محمدجواد باهنر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۲۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
'''شهید حجه الاسلام دکتر محمدجواد باهنر''' (1312 - 1360 ش) دومین نخست وزیر ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی بود. او پیش از نخست وزیری به عنوان وزیر آموزش و پرورش فعالیت می کرد. سرانجام در بمب گذاری هشتم شهریور ماه سال 1360 توسط سازمان مجاهدین خلق به همراه شهید رجایی به شهادت رسید.
 +
 +
{{منبع الکترونیکی معتبر}}
 +
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
||نام کامل = محمدجواد باهنر
 
||نام کامل = محمدجواد باهنر
||تصویر=[[پرونده:محمدجواد باهنر(122).jpg |200px|center]]
+
||تصویر=[[پرونده:محمدجواد باهنر0.jpg|220px|center]]
 
||زادروز = 1312 شمسی
 
||زادروز = 1312 شمسی
 
|زادگاه = کرمان
 
|زادگاه = کرمان
|وفات =  8 شهریور 1340 شمسی
+
|وفات =  8 شهریور 1360 شمسی
|مدفن =  [[تهران]]، [[بهشت حضرت زهرا سلام الله علیها]]
+
|مدفن =  [[تهران]]، [[بهشت زهرا]]
|اساتید = سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
+
|اساتید = [[امام خمینی]]، [[علامه طباطبايى|علامه طباطبايي]]، ...
 
|شاگردان =  
 
|شاگردان =  
|آثار =
+
|آثار = گفتارهای تربیتی، فرهنگ انقلاب ‌اسلامی، ...
 
}}
 
}}
{{منبع الکترونیکی معتبر}}
+
محمدجواد باهنر در سال ۱۳۱۲ در شهر کرمان چشم به جهان گشود. در پنج سالگی به مکتبخانه‌ای سپرده شد و پس از اتمام دوره ابتدایی، در نوجوانی به تحصیل علوم دینی در مدرسه معصومیه پرداخت و همزمان تحصیل علوم جدید را نیز آغاز نمود. در سال ۱۳۳۲ برای ادامه تحصیلات دینی راهی حوزه علمیه [[قم]] گردید و با سکونت در [[مدرسه فیضیه|مدرسه فیضیه]] از محضر اساتید گرانقدری همچون آیت‌الله سلطانی، آیت‌الله مجاهدی، [[آیت الله بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]، [[علامه طباطبایى|علامه طباطبایی]] و [[امام خمینی|آیت‌الله خمینی]] کسب فیض نمود.
  
محمدجواد باهنر در سال 1312 در شهر کرمان چشم به جهان گشود. در پنج سالگي به مکتبخانه‌اي سپرده شد و پس از اتمام دوره ابتدايي، در نوجواني به تحصيل علوم ديني در مدرسه معصوميه پرداخت و همزمان تحصيل علوم جديد را نيز آغاز نمود. در سال 1332 براي ادامه تحصيلات ديني راهي حوزه علميه [[قم]] گرديد و با سکونت در مدرسه فيضيه از محضر اساتيد گرانقدري همچون آيت‌الله سلطاني، آيت‌الله مجاهدي، آيت‌الله بروجردي، علامه طباطبايي و آيت‌الله خميني کسب فيض نمود.
+
در سال سوم ورود به [[حوزه علمیه قم]] و پس از گرفتن مدرک دیپلم در امتحانات دانشگاه شرکت نمود و وارد دانشکده الهیات شد. باهنر پس از اخذ مدرک لیسانس، دوره فوق لیسانس را در رشته امور تربیتی گذراند و سپس به دریافت درجه دکترای الهیات نایل آمد. از سال ۱۳۳۶ فعالیتهای مطبوعاتی خود را آغاز و اقدام به انتشار نشریه مکتب تشیع نمود.<ref>رضا مرادی، زندگینامه پیشوایان انقلاب، [بی‌جا]: حجر، [۱۳۶۱]، ص۸۷ـ۸۹.</ref>
  
در سال سوم ورود به حوزه علميه قم و پس از گرفتن مدرک ديپلم در امتحانات دانشگاه شرکت نمود و وارد دانشکده الهيات شد. باهنر پس از اخذ مدرک ليسانس، دوره فوق ليسانس را در رشته امور تربيتي گذراند و سپس به دريافت درجه دکتراي الهيات نايل آمد. از سال 1336 فعاليتهاي مطبوعاتي خود را آغاز و اقدام به انتشار نشريه مکتب تشيع نمود.<ref>رضا مرادي، زندگينامه پيشوايان انقلاب، [بي‌جا]: حجر، [1361]، ص87ـ89.</ref>
+
در فاصله سالهای ۱۳۳۷-۱۳۴۲ به سبب فعالیت های سیاسی به دفعات توسط رژیم پهلوی دستگیر و زندانی گردید. با آغاز نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی و ضرورت حضور فعال روحانیون مبارز در عرصه‌های اجتماعی باهنر به فعالیت پرداخت و از جمله شخصیت های تأثیرگذار در عرصه فرهنگی بود که آثار مثبت اقدامات ایشان در جریان نهضت اسلامی نمایان شد. از مهمترین فعالیت های وی همکاری با هیئت های مؤتلفه اسلامی و مؤسسه رفاه می‌باشد.
  
در فاصله سالهاي 1337-1342 به سبب فعاليت هاي سياسي به دفعات توسط رژيم پهلوي دستگير و زنداني گرديد. با آغاز نهضت روحانيت به رهبري امام خميني و ضرورت حضور فعال روحانيون مبارز در عرصه‌هاي اجتماعي باهنر به فعاليت پرداخت و از جمله شخصيت هاي تأثيرگذار در عرصه فرهنگي بود که آثار مثبت اقدامات ايشان در جريان نهضت اسلامي نمايان شد. از مهمترين فعاليت هاي وي همکاري با هيئت هاي مؤتلفه اسلامي و مؤسسه رفاه مي‌باشد.
+
سال ۱۳۴۲ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد و علاوه بر تدریس با دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی وزارتخانه همکاری داشت و برنامه‌‌های تعلیمات‌ دینی کلاسهای مختلف تحت نظر ایشان تهیه و تنظیم می‌شد. کتابهای دینی تألیف ایشان نقش چشمگیری در آگاه سازی جوانان و نوجوانان قبل از انقلاب ایفا نمود. شهید باهنر با سخنرانی های خود در مساجد، مجالس [[روضه خوانی|روضه]]، هیئت ها و حسینیه‌ها ضمن ابلاغ اندیشه‌های امام خمینی و برنامه‌‌های نهضت، مقدمات آمادگی اعتقادی مردم مسلمان ایران را برای مبارزه با رژیم پهلوی فراهم نمود.<ref>شهید راه دانش و فرهنگ دکتر محمدجواد باهنر، تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۹، ص۱۳ـ۲۵.</ref>
  
سال 1342 به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد و علاوه بر تدريس با دفتر تحقيقات و برنامه‌ريزي وزارتخانه همکاري داشت و برنامه‌‌هاي تعليمات‌ ديني کلاسهاي مختلف تحت نظر ايشان تهيه و تنظيم مي‌شد. کتابهاي ديني تأليف ايشان نقش چشمگيري در آگاه سازي جوانان و نوجوانان قبل از انقلاب ايفا نمود. شهيد باهنر با سخنراني هاي خود در مساجد، مجالس روضه، هيئت ها و حسينيه‌ها ضمن ابلاغ انديشه‌هاي امام خميني و برنامه‌‌هاي نهضت، مقدمات آمادگي اعتقادي مردم مسلمان ايران را براي مبارزه با رژيم پهلوي فراهم نمود.<ref>شهيد راه دانش و فرهنگ دکتر محمدجواد باهنر، تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسي اسناد تاريخي، 1379، ص13ـ25.</ref>
+
در پی اظهارات باهنر در سال ۱۳۵۰ در خصوص جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی؛ توسط ساواک احضار و سپس ممنوع‌المنبر گردید. باهنر در دوران ممنوع‌المنبر بودن فعالیت های فرهنگی بسیاری از جمله تأسیس دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تأسیس مدرسه راهنمایی مفید، تأسیس و بنای کانون توحید و تأسیس مکتب امیرالمؤمنین علیه السلام را در کارنامه خود دارد.
  
در پي اظهارات باهنر در سال 1350 در خصوص جشنهاي 2500 ساله شاهنشاهي؛ توسط ساواک احضار و سپس ممنوع‌المنبر گرديد. باهنر در دوران ممنوع‌المنبر بودن فعاليت هاي فرهنگي بسياري از جمله تأسيس دفتر نشر و فرهنگ اسلامي، تأسيس مدرسه راهنمايي مفيد، تأسيس و بناي کانون توحيد و تأسيس مکتب اميرالمؤمنين علیه السلام را در کارنامه خود دارد.
+
سال ۱۳۵۶ همزمان با گسترش تظاهرات و مخالفت های مردم علیه رژیم پهلوی، باهنر همگام با روحانیون متعهد دیگر به تلاش های خود برای افشای چهره واقعی حکومت افزود و سخنرانی ایشان در شیراز منجر به دستگیری‌اش شد. تشکیل روحانیت مبارز و سازماندهی تظاهرات و اعتصابات از جمله اقدامات ایشان در آن برهه به شمار می‌رود.
  
سال 1356 همزمان با گسترش تظاهرات و مخالفت هاي مردم عليه رژيم پهلوي، باهنرهمگام با روحانيون متعهد ديگر به تلاش هاي خود براي افشاي چهره واقعي حکومت افزود و سخنراني ايشان در شيراز منجر به دستگيري‌اش شد. تشکيل روحانيت مبارز و سازماندهي تظاهرات و اعتصابات از جمله اقدامات ايشان در آن برهه به شمار مي‌رود.
+
امام خمینی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور سازماندهی انقلاب و هدایت نیروها دستور تشکیل شورای انقلاب اسلامی را صادر و [[شهید مطهری]]، [[شهید بهشتی|شهید بهشتی]]، شهید باهنر، آیت‌الله موسوی اردبیلی، آیت‌الله [[علی اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی ‌رفسنجانی]] را به عنوان هسته اولیه آن شورا تعیین نمودند. این شورا در دی ماه ۱۳۵۷ شکل گرفت و با توجه به وضعیت خاص کشور در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مهمی در هدایت و برنامه‌ریزی امور انقلاب ایفا نمود. اهداف کلی از تأسیس شورای انقلاب، پاسداری از ثمرات مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران، اجرای اهداف انقلاب، تأسیس نهادهای سیاسی جدید و ایجاد حکومت جمهوری اسلامی در ایران بود.
  
امام خميني چند ماه قبل از پيروزي انقلاب اسلامي به منظور سازماندهي انقلاب و هدايت نيروها دستور تشکيل شوراي انقلاب اسلامي را صادر و [[شهيد مطهری]]، [[شهيد بهشتی]]، شهيد باهنر، آيت‌الله موسوي اردبيلي، آيت‌الله هاشمي ‌رفسنجاني را به عنوان هسته اوليه آن شورا تعيين نمودند. اين شورا در دي ماه 1357 شکل گرفت و با توجه به وضعيت خاص کشور در پيش از پيروزي انقلاب اسلامي، نقش مهمي در هدايت و برنامه‌ريزي امور انقلاب ايفا نمود. اهداف کلي از تأسيس شوراي انقلاب پاسداري از ثمرات مبارزات آزاديخواهانه مردم ايران، اجراي اهداف انقلاب، تأسيس نهادهاي سياسي جديد و ايجاد حکومت جمهوري اسلامي در ايران بود.
+
باهنر در ۲۰/۶/۱۳۵۹ در کنفرانسی خبری و رادیو تلویزیونی گزارش کاملی از عملکرد و فعالیت های این شورا ارائه نمود. اعضای شورای انقلاب مانند حلقه‌‌هایی پیوند قوای سه‌گانه را با شورای انقلاب میسر می‌کردند.<ref>مجید سائلی کرده ده، شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب ‌اسلامی، ۱۳۸۴، ص۷۵.</ref>
  
باهنر در 20/6/1359 در کنفرانسي خبري و راديو تلويزيوني گزارش کاملي از عملکرد و فعاليت هاي اين شورا ارائه نمود. اعضاي شوراي انقلاب مانند حلقه‌‌هايي پيوند قواي سه‌گانه را با شوراي انقلاب ميسر مي‌کردند.<ref>مجيد سائلي کرده ده، شوراي انقلاب اسلامي ايران، تهران: مرکز اسناد انقلاب ‌اسلامي، 1384، ص75.</ref>
+
محمدجواد باهنر و سید محمد حسینی ‌بهشتی به همراه جمعی از شخصیت های دیگر به تأسیس حزب جمهوری ‌اسلامی در سال ۱۳۵۷ اقدام نمودند. نقش دکتر باهنر در حزب بسیار تعیین‌کننده بود. پس از شهادت آیت‌الله بهشتی دکتر باهنر به دبیر کلی حزب انتخاب شد و این مسئولیت را تا زمان پذیرش پست نخست‌وزیری بر عهده داشت.
  
محمدجواد باهنر و سيد محمد حسيني ‌بهشتي به همراه جمعي از شخصيت هاي ديگر به تأسيس حزب جمهوري ‌اسلامي در سال 1357 اقدام نمودند. نقش دکتر باهنر در حزب بسيار تعيين‌کننده بود. پس از شهادت آيت‌الله بهشتي دکتر باهنر به دبير کلي حزب انتخاب شد و اين مسئوليت را تا زمان پذيرش پست نخست‌وزيري بر عهده داشت.
+
در پی برکناری بنی‌صدر از مقام ریاست جمهوری و انتخاب [[محمد علی رجایی|شهید رجایی]] به عنوان رئیس‌ جمهور، در سال ۱۳۶۰ دکتر باهنر به عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی معرفی شد. عمر کابینه ایشان بسیار کوتاه بود، زیرا هشتم شهریور ۱۳۶۰ دفتر ریاست جمهوری توسط منافقین منفجر شد و در نتیجه محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور و دکتر باهنر نخست‌وزیر و عده‌ای دیگر به شهادت رسیدند.<ref>احمد عبدالله‌پور، نخست‌وزیران ایران، [تهران]: علمی، ۱۳۶۹، ص۳۲۷.</ref> پیکر پاک آن دو بزرگوار در میان اشک و اندوه مردم [[تشییع جنازه|تشییع]] و در گلزار بهشت‌زهرای تهران دفن شد.
  
در پي برکناري بني‌صدر از مقام رياست جمهوري و انتخاب شهيد رجايي به عنوان رئيس‌ جمهور، در سال 1360 دکتر باهنر به عنوان نخست‌وزير به مجلس شوراي اسلامي معرفي شد. عمر کابينه ايشان بسيار کوتاه بود زيرا هشتم شهريور 1360 دفتر رياست جمهوري توسط منافقين منفجر شد و در نتيجه محمدعلي رجايي رئيس‌جمهور و دکتر باهنر نخست‌وزير و عده‌اي ديگر به شهادت رسيدند.<ref>احمد عبدالله‌پور، نخست‌وزيران ايران، [تهران]: علمي، 1369، ص327.</ref> پيکر پاک آن دو بزرگوار در ميان اشک و اندوه مردم تشييع و در گلزار بهشت‌زهراي تهران دفن شد.
+
شهید باهنر فردی صبور، پرکار و صدیق بود و در نوشتن خوش ذوق و ادیب بود. از ایشان کتابهای ارزنده بسیاری همچون گفتارهای تربیتی، فرهنگ انقلاب ‌اسلامی، انسان و خودسازی و جهان در عصر بعثت به یادگار مانده است. آن شهید بزرگوار در طول حیات پرفراز و نشیب خود لحظه‌ای از رسالت دینی خود دست نکشید و پیوسته در اندیشه ابلاغ، ارشاد و تربیت امت اسلامی بود.
 
 
شهيد باهنر فردي صبور، پرکار و صديق بود و در نوشتن خوش ذوق و اديب بود. از ايشان کتابهاي ارزنده بسياري همچون گفتارهاي تربيتي، فرهنگ انقلاب ‌اسلامي، انسان و خودسازي و جهان در عصر بعثت به يادگار مانده است. آن شهيد بزرگوار در طول حيات پرفراز و نشيب خود لحظه‌اي از رسالت ديني خود دست نکشيد و پيوسته در انديشه ابلاغ، ارشاد و تربيت امت اسلامي بود.
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* ويدا معزي‌نيا، حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد باهنر، [http://www.iichs.org/index.asp?id=1063&doc_cat=7 موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران]، تاریخ بازیابی: 9 آذرماه 1392.
+
 
 +
*ويدا معزي‌نيا، حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد باهنر، [http://www.iichs.org/index.asp?id=1063&doc_cat=7 موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران]، تاریخ بازیابی: 9 آذرماه 1392.
  
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
<gallery mode=packed heights=170px>
+
<gallery mode="packed" heights="170">
پرونده:محمدجواد باهنر (1).jpg|از راست: جعفر سبحانی تبریزی، محمدجواد باهنر و ناصر مکارم شیرازی
+
پرونده:محمدجواد باهنر (15).jpg|شهید محمدجواد باهنر
پرونده:محمدجواد باهنر (2).jpg|2
+
پرونده:محمدجواد باهنر (1).jpg|از راست: [[جعفر سبحانی]]، شهید محمدجواد باهنر و [[ناصر مکارم شیرازی]]
پرونده:محمدجواد باهنر (3).jpg|3
+
پرونده:محمدجواد باهنر (2).jpg|از راست: شهید محمدجواد باهنر و [[اکبر هاشمی رفسنجانی|اکبر هاشمی بهرمانی]] (رفسنجانی)
پرونده:محمدجواد باهنر (4).jpg|4
+
پرونده:محمدجواد باهنر00.jpg|شهید محمدجواد باهنر
پرونده:محمدجواد باهنر (5).jpg|5
+
پرونده:محمدجواد باهنر (3).jpg|از راست: شهید محمدجواد باهنر و شهید [[محمد علی رجایی|محمدعلی رجایی]]
پرونده:محمدجواد باهنر (6).jpg|6
+
پرونده:محمدجواد باهنر (5).jpg|از راست: شهید [[مرتضی مطهری]]، اکبر هاشمی بهرمانی (رفسنجانی)، ناشناس، [[سید علی حسینی خامنه ای]] و شهید محمدجواد باهنر
پرونده:محمدجواد باهنر (7).jpg|7
+
پرونده:محمدجواد باهنر (6).jpg|از راست: [[سید احمد خمینی|سید احمد موسوی مصطفوی خمینی]]، سید علی حسینی خامنه ای، شهید [[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشتی]]، شهید محمدجواد باهنر، عباس واعظ طبسی و [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی|میرکریم موسوی کریمی]] (عبدالکریم موسوی اردبیلی)
پرونده:محمدجواد باهنر (8).jpg|8
+
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (12222).jpg|از راست: سید روح الله خاتمی، [[مرتضی حائری یزدی]]، [[آیت الله محمدفاضل لنکرانی|محمد موحدی]] (فاضل لنکرانی)، محمد محمدی دعوی سرایی (محمدی گیلانی) و شهید محمدجواد باهنر
پرونده:محمدجواد باهنر (9).jpg|9
+
پرونده:محمدجواد باهنر (166).jpg|از راست:عبدالرحیم ربانی شیرازی، شهید محمدجواد باهنر، شهید حسن آیت
پرونده:محمدجواد باهنر (10).jpg|10
+
پرونده:محمدجواد باهنر (16).jpg|نشسته روی زمین از راست: محمد جواد حجتی کرمانی، [[سید محمود طالقانی|سید محمود علایی طالقانی]]، علی قائمی امیری، شهید محمدجواد باهنر، ابوالحسن بنی صدر، ناشناس، شهید سید محمد حسینی بهشتی و سید علی اکبر پرورش
پرونده:محمدجواد باهنر (11).jpg|11
+
پرونده:محمدجواد باهنر (10).jpg|از راست نشسته: منوچهر متکی، اکبر هاشمی بهرمانی (رفسنجانی)، ناشناس، [[اسدالله بیات زنجانی]] و سید علی اکبر پرورش - ایستاده: شهید محمدجواد باهنر در مجلس اول شورای اسلامی
پرونده:محمدجواد باهنر (12).jpg|12
+
پرونده:محمدجواد باهنر (9).jpg|از راست: ناشناس، [[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]]، شهید [[محمد علی رجایی|محمدعلی رجایی]]، شهید محمدجواد باهنر و [[محمدرضا مهدوی کنی]]
پرونده:محمدجواد باهنر (13).jpg|13
+
پرونده:محمدجواد باهنر (17).jpg|کابینه شهید محمدعلی رجایی (دولت دوم جمهوری اسلامی)
پرونده:محمدجواد باهنر (14).jpg|14
+
پرونده:محمدجواد باهنر (18).jpg|ششهید محمدجواد باهنر  و انزالی در نماز جمعه تبریز به امامت شهید [[شهید سید اسدالله مدنی|سید اسدالله مدنی]]
 
+
پرونده:خادمی (12).jpg|از راست: ناشناس، شهید محمدجواد باهنر، [[سید حسین خادمی]] و ناشناسان
 +
پرونده:محمدجواد باهنر (12).jpg|شهید محمدجواد باهنر
 +
پرونده:محمدجواد باهنر (13).jpg|تشییع پیکر شهید محمدجواد باهنر
 +
پرونده:محمدجواد باهنر (14).jpg|قبر شهید محمدجواد باهنر در یادبود شهدای 72 تن در بهشت حضرت زهرا سلام الله علیها - تهران
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
[[رده:علمای معاصر|باهنر،محمدجواد]]
 
[[رده:علمای معاصر|باهنر،محمدجواد]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 +
[[رده:علمای شهید]]
 +
[[رده:دولتمردان]]
 +
[[رده:مدفونین در بهشت زهرا]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۱۲

شهید حجه الاسلام دکتر محمدجواد باهنر (1312 - 1360 ش) دومین نخست وزیر ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی بود. او پیش از نخست وزیری به عنوان وزیر آموزش و پرورش فعالیت می کرد. سرانجام در بمب گذاری هشتم شهریور ماه سال 1360 توسط سازمان مجاهدین خلق به همراه شهید رجایی به شهادت رسید.


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


محمدجواد باهنر0.jpg
نام کامل محمدجواد باهنر
زادروز 1312 شمسی
زادگاه کرمان
وفات 8 شهریور 1360 شمسی
مدفن تهران، بهشت زهرا

Line.png

اساتید

امام خمینی، علامه طباطبايي، ...


آثار

گفتارهای تربیتی، فرهنگ انقلاب ‌اسلامی، ...

محمدجواد باهنر در سال ۱۳۱۲ در شهر کرمان چشم به جهان گشود. در پنج سالگی به مکتبخانه‌ای سپرده شد و پس از اتمام دوره ابتدایی، در نوجوانی به تحصیل علوم دینی در مدرسه معصومیه پرداخت و همزمان تحصیل علوم جدید را نیز آغاز نمود. در سال ۱۳۳۲ برای ادامه تحصیلات دینی راهی حوزه علمیه قم گردید و با سکونت در مدرسه فیضیه از محضر اساتید گرانقدری همچون آیت‌الله سلطانی، آیت‌الله مجاهدی، آیت‌الله بروجردی، علامه طباطبایی و آیت‌الله خمینی کسب فیض نمود.

در سال سوم ورود به حوزه علمیه قم و پس از گرفتن مدرک دیپلم در امتحانات دانشگاه شرکت نمود و وارد دانشکده الهیات شد. باهنر پس از اخذ مدرک لیسانس، دوره فوق لیسانس را در رشته امور تربیتی گذراند و سپس به دریافت درجه دکترای الهیات نایل آمد. از سال ۱۳۳۶ فعالیتهای مطبوعاتی خود را آغاز و اقدام به انتشار نشریه مکتب تشیع نمود.[۱]

در فاصله سالهای ۱۳۳۷-۱۳۴۲ به سبب فعالیت های سیاسی به دفعات توسط رژیم پهلوی دستگیر و زندانی گردید. با آغاز نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی و ضرورت حضور فعال روحانیون مبارز در عرصه‌های اجتماعی باهنر به فعالیت پرداخت و از جمله شخصیت های تأثیرگذار در عرصه فرهنگی بود که آثار مثبت اقدامات ایشان در جریان نهضت اسلامی نمایان شد. از مهمترین فعالیت های وی همکاری با هیئت های مؤتلفه اسلامی و مؤسسه رفاه می‌باشد.

سال ۱۳۴۲ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد و علاوه بر تدریس با دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی وزارتخانه همکاری داشت و برنامه‌‌های تعلیمات‌ دینی کلاسهای مختلف تحت نظر ایشان تهیه و تنظیم می‌شد. کتابهای دینی تألیف ایشان نقش چشمگیری در آگاه سازی جوانان و نوجوانان قبل از انقلاب ایفا نمود. شهید باهنر با سخنرانی های خود در مساجد، مجالس روضه، هیئت ها و حسینیه‌ها ضمن ابلاغ اندیشه‌های امام خمینی و برنامه‌‌های نهضت، مقدمات آمادگی اعتقادی مردم مسلمان ایران را برای مبارزه با رژیم پهلوی فراهم نمود.[۲]

در پی اظهارات باهنر در سال ۱۳۵۰ در خصوص جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی؛ توسط ساواک احضار و سپس ممنوع‌المنبر گردید. باهنر در دوران ممنوع‌المنبر بودن فعالیت های فرهنگی بسیاری از جمله تأسیس دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تأسیس مدرسه راهنمایی مفید، تأسیس و بنای کانون توحید و تأسیس مکتب امیرالمؤمنین علیه السلام را در کارنامه خود دارد.

سال ۱۳۵۶ همزمان با گسترش تظاهرات و مخالفت های مردم علیه رژیم پهلوی، باهنر همگام با روحانیون متعهد دیگر به تلاش های خود برای افشای چهره واقعی حکومت افزود و سخنرانی ایشان در شیراز منجر به دستگیری‌اش شد. تشکیل روحانیت مبارز و سازماندهی تظاهرات و اعتصابات از جمله اقدامات ایشان در آن برهه به شمار می‌رود.

امام خمینی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور سازماندهی انقلاب و هدایت نیروها دستور تشکیل شورای انقلاب اسلامی را صادر و شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر، آیت‌الله موسوی اردبیلی، آیت‌الله هاشمی ‌رفسنجانی را به عنوان هسته اولیه آن شورا تعیین نمودند. این شورا در دی ماه ۱۳۵۷ شکل گرفت و با توجه به وضعیت خاص کشور در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مهمی در هدایت و برنامه‌ریزی امور انقلاب ایفا نمود. اهداف کلی از تأسیس شورای انقلاب، پاسداری از ثمرات مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران، اجرای اهداف انقلاب، تأسیس نهادهای سیاسی جدید و ایجاد حکومت جمهوری اسلامی در ایران بود.

باهنر در ۲۰/۶/۱۳۵۹ در کنفرانسی خبری و رادیو تلویزیونی گزارش کاملی از عملکرد و فعالیت های این شورا ارائه نمود. اعضای شورای انقلاب مانند حلقه‌‌هایی پیوند قوای سه‌گانه را با شورای انقلاب میسر می‌کردند.[۳]

محمدجواد باهنر و سید محمد حسینی ‌بهشتی به همراه جمعی از شخصیت های دیگر به تأسیس حزب جمهوری ‌اسلامی در سال ۱۳۵۷ اقدام نمودند. نقش دکتر باهنر در حزب بسیار تعیین‌کننده بود. پس از شهادت آیت‌الله بهشتی دکتر باهنر به دبیر کلی حزب انتخاب شد و این مسئولیت را تا زمان پذیرش پست نخست‌وزیری بر عهده داشت.

در پی برکناری بنی‌صدر از مقام ریاست جمهوری و انتخاب شهید رجایی به عنوان رئیس‌ جمهور، در سال ۱۳۶۰ دکتر باهنر به عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی معرفی شد. عمر کابینه ایشان بسیار کوتاه بود، زیرا هشتم شهریور ۱۳۶۰ دفتر ریاست جمهوری توسط منافقین منفجر شد و در نتیجه محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور و دکتر باهنر نخست‌وزیر و عده‌ای دیگر به شهادت رسیدند.[۴] پیکر پاک آن دو بزرگوار در میان اشک و اندوه مردم تشییع و در گلزار بهشت‌زهرای تهران دفن شد.

شهید باهنر فردی صبور، پرکار و صدیق بود و در نوشتن خوش ذوق و ادیب بود. از ایشان کتابهای ارزنده بسیاری همچون گفتارهای تربیتی، فرهنگ انقلاب ‌اسلامی، انسان و خودسازی و جهان در عصر بعثت به یادگار مانده است. آن شهید بزرگوار در طول حیات پرفراز و نشیب خود لحظه‌ای از رسالت دینی خود دست نکشید و پیوسته در اندیشه ابلاغ، ارشاد و تربیت امت اسلامی بود.

پانویس

  1. رضا مرادی، زندگینامه پیشوایان انقلاب، [بی‌جا]: حجر، [۱۳۶۱]، ص۸۷ـ۸۹.
  2. شهید راه دانش و فرهنگ دکتر محمدجواد باهنر، تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۹، ص۱۳ـ۲۵.
  3. مجید سائلی کرده ده، شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب ‌اسلامی، ۱۳۸۴، ص۷۵.
  4. احمد عبدالله‌پور، نخست‌وزیران ایران، [تهران]: علمی، ۱۳۶۹، ص۳۲۷.

منابع


آرشیو عکس و تصویر