و آنان که آیات (آسمانی) ما و لقاء عالم آخرت را تکذیب کردند اعمالشان (که جز برای دنیا نبود) تباه و باطل شود، آیا جز آنچه میکردند کیفر بینند؟
و آنان که آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردند، اعمالشان تباه و بی اثر شد. آیا جز به آنچه همواره [بر طبق کفر و انحرافشان] انجام می دادند، کیفر داده می شوند؟!
و كسانى كه آيات ما و ديدار آخرت را دروغ پنداشتند، اعمالشان تباه شده است. آيا جز در برابر آنچه مىكردند كيفر مىبينند؟
و اعمال آنان كه آيات ما و ديدار قيامت را دروغ انگاشتند، ناچيز شد. آيا جز در مقابل كردارشان كيفر خواهند ديد؟
و کسانی که آیات، و دیدار رستاخیز را تکذیب (و انکار) کنند، اعمالشان نابود می گردد؛ آیا جز آنچه را عمل میکردند پاداش داده میشوند؟!
Those who deny Our signs and the encounter of the Hereafter, their works have failed. Shall they not be requited for what they used to do?
And (as to) those who reject Our communications and the meeting of the hereafter, their deeds are null. Shall they be rewarded except for what they have done?
Those who deny Our revelations and the meeting of the Hereafter, their works are fruitless. Are they requited aught save what they used to do?
Those who reject Our signs and the meeting in the Hereafter,- vain are their deeds: Can they expect to be rewarded except as they have wrought?
و كسانى كه آيات ما و ديدار قيامت را تكذيب كردند، اعمالشان نابود است، آيا جز آنچه عمل مىكردند، مجازات خواهند شد؟
«1». تفسير صافى.
جلد 3 - صفحه 174
نکته ها
«حَبِطَ»، به معناى نابودى عمل است. «حبطت الناقة»، يعنى شترى كه سَمّ خورده و شكمش باد كرده و سوراخ شده است. برخى از كارهاى انسان هم مانند سمّ، عملكرد يك عمر انسان را بر باد مىدهد و تباه مىسازد. «1»
حبط عمل، بر خلاف عدل الهى نيست، بلكه امرى قهرى و تكوينى و نتيجهى عملكرد خود انسان است. «هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا ما كانُوا يَعْمَلُونَ»
پیام ها
1- كفر و تكذيب، سبب حبط اعمال گذشته است. كَذَّبُوا ... حَبِطَتْ
2- پاداشها و كيفرهاى قيامت، تجسّم اعمال ماست. «هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا ما كانُوا يَعْمَلُونَ»
3- آنچه بدتر از گناه است، اصرار بر آن است. «كانُوا يَعْمَلُونَ»
وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا: و آن كسانى كه تكذيب كردند آيات ما را از معجزات و كتب منزله، وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ: و به دروغ پنداشتند رسيدن به آخرت و مشاهده ثواب آن، حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ: باطل و فاسد گشت اعمال دنيويه آنها و در آخرت به آن منتفع نشوند، چه آن اعمال بر نهجى صادر نشد كه مستحق ثواب شوند، زيرا بر خلاف مأمور به بود. پس بر سبيل تقريع و انكار مىفرمايد: هَلْ يُجْزَوْنَ: (استفهام انكارى) آيا جزا داده شوند يعنى پاداش داده نشوند، إِلَّا ما كانُوا يَعْمَلُونَ: مگر آنچه را بودند كه در دنيا بجا مىآوردند، يعنى جزا بر سبيل عدل است نه ظلم.
زود باشد منصرف نمايم از آيات خود آنانرا كه تكبّر مينمايند در زمين بناحق و اگر بهبينند هر آيتى را نميگروند بآنها و اگر بهبينند راه هدايت را نميگيرند آنرا راه و اگر بهبينند راه ضلالت را ميگيرند آنرا راه اين براى آنستكه آنها تكذيب نمودند آيتهاى ما را و بودند از آنها غافلان
و آنانكه تكذيب نمودند آيتهاى ما و ديدار آخرت را نابود شد اعمال آنها آيا جزا داده ميشوند مگر آنچه بودند كه بجا مىآوردند.
تفسير
يكى از صفات ذميمه و معاصى كبيره تكبّر است خصوص در برابر آيات الهى و معجزات انبياء عليهم السلام كه بايد خاضع شد و بنظر اعتبار و انصاف در آنها نگريست و تصديق نمود و هرگاه شخص از روى جهالت و عناد تكبر نمود و تكذيب كرد بسيار تكبر بيجا و ناروائى نموده و اگر چندى باين حال باقيماند و تدبّر و تفكّر در آنها ننمود و بغفلت گذراند كم كم مسامع قلب او بعالم غيب مسدود و بصيرتش بكلّى زائل ميشود گويا داغ باطل بتقدير الهى بر قلب او وارد ميگردد و عنايت غيبى از او سلب و بحال خود واگذاشته ميشود چون خود را از قابليّت فيض بسوء اختيار خود انداخته و براى عقوبت الهى در دنيا و آخرت مستحق نموده است و اين صرف الهى است آنها را از آيات خود كه در نتيجه انصراف از براى آنها از استماع آيات خدا و مشاهده معجزات انبيا حاصل ميشود بطوريكه هر قدر معجزه و كرامت مشاهده نمايند ايمان نمىآورند و هر چه آيات وعظ و انذار براى آنها قرائت شود در قلبشان تأثير نمىكند و اگر راه هدايت را مانند وجود امير المؤمنين (ع) بهبينند آنراه را اختيار نمىنمايند و اگر راه ضلالت را مانند وجود اعداء او بهبينند آنراه را اختيار مىكنند و قمى ره فرموده اگر ايمان و صدق و وفا و عمل صالح را بهبينند راه خودشان قرار نمىدهند و اگر شرك و زنا و معاصى ديگر را بهبينند اخذ مينمايند و عمل ميكنند و اينها همه در نتيجه تكذيب و غفلت حاصل خواهد شد و اعمال آنها فاسد و بىثمر است و نفعى بر ايشان ندارد و در قيامت بجزاى اعمالشان خواهند رسيد چنانچه در دنيا بآثار سوئش مبتلا شدند.
و كساني که تكذيب نمودند بآيات ما و بملاقات روز قيامت حبط شد و از بين رفت جميع اعمال آنها آيا جزا داده ميشوند مگر بآنچه بودند عمل ميكردند.
وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا اگر مراد از آيات انبياء باشند تكذيب آنها باين بود که آنها را كذّاب و مفتري و مجنون و ساحر ناميدند، و اگر مراد معجزات
جلد 7 - صفحه 458
صادره از آنها بود تكذيب آنها باين بود که آنها را حمل بسحر و جادو كردند و اگر مراد فرمايشات آنها که در آيات تورات و زبور و انجيل و فرقان بوده حمل بر خلاف حق نمودند و بعيد نيست که چون كلمه آياتنا جمع مضاف است شامل جميع آنها ميشود نكتة- مراد از تكذيب آيات اينکه نيست که جميع آيات الهي را منكر شوند و لو يك آيه از آنها را تكذيب كنند مكذب بآيات الهي شده مثلا يكي از انبياء يا اوصياء آنها را منكر شد يا يكي از معجزات صادره از آنها را حمل بسحر كرد يا منكر شد يا يكي از ضروريات دين را منكر شد مشمول اينکه آيه است.
وَ لِقاءِ الآخِرَةِ در مسئله معاد اهل ضلالت طوائفي هستند يك طائفه اصلا منكر معاد هستند و ميگويند من مات فات که در بسياري از آيات قرآن اشاره بآنها شده، يك طائفه بسيار از حكماء منحصر ميدانند بمعاد روحاني، طائفه سوم بعض متكلمين که اصلا وجود مجرد قائل نيستند و غير از جسم و جسماني چيزي را قبول ندارند جز ذات مقدس پروردگار منحصر بمعاد جسماني ميدانند، طائفه چهارم شيخيه هستند که ميگويند روح تعلق ميگيرد ببدن حور قليايي، طائفه پنجم بعضي حكماء ميگويند روح تعلق ميگيرد بقالب مثالي و صور برزخيه که صورت بلا ماده باشد مثل ملا صدرا و اتباعش حتي از كلمات سبزواري هم برميآيد ولي جرئت اظهارش را نميكند و ميگويد:
من قصّر المعاد في الجسماني
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 147)- این آیه کیفر چنین اشخاصی را بیان کرده، میگوید: «آنها که آیات ما را تکذیب کنند و لقای رستاخیز را منکر شوند اعمالشان بکلی حبط و نابود زیده تفسیر نمونه، ج2، ص: 93
و در پایان آیه چنین اضافه میکند: این سرنوشت برای آنها، جنبه انتقامی ندارد، این نتیجه اعمال خود آنهاست، بلکه عین اعمال آنهاست که در برابرشان مجسم شده، «آیا آنها جز اعمالی را که انجام میدادند، جزا داده میشوند»؟ (هَلْ یُجْزَوْنَ إِلَّا ما کانُوا یَعْمَلُونَ).
این آیه یکی دیگر از آیاتی است که دلیل بر تجسم اعمال، و حضور خود اعمال نیک و بد در قیامت میباشد
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: