آیه 220 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از آیه 220 بقره)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۗ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَىٰ ۖ قُلْ إِصْلَاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ ۖ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ ۚ وَاللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

مشاهده آیه در سوره


<<219 آیه 220 سوره بقره 221>>
سوره : سوره بقره (2)
جزء : 2
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

در کار دنیا و آخرت (تا از دنیا برای آخرت توشه بردارید). و سؤال کنند تو را که با یتیمان چگونه رفتار کنند؟ بگو: به اصلاح (حال و مصلحت مآل) آنها کوشید بهتر است (تا آنها را بی‌سرپرست گذارید) و اگر با آن‌ها آمیزش کنید رواست که برادر دینی شما هستند، و خدا آگاه است از آن کس که (در کار آنان) نادرستی کند و آن که اصلاح و درستی نماید. و اگر خدا می‌خواست کار را بر شما سخت می‌کرد چه آنکه خدا توانا و دانا است.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

about the world and the Hereafter. And they ask you concerning the orphans. Say, ‘It is better to set right their affairs, and if you intermingle with them, they are of course your brothers: Allah knows those who cause corruption from those who set things right, and had Allah wished He would have put you to hardship.’ Indeed Allah is all-mighty, all-wise.

معانی کلمات آیه

اعنتكم: عنت: رنج، و اعنات به رنج انداختن است.

تخالطوهم: خلط: آميختن: مخالطه: آميخته شدن. مراد از آن در آيه آميختن مال خود با مال يتيم است.[۱]

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]

شأن نزول:

صفوان بن عبدالله بن مسكان از امام صادق عليه‌السلام روايت كند كه وقتى كه آيه «إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً» نازل گرديد. هر كسى كه طفل يتيمى را در كفالت خويش داشت از نزد خود بيرون راند و درباره بيرون راندن آن‌ها از پيامبر كسب تكليف نمودند سپس اين آيه نازل گرديد.[۳]

و نيز از ابن عباس روايت گرديده: كه وقتى كه آيات «وَلاتَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» و «إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى » نازل گرديد، هر كس طفل يتيمى كه در سرپرستى خويش داشت يا او را رها مي‌كرد و يا اين كه غذا و لباس آن‌ها را از خانواده خود جدا مي‌ساخت و به غذاهاى آن‌ها دست نمي‌زد. به النتيجه غذاهاى مزبور يا فاسد مي‌گشت و يا به دور انداخته مي‌شد و اين كارها بر يتيمان سخت و گران مي‌آمد. جريان امر را به رسول خدا صلى الله عليه و آله گفتند: اين آيه نازل گرديد[۴] .[۵]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«220» فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى‌ قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ‌

(تا انديشه كنيد) در دنيا و آخرت. و از تو درباره يتيمان مى‌پرسند، بگو:

اصلاح امور آنان بهتر است و اگر زندگى خود را با زندگى آنان بياميزيد (مانعى ندارد،) آنها برادران (دينى) شما هستند. خداوند، مفسد را از مصلح باز مى‌شناسد و اگر خدا مى‌خواست شما را به زحمت مى‌انداخت، (و دستور مى‌داد در عين سرپرستى يتيمان، زندگى و اموال آنها را بكلّى از اموال خود جدا سازيد، ولى خداوند چنين نمى‌كند.) همانا او عزيز و حكيم است.

نکته ها

جمله‌ «فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ»، يا مربوط به مسئله انفاق است كه در آيه قبل آمده است، يعنى انفاق شما براى آسايش دنيا و آخرت باشد، نه همه مال را خرج كنيد كه باعث زحمت شما

جلد 1 - صفحه 344

در دنيا شود، و نه بخل ورزيد كه مايه محروميّت شما از ثواب آخرت باشد، «1» و يا اينكه مربوط به تفكّر باشد كه در پايان آيه قبل اشاره شد. يعنى انسان بايد در مسائل دنيا و آخرت فكر كند و براى آخرت خود از همين دنيا چيزى را كسب كند و در مبدأ و معاد و اسرار هستى و آفريده‌ها و قوانين حاكم فكر كند و تا آنجا كه مى‌تواند، مسائل را با تعقّل و انديشه قبول كند هر چند شرط پذيرش مكتب، آگاهى بر همه اسرار نيست. «2»

در تفاسير آمده است: وقتى آيه دهم سوره نساء نازل شد، كه خوردن مال يتيم، خوردن آتش است، افرادى كه در منزل يتيمى داشتند به اضطراب افتادند. برخى يتيمان را از خانه بيرون كردند وبعضى ظرف وغذاى يتيم را جدا نمودند به طورى كه براى يتيم و صاحب‌خانه مشكلاتى بوجود آمد. آنان به حضور پيامبر صلى الله عليه و آله رسيده و از رفتار با يتيمان سؤال نمودند، پيامبر جواب داد: اصلاح امور يتيمان، از رها كردن آنهابهتر است، نبايد به خاطر آميخته شدن اموال آنان با اموال خودتان، ايتام را رها كرده و از مسئوليّت اداره آنها شانه خالى كنيد، آنان برادران دينى شما هستند و مخلوط شدن اموال آنان با زندگى شما، در صورتى كه هدف، حيف و ميل اموال آنها نباشد مانعى ندارد و بدانيد خداوند مفسد را از مصلح باز مى‌شناسد.

پیام ها

1- دنيا وآخرت را سطحى ننگريد و در آن فكر كنيد. «تَتَفَكَّرُونَ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ»

2- رها كردن كار يتيمان، مصلحت نيست، بلكه به نيّت خير و با چشم برادرى معاشرت نمودن با آنان مصلحت است. «قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ»

3- هرگونه اصلاح در وضعيّت يتيمان، ارزش است. كلمه «اصلاح» به صورت مطلق آمده تا شامل همه‌ى اصلاحات اعمّ از اصلاح مالى، علمى، عملى، تربيتى و دينى بشود. «إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ»

4- يتيمان، نه برده و نه فرزند ما هستند، بلكه برادر كوچك ما و جزء خود ما هستند. «فَإِخْوانُكُمْ»

«1». ترجمه مرحوم الهى قمشه‌اى.

«2». تفسيرالميزان، ذيل آيه.

جلد 1 - صفحه 345

5- نه افراط و نه تفريط، نه به نام اصلاح، اموال ايتام را بخوريد و نه از ترس فساد، آنان را رها كنيد كه خداوند مصلح و مفسد را مى‌شناسد. «وَ اللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ»

6- اگر بدانيم خداوند افكار ونيات ما را مى‌داند، فساد و خلاف نمى‌كنيم. «وَ اللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ»

7- تكليفِ فوق طاقت در اسلام نيست. «لَوْ شاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ»

8- آسان‌گيرى دستورات، كارى حكيمانه است. «لَوْ شاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ»

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌1، ص 111.
  3. پرش به بالا تفاسير على بن ابراهيم و برهان و روض الجنان.
  4. پرش به بالا ابوداود و نسائى و حاكم.
  5. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 79.

منابع