء ميدهيم ستمكاران را و ظالمين را.
از اينکه آيه شريفه بضميمه آيه قبل استفاده ميشود که براي مكذبين بآيات الهي و مستكبرين از آن دو چيز هست يكي محروم شدن از فيض رحمت و بهشت و ديگر دخول جهنم و عذاب، قسمت اول را آيه قبل بيان فرموده و قسمت دوم را اينکه آيه تكفل نموده.
لَهُم مِن جَهَنَّمَ مِهادٌ مهد چيزي را گويند که بر او قرار ميگيرند مثل زمين که بر او قرار و استقرار دارند و مثل گهواره که طفل بر او قرار گرفته و فرش که روي او مينشينند چنانچه ميفرمايد أَ لَم نَجعَلِ الأَرضَ مِهاداً نبأ آيه 6 و نيز ميفرمايد الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الأَرضَ فِراشاً بقره آيه 20، اشاره باينست که از زير پاي آنها آتش شعله ميكشد و روي آتش مينشينند.
به اينكه اطراف آنها را آتش احاطه كرده و آنها ميان آتش هستند.
وَ كَذلِكَ نَجزِي الظّالِمِينَ ممكن است مراد از ظالمين همان مكذبين بآيات و مستكبرين باشند که هم بخود ظلم كردند و هم بانبياء و هم بمؤمنين و هم باولاد و اتباع خود که نگذاردند بشرف اسلام و ايمان مشرف شوند، و ممكن است مراد مطلق ظالمين باشند که همين نحوي که بمكذبين مستكبرين عذاب متوجه ميشود بظالمين هم توجه دارد چنانچه ظاهر آيه همين است بقرينه واو عاطفه و جمع محلّي بالف و لام الظالمين و اللّه العالم.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 41)- در این آیه، به قسمتی دیگر از مجازات دردناک آنها اشاره کرده، میگوید: «برای این گونه افراد، بسترهایی از جهنم و آتش سوزان است و روی آنها پوششهایی از همان آتش سوزان قرار دارد» (لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهادٌ وَ مِنْ فَوْقِهِمْ غَواشٍ).
و باز برای تأکید اضافه میکند: «این چنین ظالمان و ستمگران را کیفر میدهیم» (وَ کَذلِکَ نَجْزِی الظَّالِمِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: