زکریّا عرض کرد: پروردگارا، چگونه مرا پسری تواند بود در حالی که مرا سن پیری رسیده و عیالم عجوزی نازاست؟ گفت: چنین است، خدا هر آنچه بخواهد میکند.
گفت: پروردگارا! چگونه برای من پسری خواهد بود، در حالی که پیری به من رسیده و همسرم نازاست؟ خدا فرمود: چنین است [که می گویی، ولی کار خدا مُقیّد به علل و اسباب نیست] خدا هر چه را بخواهد [با مشیّت مطلقه خود] انجام می دهد.
گفت: «پروردگارا، چگونه مرا فرزندى خواهد بود؟ در حالى كه پيرىِ من بالا گرفته است و زنم «نازا» است [فرشته] گفت: « [كار پروردگار] چنين است. خدا هر چه بخواهد مىكند.»
گفت: اى پروردگار من، چگونه مرا پسرى باشد، در حالى كه به پيرى رسيدهام و زنم نازاست؟ گفت: بدان سان كه خدا هر چه بخواهد مى كند.
او عرض کرد: «پروردگارا! چگونه ممکن است فرزندی برای من باشد، در حالی که پیری به سراغ من آمده، و همسرم نازاست؟!» فرمود: «بدین گونه خداوند هر کاری را بخواهد انجام میدهد.»
He said, ‘My Lord, how shall I have a son while old age has overtaken me and my wife is barren?’ Said He, ‘So it is that Allah does whatever He wishes.’
He said: My Lord! when shall there be a son (born) to me, and old age has already come upon me, and my wife is barren? He said: even thus does Allah what He pleases.
He said: My Lord! How can I have a son when age hath overtaken me already and my wife is barren? (The angel) answered: So (it will be). Allah doeth what He will.
He said: "O my Lord! How shall I have son, seeing I am very old, and my wife is barren?" "Thus," was the answer, "Doth Allah accomplish what He willeth."
معانی کلمات آیه
الكبر: بر وزن خرد، پيرى (قاموس قرآن).
عاقر: نازا. عقر در اصل بمعنى قطع و بريدن است، گويى زن نطفه مرد را قطع مى كند و بفرزند مبدل نمى شود. عاقر در قرآن سه بار آمده و همه درباره زن زكريا. بزن نازا عقيم نيز گويند، ظاهرا عقيم در اثر پيرى است كه عقم بمعنى خشكيدن مى باشد.[۱]
(زكريّا) گفت: پروردگارا! چگونه براى من پسرى خواهد بود، در حالى كه به پيرىِ رسيدهام و همسرم نازاست؟! (خداوند) فرمود: اين چنين خداوند هر چه را بخواهد انجام مىدهد.
«1». تفسير مجمعالبيان.
جلد 1 - صفحه 509
پیام ها
1- در نوميدى بسى اميد است. «أَنَّى يَكُونُ لِي غُلامٌ ... كَذلِكَ اللَّهُ يَفْعَلُ ما يَشاءُ»
2- در بيان ضعفها از خود شروع كنيم. «بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَ امْرَأَتِي عاقِرٌ»
3- ارادهى خداوند، فوق وسائل و اسباب طبيعى است. «يَفْعَلُ ما يَشاءُ»
چون زكريا عليه السّلام را به چنين فرزندى بشارت دادند، از كيفيت حدوث آن سؤال نمود:
قالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلامٌ: گفت زكريا، پروردگارا از كجا باشد مرا پسرى. اين استبعاد است از امر عادت و استعظام و تعجب. يا استفهام از كيفيت حدوث غلام، يعنى به چه وجه مرا پسرى پيدا و حاصل آيد در اين سن، وَ قَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ: و حال آنكه بتحقيق فرا رسيده است مرا بزرگ سالى و
«1» مكارم الاخلاق، طبرسى، فصل ششم
«2» مكارم الاخلاق، طبرسى، فصل ششم
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 92
پيرى در من ظاهر شده، وَ امْرَأَتِي عاقِرٌ: و زوجه من (ايشاء) عقيم و نازاينده است از ابتداى عمر، به علاوه قوا و قوه به سبب پيرى فانى گشته. ابن عباس گفته: زكريا در آن وقت صد و بيست سال، و زوجه او نود و نه سال داشت.
غرض سؤال زكريا براى آن بود كه حق تعالى او و زوجهاش را جوان خواهد نمود يا در همين حال پيرى فرزند مرحمت فرمايد.
«سيد رضى» فرمايد: با اينكه دعا و طلب فرزند نموده بود، سؤال براى اطمينان به بشارت بود، زيرا آن بر خلاف عادت جاريه در تناسل است از مثل او و زوجه او، يا شكر و اعتراف به نعمت باشد در اجابت دعاى بر خلاف عادت، يعنى زوجه من به مثل اين حال است، از كجا باشد براى من فرزند، اگر قدرت تو و رحمت تو و عنايت خاصه تو نباشد در اجابت دعا به خارق عادتى كه ظهور يابد.
قالَ كَذلِكَ اللَّهُ يَفْعَلُ ما يَشاءُ: فرمود خداوند، يا جبرئيل به فرمان خدا گفت: همچنين بر همين حال كه هستيد از پيرى، خدا بجا آورد آنچه مىخواهد بر وفق عادت يا خلاف عادت، يعنى بجا مىآورد خداى تعالى آنچه اراده فرمايد از غرائب و عجائب، مثل ايجاد فرزند از شيخ فانى و عجوزه عاقر.
گفت پروردگار من كجا ميباشد براى من پسرى با آنكه رسيده است مرا پيرى و زنم نازاد است گفت همچنين خدا ميكند آنچه را ميخواهد..
تفسير
حضرت زكريا از اين مژده خداوند استبعاد عادى يا استفهام فرمود و بنظر حقير از شدت وجد و خوشحالى گاه ميشود انسان استبعاد ميكند و مقصودش استبعاد يا استفهام نيست و در اينجا مقصود آن بوده كه اظهار تشكر كند و خداوند هم مژده را تاكيد و قدرت كامله خود را تقرير فرمايد كه از پيرمرد ضعيف و زن نازاده كه به سن يأس رسيده و تاكنون اولاد نياورده چنين اولادى مرحمت مىفرمايد كه خارق عادت است و اللّه اعلم
شريفه ذلِكَ الكِتابُ بيان شد، و مراد از بعد در اينجا نه بعد زماني است و نه بعد مكاني بلكه بواسطه عظمت و بزرگي فعل که بر خلاف عادت بشريّه است اللّهُ مبتداء، يَفعَلُ خبر، ما يَشاءُ مفعول.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 40)- زکریا از شنیدن این بشارت، غرق شادی و سرور شد و در عین حال نتوانست شگفتی خود را از چنین موضوعی پنهان کند، «عرض کرد پروردگارا! چگونه ممکن است فرزندی برای من باشد در حالی که پیری به من رسیده و همسرم ناز است» (قالَ رَبِّ أَنَّی یَکُونُ لِی غُلامٌ وَ قَدْ بَلَغَنِیَ الْکِبَرُ وَ امْرَأَتِی عاقِرٌ).
در اینجا خداوند به او پاسخ داد و «فرمود: این گونه خداوند هر کاری را که بخواهد انجام میهد» (قالَ کَذلِکَ اللَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ).
و با این پاسخ کوتاه که تکیه بر نفوذ اراده و مشیت الهی داشت، زکریا قانع شد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: