اى فرزندان آدم! هرگاه پيامبرانى از خودتان به سوى شما بيايند كه آيات مرا بر شما بازگو كنند (از آنها پيروى كنيد)، پس كسانى كه تقوا و صلاح پيشه كنند، هيچ ترسى بر آنان نيست و آنان اندوهگين نمىشوند.
و كسانى كه آيات مارا تكذيب و از روى استكبار از آن سرپيچى، آنان همدم آتشند و هميشه در آن خواهند بود.
جلد 3 - صفحه 59
نکته ها
«خَوْفٌ» و ترس، مربوط به امور آينده و در مقابل امنيّت و آسايش است؛ امّا «حزن» و اندوه، مربوط به گذشته و آنچه از دست رفته مىباشد و در مقابل سرور و شادمانى است. «1»
پیام ها
1- از سنّتهاى الهى، ارسال رسولان براى بيان وحى الهى است. يَأْتِيَنَّكُمْ ... يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آياتِي
2- از راههاى نفوذ و تأثير سخن، سنخيّت پيامآور با خود مردم است. «مِنْكُمْ»
3- انسان، آزاد و داراى اختيار است و سرنوشتش در گرو گرايش و عمل خود اوست. «فَمَنِ اتَّقى وَ أَصْلَحَ»
4- متّقى، اصلاحگر و داراى فعّاليّت مثبت است، نه گوشهگير. «اتَّقى وَ أَصْلَحَ»
5- تقوا و خودسازى بايد قبل از اصلاح ديگران باشد و اصلاحگران بايد خود متّقى باشند. «اتَّقى وَ أَصْلَحَ»
6- مؤمنان و پيروان واقعى انبيا، آنانند كه اهل تقوا و اصلاح باشند. «يَأْتِيَنَّكُمْ رُسُلٌ ... فَمَنِ اتَّقى وَ أَصْلَحَ» و نفرمود: «فمن آمن بهم»
7- آرامش حقيقى در سايهى تقوا و اصلاح است. «اتَّقى وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ»
8- پيامد تكذيب، تكبّر و سرپيچى از انبيا، عذاب ابدى و دوزخ است. «اسْتَكْبَرُوا ... أَصْحابُ النَّارِ ... فِيها خالِدُونَ»
وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا: و آن كسانى كه بعد از بلاغ و اتمام حجت، تكذيب كنند آيات ما را به تكبر و اعراض از حق و ترك نمايد توحيد و اطاعت ما را، وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها: و تكبر و سركشى نمودند از دلائل توحيد ما، أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ: آن گروه معرضين و مكذبين مصاحب و ملازم آتش جهنمند، هُمْ فِيها خالِدُونَ: ايشان در نار جهنم دائم و ثابتاند به بقاى ابدى و خلود سرمدى.
تنبيه: آيه شريفه دلالت دارد عموم مكذبين و معرضين آيات الهى از توحيد و نبوت و امامت و معاد، چنانچه بدون توبه و تدارك مردند، مخلد در عذاب جحيم ابدى خواهند بود.
عقاب الاعمال- صدوق رحمه اللّه از حضرت ابى عبد اللّه عليه السّلام:
ايّاكم و الغفلة فانّه من غفل فانّما يغفل على نفسه، و ايّاكم و التّهاون بامر اللّه عزّ و جلّ فانّه من تهاون بامر اللّه اهانه اللّه يوم القيمة. «1» فرمود
«1» عقاب الاعمال، صفحه 242.
جلد 4 صفحه 61
حضرت صادق: بر شما باد بپرهيز از غفلت، بدرستى كه هر كه غافل شود غفلت از خود نموده. و بر شما باد بحذر از سستى و بى اعتنائى به امر خداى عز و جل، بدرستى كه هركه تهاون و بى اعتنائى نمايد به امر الهى، خوار و ذليل فرمايد او را خداى تعالى روز قيامت.
و آنانكه تكذيب نمودند آيتهاى ما را و سركشى كردند از آنها آنگروه اهل آتشند آنها در آن جاودانيانند.
تفسير
گفتهاند دخول قادر آيه سابقه بر جزاء شرط و ترك آن در اين آيه براى مبالغه در وعد و مسامحه در وعيد و تنبيه بر سبقت رحمت بر غضب است و خلود براى كفار در سوره بقره بنحو اكمل اثبات شد.
و كساني که تكذيب كردند بآيات ما و طلب بزرگي كردند و تكبر ورزيدند
جلد 7 - صفحه 314
از آن آيات اينها اصحاب و ياران آتش هستند و آنها در آتش هميشه هستند.
وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا عطف به فَمَنِ اتَّقي است خلاصه فرزندان آدم بعد از آمدن رسل دو دسته هستند يك دسته كساني که گرويدند برسولان و ايمان آوردند و متقي و صالح شدند خوف و حزني ندارند و يك دسته كساني هستند که تكذيب رسل كردند و آيات خداوند را دروغ پنداشتند و گفتند از جانب خدا نيست وَ استَكبَرُوا زير بار نرفتند و تكبر كردند عَنها از آن آيات که قبلا ذكر شد أُولئِكَ اينکه مكذبين و منكرين أَصحابُ النّارِ همراه آتش هستند که از آنها جدا نميشود هُم فِيها خالِدُونَ اينها در آن آتش که جهنم باشد ابد الاباد معذب هستند که ديگر خلاصي ندارد، و اينکه جمله رد بسياري از حكماء و صوفيه و شيخيه که خود را از عرفاء ميشمارند و منكر خلود در عذاب هستند است چنانچه بسياري از آيات صريح در مسئله خلود است.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 36)- و در این آیه اضافه میکند: «اما آنها که آیات ما را تکذیب کنند و در برابر آن تکبر ورزند آنها اصحاب دوزخند و جاودانه در آن خواهند ماند» (وَ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ اسْتَکْبَرُوا عَنْها أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: