آیه 48 سوره انبیاء

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از آیه ۴۸ انبیاء)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَىٰ وَهَارُونَ الْفُرْقَانَ وَضِيَاءً وَذِكْرًا لِلْمُتَّقِينَ

مشاهده آیه در سوره


<<47 آیه 48 سوره انبیاء 49>>
سوره : سوره انبیاء (21)
جزء : 17
نزول : مکه

ترجمه های فارسی

و همانا ما به موسی و برادرش هارون کتاب تورات را عطا کردیم که جدا سازنده میان حق و باطل و روشنی‌بخش (دلها) و یادآور متقیان است.

یقیناً به موسی و هارون [کتابی که] جداکننده [حق از باطل] و نور و مایه یادآوری برای پرهیزکاران [است] عطا کردیم.

و در حقيقت، به موسى و هارون فرقان داديم و [كتابشان‌] براى پرهيزگاران روشنايى و اندرزى است.

به موسى و هارون كتابى داديم كه حق و باطل را از يكديگر تميز مى‌دهد و روشنى و اندرز است براى پرهيزگاران.

ما به موسی و هارون، «فرقان» [= وسیله جدا کردن حق از باطل‌] و نور، و آنچه مایه یادآوری برای پرهیزگاران است، دادیم.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Certainly We gave Moses and Aaron the Criterion, a light and reminder for the Godwary

And certainly We gave to Musa and Haroun the Furqan and a light and a reminder for those who would guard (against evil).

And We verily gave Moses and Aaron the Criterion (of right and wrong) and a light and a Reminder for those who keep from evil,

In the past We granted to Moses and Aaron the criterion (for judgment), and a Light and a Message for those who would do right,-

معانی کلمات آیه

فرقان: در اصل مصدر است ولى به معنى اسم فاعل به كار رفته است . يعنى فارق بين الحق و الباطل..[۱]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ «48»

و همانا ما به موسى و هارون، فرقان ونور وتذكّرى براى اهل‌پروا عطا كرديم.

الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ «49»

(همان) كسانى كه از پروردگارشان در نهان مى‌ترسند و همانانى كه از قيامت در هراسند.

نکته ها

همان گونه كه اهداف كلّى انبيا يكى است، صفات كتب آسمانى آنان نيز يكسان است.

صفاتى كه در اين آيه براى كتاب تورات ذكر شده، در آيات ديگر، براى قرآن هم آمده است:

الف: فرقان، «تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‌ عَبْدِهِ» «2» ( «فرقان» به خبرى گفته مى‌شود كه به واسطه‌ى آن، حقّ از باطل شناخته مى‌شود.)

ب: ضياء (نور)، «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ نُوراً مُبِيناً» «3»

ج: ذكر، «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ» «4»


«2». فرقان، 1.

«3». نساء، 174.

«4». حجر، 9.

جلد 5 - صفحه 459

پیام ها

1- لازم نيست كه هر پيامبرى براى خود كتابى جداگانه داشته باشد، چنانكه موسى و هارون، هر دو پيامبر، ولى يك كتاب داشتند و آن تورات بود. آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ‌ ...

2- براى توفيق در يك حركت، انسان به چند چيز نياز دارد:

الف: شناخت راه از بيراهه. «الْفُرْقانَ»

ب: نورى كه در پرتو آن ببيند و به پيش برود. «ضِياءً»

ج: توجّه و عنايت به هدف، تا از مسير اصلى، منحرف نگردد. «1» «ذِكْراً»

3- براى بهره‌مندى از هدايت انبيا بايد به روحيه تقوى مجهّز شد. «ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ»

4- نشانه‌ى تقوى، خداترسى ونگرانى از قيامت است. لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ‌ ... مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ (48)

وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ‌: و هر آينه بتحقيق عطا فرموديم موسى و برادرش هارون را. الْفُرْقانَ‌: تورات كه فارق ميان حق و باطل. يا برهانى كه جدا مى‌ساخت به آن حق را از باطل. نزد جمعى مراد شكافتن دريا است. وَ ضِياءً:

و داديم نورى كه از غايت وضوحش مى‌رسيدند به توسط آن به طريق هدايت و راه نجات در معرفت خدا و شرايع. يا نورى كه استضائه كند به آن در تاريكى‌هاى حيرت و جهالت. وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ‌: و يادآورى براى پرهيزكاران كه پند يابند به مواعظ آن و عمل نمايند به آنچه در آن است. تخصيص پرهيزكاران به جهت آن است كه ديگران به سوء اختيار، تصديق ننمودند آن را، لذا از اين فيض محروم ماندند.

«1» بحار الانوار، ج 7، ص 253- 252، باب 10 (باب الميزان)

جلد 8 - صفحه 401


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ لَئِنْ مَسَّتْهُمْ نَفْحَةٌ مِنْ عَذابِ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا ظالِمِينَ (46) وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَ إِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنا بِها وَ كَفى‌ بِنا حاسِبِينَ (47) وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ (48) الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ (49) وَ هذا ذِكْرٌ مُبارَكٌ أَنْزَلْناهُ أَ فَأَنْتُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ (50)

ترجمه‌

- و هر آينه اگر برسد آنها را رشحه‌ئى از عذاب پروردگارت ميگويند البتّه‌اى واى بر ما همانا ما بوديم ستمكاران‌

و نصب مينمائيم ترازوهاى‌

جلد 3 صفحه 556

عدل را براى روز قيامت پس ستم كرده نشود نفسى چيزيرا و اگر باشد بمقدار دانه‌اى از خردل بياوريم آنرا و كافى هستيم ما در حاليكه حساب كنندگانيم‌

و بتحقيق داديم بموسى و هارون جدا كننده حقّ از باطل را و روشنى و موجب تذكّرى را براى پرهيزكاران‌

آنانكه ميترسند از پروردگارشان در نهانى و آنان باشند از روز قيامت بيم‌داران‌

و اين موجب تذكّرى است با بركت كه فرو فرستاديم آنرا آيا پس شما مرآنرا انكار كنندگانيد.

تفسير

- نفحه اثر مختصرى است كه از امرى واصل بشخص شود و بيشتر در بوى خوش استعمال ميشود و اينجا مراد ترشّح عذاب است و تعيير كفار بآنكه در وقت دعوت بحق استنكاف و استكبار مينمايند و در موقع نزول عذاب تذلّل و انكسار و اين حال اشخاص ضعيف النفس و خفيف العقل است و ترازوهاى عدالت الهى كه روز قيامت براى سنجيدن اعمال خوب و بد بندگان نصب ميشود اختصاص باهل ايمان دارد و براى كفّار نيست چون آنها فوج فوج داخل جهنّم ميشوند چنانچه از روايت امام سجاد عليه السّلام در كافى مستفاد ميشود و مراد از آن ترازوها بمقتضاى روايات متعدده انبياء و اوصياء آنها عليهم السلامند كه در اوائل سوره اعراف ذيل آيه و الوزن يومئذ الحقّ بيان شد و در آنروز باحدى بمقدار ذره‌ئى ظلم نخواهد شد كه از حقّ او كاسته يا بر مجازاتش افزوده شود و خداوند پاداش مقدار حبّه خردل را از عمل بندگان كه آن از كوچكترين حبوبات است بصاحبش ميدهد و مثقال برفع و آتينا بمدّ نيز قرائت شده و قرائت بمدّ را در جوامع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده و در مجمع و از قمّى ره تأييد شده و بر حسب معنى احسن است چون أتينا بمعناى آوردن در مقام حساب است و آتينا بمعناى دادن پاداش است كه صراحت در مقصود دارد و لفظا و معنا مطابق با جازينا است و خداوند كفايت حساب بندگانرا بهتر از هر محاسبى مينمايد چون اعلم و اعدل از او كسى نيست و ميزان عدلى بهتر از وجود مبارك علوى تصوّر نميشود و در آيات اخيره براى رفع تعجّب كفّار از نبوّت پيغمبر اكرم و آنكه مواعيد او بوحى الهى است شروع بذكر احوال انبياء فرموده باين تقريب كه ما قبلا بموسى و برادرش هرون فرقان كه كتاب جامع فارق بين حق و باطل بود داديم و آن روشنائى و نورى‌

جلد 3 صفحه 557

بود كه مردم را از تاريكى جهل و نادانى بيرون ميآورد و موعظه و پند و اندرز بود براى اهل تقوى و پرهيزكارى كه آنها كسانى هستند كه ميترسند در خلوت و وقت غيبت از خلق يا در باطن و ضمير خودشان از خدا و روز جزا و فرق ميان خشيت و اشفاق در آيات سابقه گذشت كه اوّل ترس ناشى از تعظيم است لذا نسبت بعلماء داده ميشود و دوم ترس ناشى از اعتنا است كه موجب هراس و ارتعاد اعضاء ميگردد و اين قرآن هم مانند آن مشتمل بر موعظه و پنداست بعلاوه مبارك و باقى و برقرار است تا روز قيامت و فائده و نفع و خير آن تمامى ندارند و نازل نموديم ما آنرا بر پيغمبر آخر الزمان كه معجزه باقيه او باشد و شما هم ميدانيد و ميفهميد اعجاز و بيرون بودن آن را از قدرت بشر با اين وصف چگونه منكر نزول آن از جانب خداوند ميشويد و چون هارون شريك و معاون حضرت موسى در نبوّت و دعوت بحق بوده خداوند نسبت دادن فرقان را بآن دو داده و الا الواح تورية در طور بحضرت موسى عطا شد و محتمل است مراد از فرقان برهان حقّ و ميزان عدل الهى باشد كه عبارت از عقائد حقّه و اخلاق حسنه است و آن روشنى و ضياء و موجب تذكّر و اتّقاء خلق است و اللّه اعلم ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ لَقَد آتَينا مُوسي‌ وَ هارُون‌َ الفُرقان‌َ وَ ضِياءً وَ ذِكراً لِلمُتَّقِين‌َ (48)

و ‌هر‌ آينه‌ بتحقيق‌ داديم‌ ‌ما موسي‌ و هارون‌ ‌را‌ كتابي‌ ‌که‌ فارق‌ ‌بين‌ حق‌ّ و باطل‌ ‌است‌ و روشنايي‌ و يادآوري‌ ‌از‌ ‌براي‌ أهل‌ تقوي‌ و پرهيز كاران‌ (وَ لَقَد آتَينا): اعطاء فرموديم‌. كتابهايي‌ ‌که‌ خداوند ‌بر‌ انبياء نازل‌ فرمود ‌از‌ زمان‌ آدم‌ ‌تا‌ زمان‌ موسي‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ تعبير ‌به‌ صحف‌ مي‌كنند، صحف‌ آدم‌ و شيث‌ و نوح‌ و ابراهيم‌، و ‌از‌ زمان‌ موسي‌ ‌تا‌ خاتم‌ تعبير ‌به‌ كتب‌ تورات‌ موسي‌ زبور داود انجيل‌ عيسي‌ قرآن‌ محمّد صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و ‌سلّم‌.

(مُوسي‌ وَ هارُون‌َ). تورات‌ ‌بر‌ موسي‌ نازل‌ شد لكن‌ چون‌ هارون‌ شركت‌ داشت‌ ‌در‌ أمر نبوّت‌ و رسالت‌ ‌بر‌ حسب‌ تقاضاي‌ موسي‌: «و أشركه‌ ‌في‌ امري‌» طه‌ آيه 37. ‌در‌ اينجا هارون‌ ‌را‌ شريك‌ موسي‌ قرار داد.

(الفُرقان‌َ): كتاب‌ تورات‌ ‌که‌ فارق‌ ‌بين‌ حق‌ّ و باطل‌ ‌است‌ و سعادت‌ و شقاوت‌، و توحيد و شرك‌، و ايمان‌ و كفر چنانچه‌ تمام‌ كتب‌ و صحف‌ آسماني‌ داراي‌ ‌اينکه‌ وصف‌ هستند و يكي‌ ‌از‌ اسامي‌ قرآن‌ فرقان‌ ‌است‌.

جلد 13 - صفحه 189

(وَ ضِياءً) چراغي‌ ‌است‌ ‌که‌ قلوب‌ مؤمنين‌ ‌را‌ روشن‌ مي‌كند و ‌آنها‌ ‌را‌ ‌به‌ سعادت‌ سوق‌ مي‌دهد و ‌از‌ شقاوت‌ و بدبختي‌ نجات‌ مي‌دهد.

(وَ ذِكراً)، و ‌آنها‌ ‌را‌ متذكّر مي‌كند ‌به‌ مصالح‌ و اعمال‌ حسنه‌ و صفات‌ حميده‌ و عقايد حقّه‌ لكن‌ فقط.

(لِلمُتَّقِين‌َ) و پرهيزكاران‌ ‌که‌ ‌از‌ عذاب‌ الهي‌ خائف‌ و ‌به‌ مثوبات‌ راغب‌ هستند و امّا ‌براي‌ كفّار و عصاة جز مزيد ‌بر‌ خسران‌ ندارد ‌که‌ ‌در‌ وصف‌ قرآن‌ مي‌فرمايد:

«وَ لا يَزِيدُ الظّالِمِين‌َ إِلّا خَساراً» اسراء آيه 84.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 48)- شمه‌ای از داستان پیامبران: از این آیات به بعد فرازهایی از زندگانی پیامبران که آمیخته با نکات بسیار آموزنده‌ای است بیان شده، که بحثهای گذشته را در زمینه نبوت پیامبر اسلام (ص) و درگیری او با مخالفان، با توجه به

ج3، ص173

اصول مشترکی که حاکم بر آنهاست، روشنتر می‌سازد.

در این آیه می‌فرماید: «ما به موسی و هارون فرقان (وسیله تشخیص حق از باطل) بخشیدیم، و نور و یاد آوری برای پرهیز کاران» (وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسی وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِیاءً وَ ذِکْراً لِلْمُتَّقِینَ).

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی

منابع