آیه 87 سوره یونس
| <<86 | آیه 87 سوره یونس | 88>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و به موسی و برادرش (هارون) وحی کردیم که شما برای پیروانتان در شهر مصر منزل گیرید و (اکنون که از بیم فرعونیان به مساجد نتوانید رفت)، خانه‌هایتان را قبله و معبد خود قرار دهید و نماز به پا دارید و (تو هم ای رسول) مؤمنان را (به فتح در دنیا و بهشت در آخرت) بشارت ده.
و به موسی و برادرش وحی کردیم که خانه هایی در سرزمین مصر برای قوم خود فراهم آورید، و خانه هایتان را روبروی هم قرار دهید، و نماز را برپا دارید، و مؤمنان را [به رهایی از چنگال فرعونیان] مژده ده.
و به موسى و برادرش وحى كرديم كه شما دو تن براى قوم خود در مصر خانه‌هايى ترتيب دهيد و سراهايتان را رو به روى هم قرار دهيد و نماز برپا داريد و مؤمنان را مژده ده.
به موسى و برادرش وحى كرديم كه براى قوم خود در مصر خانه‌هايى مهيا كنيد و خانه‌هاى خود را عبادتگاه سازيد و نمازگزاريد و مؤمنان را بشارت ده.
و به موسی و برادرش وحی کردیم که: «برای قوم خود، خانه‌هایی در سرزمین مصر انتخاب کنید؛ و خانه‌هایتان را مقابل یکدیگر (و متمرکز) قرار دهید! و نماز را برپا دارید! و به مؤمنان بشارت ده (که سرانجام پیروز می‌شوند!)»
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
تبوءا: تبوء: آماده كردن . «تبوءا» آماده كنيد (صيغه تثنيه است) اصل آن ، بوء به معنى مساوات و برابرى است. «مبوء» به صيغه مفعول: آماده شده.
قبله: قبله در اينجا ظاهرا مصدر به معناى فاعل است يعنى: مقابل هم (روبرو).
اطمس: طمس و طموس: كهنه شدن و محو شدن و نيز محو كردن. راغب ازاله اثر به طور محو و طبرسى محو اثر گفته است . «اطمس على اموالهم»: اموالشان را محو يا بى فائده و نقمت كن . چون طمس عارض بر چيزى است ؛ لذا با «على» آمده ؛گويى روى آن قرار گرفته است.
اشدد: شد: بستن، قيد محكم در آن ملحوظ است. وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ: قلوب آنها را بسته كن و بر آنها مهر زن .[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ «87»
و به موسى و برادرش وحى كرديم كه در مصر، براى قوم خودتان خانه‌هايى آماده كنيد و خانه‌هايتان را مقابل هم (يا رو به قبله) بسازيد و نماز به پا داريد و به مؤمنان بشارت بده (كه سرانجام‌پيروزى با آنهاست).
نکته ها
«قِبْلَةً»، هم به معناى مقابل و رو بروى هم است و هم به معناى جهت كعبه، يعنى خانه‌سازى رو به قبله. شايد معناى اين آيه چنين باشد كه تا قدرت فرعون باقى است و تصميم بر نابودى شما دارد، شما مراسم عبادى را در خانه‌هايتان برقرار سازيد. مثل سه سال اوّل بعثت پيامبر اسلام.
بهترين بشارت به مؤمنانِ در بند، بشارت به استجابت دعايشان است كه از تحت ستم
جلد 3 - صفحه 613
فرعونيان و فتنه‌گرى‌هايشان نجات يابند.
پیام ها
1- مسكن، يكى از نعمت‌هاى الهى است. أَوْحَيْنا ... أَنْ تَبُوءَ
2- رهبران دينى بايد به مسائل مادّى ورفاهى امّت هم توجّه كنند. «تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما»
3- منطقه‌ى مسكونى افراد مؤمن بايد از كفّار جدا باشد، تا زمينه‌ساز عزّت، قدرت و استقلال گروه با ايمان گردد. «تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً»
4- تاريخ شهرسازى تا زمان حضرت موسى عليه السلام قطعى است. تَبَوَّءا ... بُيُوتاً
5- معمارى و شهرسازى اسلامى بايد با اهداف مكتبى سازگار باشد و جهت قبله فراموش نشود. «وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً»
6- به گونه‌اى خانه بسازيم كه انجام مراسم مذهبى و اقامه‌ى نماز در آن عملى باشد. «وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً»
7- خانه‌ى افراد مكتبى بايد نمازخانه باشد. «بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً»
8- خانه‌هاى مقابل يكديگر، از نظر تمركز، حفاظت، نظارت و انس با هم مناسب‌تر است. «وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً»
9- نگذاريم بيگانگان در محلّه وجامعه‌ى ما رخنه كنند. «اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً»
10- نماز در رأس برنامه همه‌ى پيامبران وزمينه رهايى بوده است. «أَقِيمُوا الصَّلاةَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ (87)
«1» مجمع ج 3 ص 128.
«2» تفسير قمى ج 1 ص 314.
ج5، ص 381
وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ: و وحى فرموديم ما به موسى عليه السلام و برادرش هارون. أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً: اينكه اتخاذ و بنا كنيد براى قوم خود به بلده معروفه خانه‌هائى كه ساكن شوند و قرار يابند در آنها. نزد اكثر «1» مراد مساجد است به دليل قوله تعالى «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ» «2» پس معنى آيه آنكه: امر فرموديم موسى و هارون را كه مأوى و مرجع قرار دهيد براى قوم خود در شهر مصر مساجد را كه براى نماز و عبادت به آنها روند و به غير از مسجد نماز نكنند. بنابراين مسجد نمازگاه ايشان بود، چون فرعون بر بنى اسرائيل مسلط شد، امر نمود به خراب كردن مساجد و منع ايشان از نماز در مساجد.
حق تعالى وحى فرمود اكنون رخصت است شما را كه در خانه‌ها نماز كنيد:
وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً: و قرار دهيد خانه‌هاى خود را مصلى و نمازگاه. مفسران اختلاف [دارند] در اين قبله كجا بوده؟ ظاهر لفظ قرآن دلالت ندارد بر تعيين آن.
از ابن عباس نقل شده كه كعبه بوده. حسن بصرى گفته: كعبه قبله تمام انبياء بوده فقط عدول از كعبه به امر الهى بعد از هجرت حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله واقع شد به مدتى. و نزد جمعى قبله بنى اسرائيل بيت المقدس بوده، چنانچه تفسير على بن ابراهيم قمى قبله را تفسير به بيت المقدس نموده «3». اما قائلون به آنكه مراد از لفظ بيوت در اين آيه، مطلق بيوت است در «وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً» دو وجه ذكر نموده: يكى آنكه قرار دهيد خانه‌هاى خود را متقابل همديگر، و
«1» مجمع ج 3 ص 129.
«2» سوره نور آيه 36.
«3» تفسير قمى ج 1 ص 314.
ج5، ص 382
مقصود حصول جمعيت و مساعدت يكديگر است. دوم: مراد آنكه نماز در خانه‌ها گزاريد.
وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ: و برپا داريد نماز را، يعنى مداومت و مواظبت كنيد آن را در بجا آوردن به آن طريقى كه رضاى الهى است. وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ: و بشارت و مژده بده مؤمنين را به بهشت و آنچه وعده فرموده خداى تعالى از ثواب و انواع نعم.
نكته- لفظ مصر غير منصرف است به جهت عجمه و تأنيث يا علم و تأنيث و اگر براى تخفيف منصرفش كنيد جايز باشد، مانند لوط و هود و قوله تعالى «بيوتا» مفعول به است و ظرف مكان نيست براى اختصاص آن.
تبصره- در تفسير برهان «1»- ابن بابويه به اسناد خود از ريان بن الصلت گفت: حضرت رضا عليه السّلام حاضر در مجلس مأمون، و عده‌اى از علما و فقها و متكلمين مجتمع بودند. علماء از حضرت سؤال نمودند: چه فرقى است بين عترت و امت و شرافت عترت؟ حضرت دوازده آيه از قرآن در تفسير «اصطفا» ذكر، تا آنكه فرمود: و خارج فرمود پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله مردم را از مسجد سواى عترت را. مردم در گفتگو، و عباس عرض كرد: يا رسول اللّه، چرا على را واگذاشتى و ما را خارج نمودى؟ فرمود پيغمبر: من على را واگذار و شما را خارج نكردم، و لكن امر الهى شد به بقاى او و اخراج شما. و در اين بيانى است براى فرمايش نبوى صلّى اللّه عليه و آله «يا علىّ انت منّى بمنزلة هرون من موسى) علما گفتند: اثبات آن در قرآن كجا است؟ حضرت رضا عليه السّلام فرمود:
«وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما ...»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ (87) وَ قالَ مُوسى رَبَّنا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِينَةً وَ أَمْوالاً فِي الْحَياةِ الدُّنْيا رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ فَلا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِيمَ (88) قالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُما فَاسْتَقِيما وَ لا تَتَّبِعانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ (89)
ترجمه
و وحى نموديم بسوى موسى و برادرش كه بگيريد از براى كسانتان در مصر خانه‌ها و بگردانيد خانه‌هاى خودتان را قبله و بر پا داريد نماز را و مژده ده گروندگان را
و گفت موسى پروردگار ما همانا تو دادى فرعون و كسانش را پيرايه و مالها در زندگانى دنيا پروردگار ما تا گمراه گردانند از راه تو پروردگار ما نابود فرما مالهاشان را و سخت كن دلهاشان را پس ايمان نياورند تا به بينند عذاب دردناك را
گفت بتحقيق اجابت شد دعاى شما پس ثابت باشيد و پيروى نكنيد راه آنانرا كه نميدانند.
تفسير
خداوند به حضرت موسى و هرون وحى فرمود كه براى بنى اسرائيل در مصر خانه‌هائى مهيّا نمايند كه در آنها باز گشت كنند براى عبادت تا از شرّ كفّار محفوظ باشند و نمازشان را در آنخانه‌ها بخوانند چنانچه قمّى ره از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و آنكه بشارت دهد حضرت موسى آنها را بنصرت در دنيا و دخول بهشت در آخرت و در علل و عيّاشى روايت نموده كه روزى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم خطبه خواند و فرمود اى مردم خداوند عزّ و جلّ بموسى و هرون امر فرمود كه براى قومشان در مصر خانه‌هائى بنا كنند و در مساجدشان با جنابت شب را بروز نياورند و با زنهاشان نزديكى نكنند مگر هرون و اولادش و اى مردم على عليه السّلام نسبت بمن مانند هرون است نسبت بموسى عليه السّلام پس حلال نيست براى احدى كه در مسجد من نزديكى كند با زنان مگر براى على عليه السّلام و ذريّه‌اش پس كسيكه از اين حكم بدش آيد برود آنجا و با دست اشاره بشام فرمود كه شايد مراد آن باشد كه برود از اتباع معاويه شود و در عيون نيز قريب باين مضمون روايت شده است و مراد از قرار دادن بيوت را قبله بنظر حقير آنستكه پس از فراغت از كار، خانه‌هاى خودشان را مورد اقبال و محلّ توجّه قرار دهند و از مجالست
جلد 3 صفحه 40
و مؤانست با كفار اجتناب نمايند و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه خانه‌ها مقابل يكديگر ساخته شود كه همه در يك جا جمع باشند و با هم كمك كنند در اينحال حضرت موسى غضبناك شد از قدرت و شوكت فرعونيان و غمگين گشت از ضعف و انكسار بنى اسرائيل و نفرين فرمود باين بيان كه خداوندا بفرعون و اتباعش مايه جمال و جلال و فخر و مباهات و انواع ثروت و مكنت را عطا فرمودى در دنيا و نتيجه‌اش آن شد كه از ياد تو غافل شدند و مشغول به گمراه نمودن بندگان تو گشتند قمّى ره فرموده مراد از گمراه نمودن مردم آنستكه مال ميدادند براى آنكه مردم عبادت كنند فرعون را و از عبادت خدا چشم بپوشند و لام در ليضلّوا براى بيان عاقبت است مانند آنكه ميگويند بزائيد براى مردن و بسازيد براى خراب شدن و ممكن نيست براى بيان غرض باشد چون اضلال نميشود مقصود خداوند باشد و بعضى گفته‌اند اين كلام را حضرت موسى در مقام تعجّب عرضه داشت يعنى آيا بآنها مال دادى كه مردم را گمراه كنند و در هر حال از خداوند مسئلت نمود كه اموال آنها را فاسد و ضايع و نيست و نابود فرمايد و دلهاى آنها را قسى و سخت و مسدود از راه حقّ نمايد كه ايمان نياورند تا بميرند و معذّب بعذاب ابدى گردند چون ميدانست كه ايمان نميآورند و ميخواست از آنها و عملشان تبرّى جويد و در پيشگاه الهى شهادت باستحقاقشان براى محروميّت از رحمت دهد و خداوند آنها را بحال خودشان واگذار نمايد گفته‌اند بعد از نفرين آنحضرت تمام اموال و نقود آنها مبدّل بسنگ شد چون طمس اموال تغيير آنست به چيزيكه بى فائده باشد و موسى عليه السّلام دعا ميكرد و هرون آمين ميگفت و خداوند فرمود دعاى شما دو نفر مستجاب شد پس در دعوت و اتمام حجّت خودتان مستقيم و ثابت باشيد و تعجيل در عقوبت آنها ننمائيد و متابعت از نادانان و طريقه آنان نكنيد كه تعجيل در نيل بمقصود دارند و اطمينان بمواعيد الهيّه ندارند و در كافى و عيّاشى از امام صادق و در خصال از امام باقر عليهما السلام نقل نموده كه ما بين اعلام خداوند به اجابت دعاى آندو و هلاك فرعون و اتباعش چهل سال فاصله شد كه خدا بآنها مهلت داده بود.
جلد 3 صفحه 41
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ أَوحَينا إِلي مُوسي وَ أَخِيهِ أَن تَبَوَّءا لِقَومِكُما بِمِصرَ بُيُوتاً وَ اجعَلُوا بُيُوتَكُم قِبلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ بَشِّرِ المُؤمِنِين‌َ (87)
و وحي فرستاديم بسوي موسي و برادرش اينكه بناء كنيد از براي قوم خودتان در شهر مصر خانه‌ها و بيوتي و قرار دهيد بيوت خود را قبله و برپا داريد نماز را و بشارت ده مؤمنين را.
وَ أَوحَينا إِلي مُوسي وَ أَخِيهِ وحي الهي القاء در قلوب است يا بتوسط امين وحي جبرئيل يا بدون واسطه يا در منام يا نزول ملك بصورتي وَ ما كان‌َ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَه‌ُ اللّه‌ُ إِلّا وَحياً أَو مِن وَراءِ حِجاب‌ٍ أَو يُرسِل‌َ رَسُولًا فَيُوحِي‌َ بِإِذنِه‌ِ الاية شوري آيه 5، و از اينکه جمله استفاده ميشود که حضرت هارون هم مورد وحي الهي بوده أَن تَبَوَّءا بناء كنيد و اتخاذ كنيد لقومكما که بني اسرائيل باشند که
جلد 10 - صفحه 446
ايمان آورده بودند بمصر بيوتا منازلي و خانه‌اي و ظاهرا بقرينه آيات بعد اينکه دستور قبل از هلاكت فرعونيان بوده و بني اسرائيل در فشار آنها بودند و گفتند فرعون معابد آنها را خراب كرد مأمور شدند که در خانه‌هاي خود بيتي بناء كنند و معبد قرار دهند.
وَ اجعَلُوا بُيُوتَكُم قِبلَةً هر خانه آن بيت که براي عبادت بنا شده قبله سكنه آن خانه قرار دهند که توجه بآن بيت كنند در عبادت.
وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ از اينکه جمله و آيات بسياري ديگر استفاده ميشود که نماز در تمام شرايع بوده حضرت عيسي عليه السّلام ميفرمايد وَ أَوصانِي بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمت‌ُ حَيًّا مريم آيه 32، و خطاب بابراهيم و اسمعيل عليهما السلام شد أَن طَهِّرا بَيتِي‌َ لِلطّائِفِين‌َ وَ العاكِفِين‌َ وَ الرُّكَّع‌ِ السُّجُودِ بقرينه آيه 191، قوم شعيب بشعيب گفتند أَ صَلاتُك‌َ تَأمُرُك‌َ أَن نَترُك‌َ ما يَعبُدُ آباؤُنا هود آيه 89، در مورد زكريّا [ع] ميفرمايد فَنادَته‌ُ المَلائِكَةُ وَ هُوَ قائِم‌ٌ يُصَلِّي فِي المِحراب‌ِ آل عمران آيه 33، الي غير ذلک از آيات و اخبار در فضيلت و اهميت صلوة بسيار است، عمود دين است، قربان کل تقي است، شرط قبولي ساير عبادات است، تارك آن كافر است، تضييع آن موجب زوال ايمان است الي غير ذلک که مفصلا در اول سوره بقره گذشت.
وَ بَشِّرِ المُؤمِنِين‌َ اگر خطاب بموسي باشد چنانچه ظاهر همين است بشارت بهلاكت دشمن و نجات آنها است، و اگر خطاب برسول اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم باشد چنانچه بعضي گفتند بشارت بنصرت و غلبه بر دشمن چنانچه بر قوم موسي بود براي شما هم هست.
447
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 87)- مرحله چهارم، دوران سازندگی برای انقلاب: در اینجا مرحله دیگری از قیام و انقلاب موسی و هارون و بنی اسرائیل بر ضد فراعنه تشریح شده است.
نخست این که خداوند می‌فرماید: «ما به موسی و برادرش وحی فرستادیم که برای قوم خود خانه‌هایی در سرزمین مصر انتخاب کنید» (وَ أَوْحَیْنا إِلی مُوسی وَ أَخِیهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِکُما بِمِصْرَ بُیُوتاً).
و مخصوصا «این خانه‌ها را نزدیک به یکدیگر و مقابل هم بسازید» (وَ اجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَةً).
سپس به خودسازی معنوی و روحانی بپردازید «و نماز را بر پا دارید» (وَ أَقِیمُوا الصَّلاةَ). و از این طریق روان خود را پاک و قوی نمایید.
و برای این که آثار ترس و وحشت از دل آنها بیرون رود، و قدرت روحی و انقلابی را بازیابند «به مؤمنان بشارت بده» بشارت به پیروزی و لطف و رحمت خدا (وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
