آیه 238 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از آیه 238 بقره)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَىٰ وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ

مشاهده آیه در سوره


<<237 آیه 238 سوره بقره 239>>
سوره : سوره بقره (2)
جزء : 2
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

بر نمازها مواظبت و توجه کامل داشته باشید و به خصوص نماز وسطی (صبح) و به طاعت خدا قیام کنید.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Be watchful of your prayers, and [especially] the middle prayer, and stand in obedience to Allah;

معانی کلمات آیه

وسطى: مؤنث اوسط به معنى متوسط است.

قانتين: قنوت اطاعت يا دوام طاعت معنى كرده اند، قانت مطيع يا پيوسته مطيع.[۱]

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]

شأن نزول:

از زيد بن ثابت نقل نمايند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله نماز ظهر را در اوقات گرماى شديد روز نيز در مسجد مي‌خواند و اين امر از براى اصحاب خيلى سخت و گران مى بود سپس اين آيه نازل گرديد.[۳]

و نيز از زيد بن ثابت روايت كنند كه پيامبر نماز ظهر را در منتهاى شدت گرما در مسجد مي‌خواند و شدت گرما به حدى بود كه بر مردم گران مى آمد كه به نماز جماعت در مسجد حاضر شوند. لذا در اوقات نماز ظهر هنگام گرماى شديد يك صف يا دو صف بيشتر تشكيل نمى گرديد و مردم سرگرم تجارت و كارهاى خويش مى بودند تا بدانجا كه پيامبر فرمود: در صدد هستم خانه كسانى كه به جماعت حاضر نمى شوند، بسوزانم سپس اين آيه نازل شده.[۴]

و درباره اين قسمت از آيه از مجاهد[۵] و نيز از زيد بن ارقم[۶] روايت نمايند كه در اوائل كار، مردم در وسط نماز به سخن گفتن مى پرداختند سپس اين آيه نازل گرديد و سخن گفتن در حين نماز حرام شد.[۷]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«238» حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ‌

بر انجام همه‌ى نمازها و (خصوصاً) نماز وسطى (ظهر)، مواظبت كنيد و براى خدا خاضعانه بپاخيزيد.

نکته ها

درباره مراد از نماز وسطى، چند نظريه است، ولى با توجّه به شأن نزول آيه كه گروهى بخاطر گرمى هوا در نماز ظهر شركت نمى‌كردند و با توجّه به روايات و تفاسير، مراد همان‌

جلد 1 - صفحه 372

نماز ظهر است.

حفظ هر چيزى بايد مناسب با خودش باشد؛ حفظ مال از دست برد دزد است، حفظ بدن از ميكرب است، حفظ روح از آفات اخلاقى نظير حرص، حسد وتكبّر است، وحفظ فرزند از دوست بد مى‌باشد. امّا حفظ نماز به چيست؟ حفظ نماز، آشنايى با اسرار آن، انجام به موقع آن، صحيح بجا آوردن، فراگرفتن احكام و آداب آن و حفظ مراكز عبادت و تمركز فكر به هنگام آن است.

در حديثى مى‌خوانيم: نماز به گروهى مى‌گويد: مرا ضايع كردى خدا تو را ضايع كند و به گروهى مى‌گويد: مرا حفظ كردى خداوند تو را حفظ كند. «1»

پیام ها

1- اقامه نماز بايد مداوم باشد. «حافِظُوا»

2- همه‌ى مردم مسئول حفظ نمازند. «حافِظُوا»

3- ممكن است آيه دلالت كند بر اينكه نماز را به جماعت برپا كنيد. «حافِظُوا، قُومُوا»

4- هركجا زمينه‌ى سهل انگارى يا غفلت احساس مى‌شود، هشدار بيشترى لازم است. «وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌»

5- اقامه‌ى نماز، به توجّه، نشاط، معرفت و اخلاص نياز دارد. «قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ»

6- انسان نبايد وصله‌ى ناهمرنگ هستى باشد. قرآن درباره هستى مى‌فرمايد: «كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ» «2» پس اگر ما قانت نباشيم، وصله ناهمرنگ هستى خواهيم بود.

«قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ»

7- ارزش نماز به خضوع آن است. «قانتين»

«1». كافى، ج 3، ص 268.

«2». روم، 26.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌1، ص: 373

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌1، ص 111.
  3. پرش به بالا بخارى در تاريخ خود و احمد و ابوداود و بيهقى و طبرى از عامه و صاحب مجمع البيان از خاصه.
  4. پرش به بالا احمد و نسائى و طبرى از عامه و صاحب مجمع البيان از خاصه.
  5. پرش به بالا صاحبان صحاح ستة از اهل سنت و جماعت و طبرى.
  6. پرش به بالا روض الجنان.
  7. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 90.

منابع