و خدا آن وعده را نداد مگر آنکه به شما مژده فتح دهد و تا دل شما مطمئن شود؛ و فتح و پیروزی نصیب کسی نشود مگر از جانب خدای توانای دانا.
و خدا [وعده یاری و پیروزی] را جز بشارتی برای شما و برای آنکه دل هایتان به آن آرامش یابد، قرار نداد؛ و یاری و نصرت جز از سوی خدای توانای شکست ناپذیر و حکیم نیست.
و خدا آن [وعده پيروزى] را، جز مژده‌اى براى شما قرار نداد تا [بدين وسيله شادمان شويد و] دلهاى شما بدان آرامش يابد، و پيروزى جز از جانب خداوند تواناى حكيم نيست.
و خداوند اين كار را جز براى شادمانى و دلگرمى شما نكرد. و نيست ياريى مگر از سوى خداى پيروزمند و دانا،
ولی اینها را خداوند فقط بشارت، و برای اطمینان خاطر شما قرار داده؛ وگرنه، پیروزی تنها از جانب خداوند توانای حکیم است!
Allah did not appoint it but as a good news for you and to reassure with it your hearts; and victory comes only from Allah, the All-mighty, the All-wise,
And Allah did not make it but as good news for you, and that your hearts might be at ease thereby, and victory is only from Allah, the Mighty, the Wise.
Allah ordained this only as a message of good cheer for you, and that thereby your hearts might be at rest - Victory cometh only from Allah, the Mighty, the Wise -
Allah made it but a message of hope for you, and an assurance to your hearts: (in any case) there is no help except from Allah. The Exalted, the Wise:
و خداوند اين (نزول فرشتگان) را جز مژده و بشارتى براى شما قرار نداد، تا دلهاى شما بدان آرام گيرد و (بدانيد كه) هيچ پيروزيى نيست مگر از جانب خداوند عزيز و حكيم.
«1». صحيفه سجّاديه، دعاى سوّم.
جلد 1 - صفحه 602
پیام ها
1- آرامش خاطر و اميد از نيازهاى رزمندگان در جبهه است. «بُشْرى لَكُمْ وَ لِتَطْمَئِنَّ»
2- تمام مقدّمات مادّى، علمى، روانى و انسانى، بدون اراده‌ى خداوند كارى از پيش نمى‌برند. «وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ»
3- قدرت خداوند همراه با حكمت اوست. لذا ممكن است به دلايل خاصّى مسلمانان نيز شكست بخورند. «الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ»
وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ: و قرار نداد خداى تعالى نزول ملائكه را، إِلَّا بُشْرى لَكُمْ:
مگر مژده و بشارتى براى شما به فتح و نصرت، وَ لِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُمْ بِهِ: و به جهت آنكه مطمئن فرمايد قلبهاى شما را به آن امداد، و ترس دشمنان را از خاطر شما بيرون برد. وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ: و نيست نصرتى و يارى مگر از جانب خدا، الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ: غالب است بر همه امور، و مغلوب نشود در حكم و فرمان خود. حكيم است در امور، يعنى نصرت و خذلان او، از روى حكمت و مصلحت باشد.
تنبيه: در آيه شريفه اشاراتى است: 1- آنكه نصرت و غلبه از جانب قادر متعال است، نه به كثرت لشكر و اعداد اسباب و مهيّا بودن سلاح. 2- نصرت الهى مؤمنان را، محتاج به امداد ملائكه نبود، بلكه نزول ملائكه جهت بشارت مؤمنان و ثبات قلوب آنان بود، زيرا نظر عامه اغلب متوجه به اسباب مى‌باشد.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 235
3- مؤمن حقيقى بايد يقين داشته باشد به نصرت الهى و اتكال و اطمينان به توجهات سبحانى، بنابراين باكى براى او نيست از ابتلائات؛ و لذا سرور مؤمنين حضرت امير المؤمنين عليه السّلام فرمايد: باك ندارم از آنكه من بر مرگ واقع شوم يا مرگ بر من وارد آيد. «1»
و قرار نداد آن را خدا مگر بشارت و براى آنكه مطمئن شود دلهاى شما بآن و نيست نصرت مگر از نزد خداوند ارجمند درست كردار..
تفسير
اين امداد ملائكه نبود مگر براى بشارت مسلمين بفتح براى تسكين خاطر آنها از ترس و الا فتح و ظفر بعده وعده نيست بلكه منوط باراده الهى است كه توانا و غالب است و مغلوب نميشود و بر طبق حكمت و مصلحت هر جمعى را كه خواسته باشد ظفر ميدهد و هر قومى را اراده فرموده باشد مخذول و منكوب مى- فرمايد گويا ميخواهد بفرمايد حاجت بامداد ملائكه نبود لكن چون چشم مردم به اسباب ظاهرى است و از اسباب غيبيه نوعا غافلند براى خوشنودى آنها و دلگرمى و باك نداشتن از تخلف متخلفين از جهاد اين كمك فرستاده شد.
و خداوند قرار نداد اينکه نزول ملائكه و مدد آنها را مگر براي بشارت شما مؤمنين و اينكه قلوب شما مطمئن شود باين جعل الهي و نصرتي نيست مگر از جانب خداوند عزيز حكيم.
جلد 4 - صفحه 343
اينکه آيه شريفه دلالت دارد بر اينكه خداوند قادر متعال موافق حكمت و مصلحت در مواقع خود شما را ميتواند نصرت كند و نزول ملائكه و امداد آنها شما را لزوم ندارد و احتياجي بآنها نداريد چنانچه در مواقع بسياري خداوند نصرت فرموده بدون انزال ملك و علّت انزال از جهت ضعف ايمان مسلمين بوده که بحس مشاهده كنند.
و بشارت بفتح و فيروزي آنها و اطمينان قلب آنها که بالعيان و بالحس‌ّ يك تأثير خاصّي دارد که از دليل و برهان علمي پيدا نميشود حتي مثل حضرت ابراهيم عليه السّلام با اينكه ايمان كامل باحياء موتي داشت مع ذلک تقاضا كرد که بالعيان مشاهده كند و عرض كرد رَب‌ِّ أَرِنِي كَيف‌َ تُحي‌ِ المَوتي قال‌َ أَ وَ لَم تُؤمِن قال‌َ بَلي وَ لكِن لِيَطمَئِن‌َّ قَلبِي بقره آيه 260.
بلي پايه ايمان پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و ائمه طاهرين بجايي رسيده که بمعاينه چيزي بر او افزوده نخواهد شد منسوب بامير المؤمنين عليه السّلام است که فرمود
(لو كشف الغطاء ما ازددت يقينا)
و منسوب بپيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم است که فرمود اگر ايمان جن‌ّ و انس را در يك كفه ميزان گذارند ايمان علي عليه السّلام بر آنها افزوده خواهد شد.
وَ ما جَعَلَهُ اللّه‌ُ جعل بمعني قرار داد است و مراد مقرر فرمودن نزول ملائكه است براي نصرت مؤمنين.
إِلّا بُشري لَكُم که اينکه جعل نبود مگر براي دو چيز يكي بشارت پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بشما که ملائكه آمدند و ميآيند براي امداد شما.
و ديگر وَ لِتَطمَئِن‌َّ قُلُوبُكُم که بآرام دل و اطمينان تمام حمله كنيد بدشمنان دين و آنها را نابود كنيد فتح و ظفر نصيب شما است.
وَ مَا النَّصرُ إِلّا مِن عِندِ اللّه‌ِ و مع ذلک بدانيد که تا نصرت الهي نباشد اگر جن‌ّ و انس و ملك مجتمع شوند قدرت بر انجام كوچكترين عملي ندارند.
(آیه 126)- «اما توجه داشته باشید که آمدن فرشتگان به یاری شما، تنها برای تشویق و بشارت و اطمینان خاطر و تقویت روحیه شماست، و گر نه پیروزی تنها از ناحیه خداوندی است که بر همه چیز قادر و در همه کار حکیم است» هم راه پیروزی را می‌داند و هم قدرت بر اجرای آن دارد (وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْری لَکُمْ وَ لِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُکُمْ بِهِ وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
