و نعمت ديگرى كه آن را دوست داريد، يارى و نصرت از جانب خداوند و پيروزى نزديك است و (اى پيامبر!) مؤمنان را بشارت ده.
نکته ها
ورود به بهشت و مغفرت الهى، مصداق نجات از عذاب الهى است ولى چون نصرت و فتح الهى لطف ديگرى است، خداوند آن را جداگانه بيان فرموده است.
پیام ها
1- تمام پاداشها در آخرت نيست، بخشى از آنها در دنياست. وَ أُخْرى تُحِبُّونَها ...
2- پاداش بايد مورد علاقهى تشويق شونده باشد. «تُحِبُّونَها»
3- رزمندگان مخلص به يكى از دو نيكى مىرسند، اگر شهيد شوند: يُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ ... (كه در آيه قبل بود) و اگر پيروز شوند: «نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ»
4- پيروزى را از خدا بدانيد، نه از تجهيزات و تجربه و تخصص. «نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ»
5- اميد به آينده روشن، وسيلهى دلگرمى رزمندگان است. «نَصْرٌ، فَتْحٌ»
6- خداوند به وعدههاى خود عمل مىكند:
در اينجا: «نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ» و در جاى ديگر: «إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ» «1»
در اينجا: «فَتْحٌ قَرِيبٌ» و در جاى ديگر: «إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً» «2»
7- براى تشويق رزمندگان به گذشتن از مال و جان، از اهرم بشارت استفاده كنيد.
وَ أُخْرى تُحِبُّونَها: و با وجود مغفرت و ثواب آخرتى نعمتى ديگر است كه دوست مىداريد آن را، و آن نعمت، نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ: نصرتى است از جانب خدا بر مخالفين، وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ: و فتح مكه، يا فتح فارس و روم باشد. يا مراد فتح تمام فتوحى است كه در اسلام واقع شده و قريب به معنى عاجل، هر فتحى كه در دنيا براى اهل اسلام واقع شود. وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ: و بشارت بده اى پيغمبر مؤمنان را به اين هر دو نعمت آجل كه ثواب و مغفرت است در عقبى، و نصرت و فتح در دنيا.
اى كسانيكه ايمان آورديد آيا دلالت كنم شما را بر تجارتى كه برهاند شما را از عذاب دردناك
ايمان بياوريد بخدا و پيغمبرش و كارزار كنيد در راه خدا بمالها و جانهاتان اين بهتر است براى شما اگر بدانيد
ميآمرزد براى شما گناهانتان را و داخل ميكند شما را در بهشتهائيكه جارى است در آنها نهرها و مسكنهائى پاكيزه در بوستانهاى اقامتگاه دائمى اينست كاميابى بزرگ
و علاوه بر آن نعمت ديگرى كه دوست ميداريدش كه نصرتيست از خدا و فتحى نزديك و مژده ده مؤمنان را
اى كسانيكه ايمان آورديد باشيد ياوران خدا همچنانكه گفت عيسى پسر مريم به اصحاب خاص خود كيانند ياوران من بسوى خدا گفتند اصحاب خاص او مائيم ياوران خدا پس ايمان آوردند گروهى از بنى اسرائيل و كافر شدند طائفهاى پس بتأييد خود ظفر داديم آنانرا كه ايمان آوردند بر دشمنانشان پس گرديدند غلبه كنندگان.
تفسير
گفتهاند بعد از نزول آيه اوّل كه معناى آن ظاهر و عنايت و لطفى است از خدا بر بندگان و طلبى بصورت سؤال مسلمانان به پيغمبر اكرم عرضه داشتند اگر ما ميدانستيم آن تجارت چيست از اموال و اولاد و جانهاى خودمان در
جلد 5 صفحه 198
تحصيل آن دريغ نمينموديم پس آيه دوم نازل شد و قمّى ره نيز اين معنى را از امام باقر عليه السّلام نقل نموده و مفاد آن آنستكه آن تجارت ايمان بخدا و پيغمبر او و جهاد در راه خدا است بمالهاتان و جانهاتان كه از انفاق در راه خدا و جنگ با دشمنان او دريغ ننمائيد و اينكه از مصدر بصورت مضارع تعبير فرموده ظاهرا براى تأكيد در طلب آنست كه فرض تحقّق آن شده و اين تجارت بهتر از تجارتهاى دنيوى است اگر مردم بدانند نتائج باقيه آنرا و در صورتى كه موفّق شوند بچنين تجارتى ميآمرزد خدا براى آنها گناهان گذشته آنانرا و داخل ميفرمايد ايشانرا در بهشتهائيكه از كنار درختان آنها نهرهاى آب شيرين و گوارا جارى است و در منازل و عمارات پاك و پاكيزهاى كه در بوستانهاى هميشه بهار بىزوال براى ايشان بنا شده از انواع جواهر جاى گزين ابدى خواهند بود و اين كاميابى بزرگ است نه نعيم موّقت مشوب بآلام دنيا و نعمت ديگرى كه در اين صورت خداوند بايشان مرحمت ميفرمايد كه آنرا دوست دارند چون طالب نقدند نصرت الهيّه و فتح نزديكى است كه نصيب آنان خواهد شد كه گفتهاند فتح مكه بوده و قمى ره آنرا باين فتح و فتح قائم عليه السّلام تفسير فرموده و بعضى بفتح ايران و روم و ساير فتوحات اسلامى حمل نمودهاند و ظاهرا خداوند بشارت باهل ايمان داده فتحى را كه منتظر و مشتاق بآن بودند و بزودى انجاز فرموده وعده خود را تا ظاهر شود بر آنها صدق مواعيد او و آن فتح مكّه و امثال آنست كه در آيات سابقه ترغيب بجهاد براى آن شده و در آيه اخيره ميفرمايد اى اهل ايمان يارى نمائيد خدا را بيارى دين او و لشگر خدا باشيد و اطاعت نمائيد پيغمبر خودتان را در امر بجهاد چنانچه حضرت عيسى بخواص اصحاب خود كه حواريّون خوانده شدند و در سوره آل عمران تفسير آن گذشت فرمود كيانند ياران و لشگريان من با توجه بيارى خدا و تقرّب بسوى او گفتند مائيم ياوران خدا بيارى تو پس گرويدند بآنحضرت دستهئى از بنى اسرائيل و اقرار نمودند به نبوّت و عصمت و طهارت او و مادرش و منكر شدند دستهاى از آنها تمام مراتب مذكوره را پس خداوند تأييد فرمود اهل ايمان باو را كه پيروان حقيقى او و مسلمانانند بغلبه دادن بر دشمنانشان كه يهودند
جلد 5 صفحه 199
و او و مادرش را متّهم نمودند پس صبح كردند گروندگان باو در عالم با آنكه غالب بودند بر معاندين خودشان در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه بخواند سوره صف را و مداومت بخواندن آن نمايد در نمازهاى واجب و مستحب خود خداوند او را در صف ملائكه و انبياء مرسلين خود قرار خواهد داد و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
و ديگر از ثمرات اينکه ايمان و اينکه جهاد که شما مؤمنين دوست ميداريد نصرت الهي که بر دشمن ظفر پيدا ميكنيد و فتح نزديكي و بشارت ده مؤمنين را.
تُحِبُّونَها آن ثمره آخرتي در قيامت پس از بعث است و امّا ثمره که در دنيا عاجلا براي شما دارد که دوست ميداريد يا براي پيشرفت و غلبه بر خصم يا براي عظمت اسلام يا براي منافعي و غنائمي از كفّار بدست ميآيد.
نَصرٌ مِنَ اللّهِ که ملائكه را بمدد شما ميفرستد يا القاء رعب در قلوب كفّار ميكند يا سكينه و اطمينان در قلوب شما ميفرمايد وَ فَتحٌ قَرِيبٌ که فتح مكه يا بلاد كفار وَ بَشِّرِ المُؤمِنِينَ بهر دو ثمره دنيوي و اخروي.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 13)- در این آیه به دو شاخه از مواهب الهی در دنیا نیز اشاره کرده، میفرماید: «و (نعمت) دیگری که آن را دوست دارید به شما میبخشد، و آن یاری خداوند، و پیروزی نزدیک است» (و اخری تحبونها نصر من الله و فتح قریب).
چه تجارت پرسود و پربرکتی؟ که سراسرش فتح و پیروزی و نعمت و رحمت است.
سپس به همین دلیل به مؤمنان در مورد این تجارت بزرگ تبریک میگوید و میافزاید: «و مؤمنان را بشارت ده» به این پیروزی بزرگ (و بشر المؤمنین).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: