الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
کتاب ارشاد از جمله منابع مهم و موثق در زمينه تاريخ شيعه است و مورد توجه و اهتمام خواص و عوام قرار گرفته چرا كه در عين اختصار، بيشتر مسائل تاريخى مهم كه در حيات اهل بيت عليهم ‌السلام رخ داده را در برمی‌گيرد.
+
{{مشخصات کتاب
  
==نويسنده كتاب==
+
|عنوان=
  
[[شیخ مفید]]، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى است.(336 - 413 هجرى). مؤلف اين كتاب از چهره هاى برجسته علما و فقهاى شيعه در قرن چهارم هجرى مى باشد.
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab53-1.jpg|240px|وسط]]
  
==موضوع==
+
|نویسنده= شیخ مفید
  
این كتاب در تاریخ زندگانی [[ائمه اطهار]] علیهم السلام است كه شیخ مفید با توجه به روایاتی كه در اختیار داشته، آن را نگاشته است. شیخ مفید در این كتاب به فضایل [[اهل بیت]] علیهم السلام و یاران آنان نیز اشاره دارد.
+
|موضوع= ائمه اثناعشر/امامت
  
==اعتبار كتاب==
+
|زبان= عربی
  
كتاب الارشاد از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره زندگانی ائمه علیهم السلام بشمار می آید و بسیاری از منابع مهم [[شیعه]]، كه به زندگانی ائمه پرداخته اند، این كتاب را مستند خود قرار داده اند. این كتاب از منابع دست اول درباره زندگانی ائمه علیهم السلام است.
+
|تعداد جلد= ۲
  
==انگيزه نگارش==
+
|عنوان افزوده1= تحقیق
  
شیخ مفید این كتاب را به درخواست یكی از یاران خود نگاشته است؛ چنان كه در آغاز كتاب می فرماید: «من بنا به درخواست شما در این كتاب نام ائمه هدا، تاریخ زندگانی آن ها، محل [[قبر]] و حرم آن بزرگواران را آورده ام». شیخ مفید كتاب خود را همانند یك كتاب تاریخی تألیف نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است.
+
|افزوده1= مؤسسه آل‌البیت
  
==  ساختار کتاب ==
+
|عنوان افزوده2=
كتاب، در دو جزء تنظيم شده است: جزء اول آن، مشتمل بر مقدمه مؤلف و يك باب دوازده فصلى و جزء دوم آن، شامل يازده باب به ترتيب چهار فصلى، ده فصلى، سه فصلى، سه فصلى، هشت فصلى، شش فصلى، پنج فصلى، چهار فصلى، چهار فصلى، چهار فصلى و دوازده فصلى مى‌باشد.
 
  
== گزارش محتوا ==
+
|افزوده2=
  
مؤلف، در اين كتاب، به بيان بسيارى از حوادث تاريخى مربوط به زندگى اهل بيت( ع)، پرداخته و شمارى از عقايد شيعه را مطرح كرده است.
+
|لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38522/كتاب- الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]
وى، مطالب را با ذكر سند آورده و اين كار ارزش و اعتبار كتاب را بالا برده است.
+
}}
نيمى از كتاب، اختصاص به زندگانى امير مؤمنان، على( ع) دارد و اين حاكى از اهميتى است كه [[شيخ مفيد]] براى آن حضرت قائل بوده است.
 
پاره‌اى از مباحث مطرح شده در اين كتاب، از اين قرار است:
 
  
1. خبر دادن [[حضرت على]]( ع)، از شهادت خود.
+
کتاب '''«الإرشاد فی معرفة حُجج الله علی العباد»''' از آثار گرانقدر [[شیخ مفید]] (م، ۴۱۳ قدر موضوع تاریخ زندگی و شرح حال [[ائمه علیهم السلام|ائمه اطهار]] علیهم‌السلام است. «الارشاد» در عين اختصار، بيشتر مسائل تاريخى مهم كه در حيات [[اهل بيت]] علیهم‌السلام رخ داده را در برمی‌گيرد. این اثر، مستندِ اکثر منابع بعد از خود و مهمترین منبع در موضوع [[امامت]] بشمار می‌آید.
  
2. رواياتى كه دلالت بر فضايل آن حضرت مى‌كند.
+
==مؤلف==
 +
محمد بن محمد بن نعمان معروف به [[شیخ مفید]] (۳۳۶-۴۱۳ ق)، فقیه، محدث، متکلم و از علمای برجسته [[شیعه]] در قرن ۴ و ۵ هجری و متولد [[بغداد]] بود.
  
3. قضاوت‌هاى آن حضرت.
+
[[جعفر بن محمد قولویه|جعفر بن قولویه]]، [[شیخ صدوق]]، [[محمد بن حسن بن ولید|ابن ولید قمی]]، ابوغالب زراری و [[ابن جنید اسکافی|ابن جنید اسکافى]]، از اساتید ایشان بوده اند. همچنین عالمان بزرگی چون [[سید مرتضى]]، [[سید رضى]]، [[شیخ طوسى]] و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى]]، از شاگردان او هستند.
  
4. سخنان ايشان.
+
شیخ مفید بیش از ۲۰۰ جلد تألیف دارد و از معروف‌ترین این آثار: [[المقنعة (کتاب)|المُقنَعَة]] در علم فقه، [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]] در علم کلام و [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الاِرشاد]] در شرح حال‌ [[ائمه اطهار|ائمه هدی]] علیهم السلام است.
  
5. تاريخ [[امام حسن]]( ع).
+
مرحوم شیخ مفید در ماه [[ماه رمضان|رمضان]] سال ۴۱۳ ق، در بغداد درگذشت و در [[تشییع جنازه|تشییع]] او بیش از ۸۰ هزار نفر از شیعیان شرکت جستند.
  
6. حركت [[امام حسين]]( ع) به سوى عراق.
+
==معرفی كتاب==
  
7. [[قيام زيد]] شهيد.
+
كتاب «الإرشاد فی معرفة حُجج الله علی العباد» از معتبرترین منابع روایی [[شیعه]] درباره زندگانی [[ائمه اطهار]] علیهم السلام بشمار می آید كه [[شیخ مفید]] با توجه به روایاتی كه در اختیار داشته، آن را نگاشته است. شیخ مفید در این كتاب به فضایل [[اهل بیت]] علیهم السلام و یاران آنان نیز اشاره دارد.  
  
8.[[ امام رضا]]( ع) و ولايت عهدى.
+
مؤلف این كتاب را به درخواست یكی از یاران خود نگاشته است؛ چنانكه در مقدمه می گوید: «من بنا به درخواست شما در این كتاب نام [[ائمه اطهار|ائمه هدی]] علیهم السلام، تاریخ زندگانی آن ها، محل [[قبر]] و حرم آن بزرگواران را آورده ام».
  
9. ورود [[امام هادى]]( ع) به [[سامرا]].
+
شیخ مفید كتاب خود را همانند یك كتاب تاریخی تألیف نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است.
 +
وى، مطالب را با ذكر [[سند حدیث|سند]] آورده و اين كار ارزش و اعتبار كتاب را بالا برده است.  
  
10. سيره [[امام زمان]]( عج).
+
كتاب «الإرشاد» از منابع دست اول درباره زندگانی ائمه علیهم السلام است و بسیاری از منابع مهم شیعه، كه به زندگانی ائمه پرداخته اند، این كتاب را مستند خود قرار داده اند. [[علامه مجلسی]] می‌نویسد: «کتاب ارشاد، مشهورتر از مؤلف خود است».
و...
 
  
== وضعيت كتاب‌ ==
+
==محتوای کتاب==
 +
كتاب، در دو جزء تنظيم شده است: جزء اول آن، مشتمل بر مقدمه مؤلف و يك باب دوازده فصلى و جزء دوم آن، شامل يازده باب و هر باب دارای فصولى مى‌باشد.
  
در يكى از چاپ‌هاى كتاب كه توسط مؤسسه آل البيت، صورت گرفته، علاوه بر تحقيق و مقدمه‌نگارى، دوازده فهرست متنوع در پايان كتاب ذكر شده كه عبارتند از:
+
[[شیخ مفید]] در اين كتاب، به بيان بسيارى از حوادث و مسائل تاريخى مربوط به زندگى [[ائمه اطهار|ائمه]] علیهم السلام، اسامی و القاب و [[کنیه|کنیه‌ها]]، مدت عمر، سال تولد و شهادت، سخنان و مناظرات، فضائل و کرامات، فرزندان و یاران معروفشان پرداخته و شمارى از عقايد [[شیعه|شيعه]] را مطرح كرده است.
1. فهرست آيات.
 
  
2. فهرست احاديث.
+
این کتاب با اینکه منبع [[حدیث|حدیثی]] مستند است، اما شیخ مفید به نکات تاریخی و عقیدتی نیز در آن پرداخته است. نيمى از كتاب، اختصاص به زندگانى امير مؤمنان [[امام على]] علیه السلام دارد و اين حاكى از اهميتى است كه شيخ مفيد براى آن حضرت قائل بوده است.
 +
برخى از مباحث مطرح شده در اين كتاب، از اين قرار است:
  
3. فهرست اَعلام.
+
* خبر دادن حضرت على علیه السلام، از [[شهادت امام علی علیه السلام|شهادت]] خود.
 +
* رواياتى كه دلالت بر فضايل آن حضرت مى‌كند.
 +
* سخنان و قضاوت‌هاى آن حضرت.
 +
* تاريخ [[امام حسن]] علیه السلام.
 +
* حركت [[امام حسين]] علیه السلام به سوى [[عراق]].
 +
* [[قيام زيد|قيام زيد شهيد]].
 +
* [[ امام رضا]] علیه السلام و [[ولایتعهدی امام رضا علیه السلام|ولايت عهدى]].
 +
* ورود [[امام هادى]] علیه السلام به [[سامرا]].
 +
* سيره [[امام زمان]] علیه السلام.
  
4. فهرست فِرق.
+
== شرح و ترجمه کتاب ==
 +
کتاب «الارشاد» بارها به فارسی ترجمه و شرح و تلخیص شده است؛ از جمله این آثار عبارتند از:
  
5. فهرست اشعار.
+
* تلخیص و گزیده ارشاد، اثر [[علامه حلی]] به نام «المستجاد من الإرشاد»؛
 
+
* شرح چهار جلدی ارشاد، به نام «منهج الرشاد»، اثر شیخ محمدحسن زنجانی؛
6. فهرست ملابس.
+
* شرح سید محمدباقر دستغیب شیرازی؛
 
+
* ترجمه و شرح ارشاد، اثر سید هاشم رسولی محلاتی‌ در دو جلد؛
7. فهرست حيوانات.
+
* ترجمه و شرح ارشاد، اثر محمد‌باقر ساعدی خراسانی.
 
 
8. فهرست اسلحه‌ها.
 
 
 
9. فهرست [[غزوات]].
 
 
 
10. فهرست اماكن.
 
 
 
11. فهرست موضوعات.
 
 
 
12. مصادر تحقيق.
 
 
 
 
 
== نسخه ‌شناسى‌ ==
 
 
1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه حضرت آية الله، نجفى مرعشى كه تاريخ نگارش آن، 565 ق، است.
 
اين نسخه، با نسخه فضل الله راوندى در سال 566 ق، مقابله شده است.
 
 
 
2. نسخه‌اى در كتاب‌خانه مجلس شوراى اسلامى كه تاريخ نگارش آن، 575 ق، است.اين نسخه، با نسخه مولانا امام ضياء الدين، مقابله گرديده است.
 
 
 
3. نسخه‌اى در كتاب‌خانه سيد حسين شيرازى كه تاريخ نگارش آن به قرن هفتم هجرى برمى‌گردد.
 
 
 
==وضعیت نشر==
 
 
 
این كتاب در دو جلد به زبان عربی، به وسیله كنگره جهانی هزاره [[شیخ مفید]] [[قم]]، در سال 1413 ق در قطع وزیری چاپ و منتشر شده است. همچنین این کتاب به وسیله موسسه آل البیت علیهم السلام تحقیق و به چاپ رسیده است، نیز این کتاب بارها به فارسی ترجمه و شرح و تلخیص شده است که از جمله آن ها ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی می باشد.
 
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*محمدرضا ضميري، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 305 - 306.
 
*مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.
 
  
==پيوندها==
+
*[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=38522&scope=95YYli2geUFfbTm_3xqe8tNqBU3hT89K&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب الإرشاد]'''
+
*کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، ص ۳۰۵-۳۰۶.
  
 
[[رده:منابع حدیثی]]
 
[[رده:منابع حدیثی]]
[[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه(ع)]]
+
[[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه (ع)]][[رده:کتابهای با موضوع اهل البیت علیهم السلام]]
 +
[[رده:کتاب‌های فضایل اهل البیت (ع)]]
 +
[[رده:منابع با موضوع اهل البیت علیهم السلام]]
 +
[[رده:آثار شیخ مفید]]
 
{{حدیث}}
 
{{حدیث}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۱

Ketab53-1.jpg
نویسنده شیخ مفید
موضوع ائمه اثناعشر/امامت
زبان عربی
تعداد جلد ۲
تحقیق مؤسسه آل‌البیت

الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد

کتاب «الإرشاد فی معرفة حُجج الله علی العباد» از آثار گرانقدر شیخ مفید (م، ۴۱۳ ق)، در موضوع تاریخ زندگی و شرح حال ائمه اطهار علیهم‌السلام است. «الارشاد» در عين اختصار، بيشتر مسائل تاريخى مهم كه در حيات اهل بيت علیهم‌السلام رخ داده را در برمی‌گيرد. این اثر، مستندِ اکثر منابع بعد از خود و مهمترین منبع در موضوع امامت بشمار می‌آید.

مؤلف

محمد بن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید (۳۳۶-۴۱۳ ق)، فقیه، محدث، متکلم و از علمای برجسته شیعه در قرن ۴ و ۵ هجری و متولد بغداد بود.

جعفر بن قولویه، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری و ابن جنید اسکافى، از اساتید ایشان بوده اند. همچنین عالمان بزرگی چون سید مرتضى، سید رضى، شیخ طوسى و نجاشى، از شاگردان او هستند.

شیخ مفید بیش از ۲۰۰ جلد تألیف دارد و از معروف‌ترین این آثار: المُقنَعَة در علم فقه، اوائل المقالات در علم کلام و الاِرشاد در شرح حال‌ ائمه هدی علیهم السلام است.

مرحوم شیخ مفید در ماه رمضان سال ۴۱۳ ق، در بغداد درگذشت و در تشییع او بیش از ۸۰ هزار نفر از شیعیان شرکت جستند.

معرفی كتاب

كتاب «الإرشاد فی معرفة حُجج الله علی العباد» از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام بشمار می آید كه شیخ مفید با توجه به روایاتی كه در اختیار داشته، آن را نگاشته است. شیخ مفید در این كتاب به فضایل اهل بیت علیهم السلام و یاران آنان نیز اشاره دارد.

مؤلف این كتاب را به درخواست یكی از یاران خود نگاشته است؛ چنانكه در مقدمه می گوید: «من بنا به درخواست شما در این كتاب نام ائمه هدی علیهم السلام، تاریخ زندگانی آن ها، محل قبر و حرم آن بزرگواران را آورده ام».

شیخ مفید كتاب خود را همانند یك كتاب تاریخی تألیف نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است. وى، مطالب را با ذكر سند آورده و اين كار ارزش و اعتبار كتاب را بالا برده است.

كتاب «الإرشاد» از منابع دست اول درباره زندگانی ائمه علیهم السلام است و بسیاری از منابع مهم شیعه، كه به زندگانی ائمه پرداخته اند، این كتاب را مستند خود قرار داده اند. علامه مجلسی می‌نویسد: «کتاب ارشاد، مشهورتر از مؤلف خود است».

محتوای کتاب

كتاب، در دو جزء تنظيم شده است: جزء اول آن، مشتمل بر مقدمه مؤلف و يك باب دوازده فصلى و جزء دوم آن، شامل يازده باب و هر باب دارای فصولى مى‌باشد.

شیخ مفید در اين كتاب، به بيان بسيارى از حوادث و مسائل تاريخى مربوط به زندگى ائمه علیهم السلام، اسامی و القاب و کنیه‌ها، مدت عمر، سال تولد و شهادت، سخنان و مناظرات، فضائل و کرامات، فرزندان و یاران معروفشان پرداخته و شمارى از عقايد شيعه را مطرح كرده است.

این کتاب با اینکه منبع حدیثی مستند است، اما شیخ مفید به نکات تاریخی و عقیدتی نیز در آن پرداخته است. نيمى از كتاب، اختصاص به زندگانى امير مؤمنان امام على علیه السلام دارد و اين حاكى از اهميتى است كه شيخ مفيد براى آن حضرت قائل بوده است. برخى از مباحث مطرح شده در اين كتاب، از اين قرار است:

شرح و ترجمه کتاب

کتاب «الارشاد» بارها به فارسی ترجمه و شرح و تلخیص شده است؛ از جمله این آثار عبارتند از:

  • تلخیص و گزیده ارشاد، اثر علامه حلی به نام «المستجاد من الإرشاد»؛
  • شرح چهار جلدی ارشاد، به نام «منهج الرشاد»، اثر شیخ محمدحسن زنجانی؛
  • شرح سید محمدباقر دستغیب شیرازی؛
  • ترجمه و شرح ارشاد، اثر سید هاشم رسولی محلاتی‌ در دو جلد؛
  • ترجمه و شرح ارشاد، اثر محمد‌باقر ساعدی خراسانی.

منابع

  • نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  • کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، ص ۳۰۵-۳۰۶.