یعسوب الدین
«یَعسوب الدین» یا «يَعسوب المؤمنين»، -به معنای رئیس بزرگ دین و مؤمنان-[۱]، یکی از القاب امام علی علیه‌السلام است[۲] و علمای شیعه اين منقبت را از دلائل خلافت آن حضرت دانسته‌اند.[۳]
«يعسوب» در لغت بمعنى ملکه کندوی زنبور عسل است. ابن ابی الحدید در شرح کلام امیرالمومنین که فرمود: «انا يعسوب المؤمنين والمال يعسوب الفجار» گويد: اين کلمه را رسول خدا صلی الله عليه وآله درباره آن حضرت فرموده يک بار به لفظ: «انت يعسوب الدين» و يک بار به لفظ «انت يعسوب المؤمنين» هر دو به يک معنی برمي گردد گويا او را رئيس مؤمنين و سيد آنها قرار داده است.[۴] او در مقدمه «شرح نهج البلاغه» خويش گفته: در اخبار اهل حدیث، کلامی درباره علی عليه‌السلام از رسول الله صلی الله عليه وآله نقل شده که معنای اميرالمؤمنين می دهد و آن اين که فرمود: «اَنتَ يعسوب الدين والمال يعسوب الظّلمَة» و در روايت ديگری فرموده: «هذا يعسوب الدين»؛ اين دو روايت را احمد بن حنبل در مسند خود و ابونعیم اصفهانی در «حلیة الاولیاء» نقل کرده اند.[۵]
قاضی نورالله شوشتری در کتاب «احقاق الحق» در حدود ۴۰ نفر از بزرگان محدثین اهل سنت را نام برده است که در کتابهایشان به نقل احادیثی پرداخته اند که «لقب یعسوب الدین» یا «یعسوب المؤمنین» برای امیرالمؤمنین علیه السلام در آنها آمده است.[۶]
البته در برخی روایات، لقب «یعسوب الدین» برای حضرت مهدی علیه السلام نیز به کار رفته است. چنانکه رسول خدا (ص) در حدیثی می‌فرماید: «امت مهدی به آن حضرت پناه می‌برند، چنانکه زنبورهای عسل به ملکه خود».[۷]
همچنین در نهج البلاغه از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است: «فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ ضَرَبَ يَعْسُوبُ الدِّينِ بِذَنَبِهِ فَيَجْتَمِعُونَ إِلَيْهِ كَمَا يَجْتَمِعُ قَزَعُ الْخَرِيفِ»؛ مردم پیوسته در نقصانند، تا آن‌که نام خداوند برده نمی‌شود. هرگاه چنین شد، یعسوب دین و اتباعش ثابت می‌ماند. پس خداوند، گروهی را از اطراف زمین مانند ابرهای پاییز جمع می‌کند...». سید رضی می گوید: «یعسوب الدین، آن سید عظیم است که در آن روز، مالک امور مردم است...».[۸]
پانویس
- ↑ دانشنامه امام علی علیه السلام، جمعی از نویسندگان، ج1، ص149.
- ↑ لغت نامه دهخدا، ذیل واژه یعسوب.
- ↑ دانشنامه امام علی علیه السلام، ج1، ص149.
- ↑ شرح ابن ابی الحدید، ج19، ص224، ذیل حکمت 322.
- ↑ شرح ابن ابی الحدید، ج1، ص12؛ مقدمه کنزل العمال؛ هامش مسند احمد.
- ↑ احقاق الحق، علامه حلی، ج۴، ص۲۶-۳۵.
- ↑ ملاحم ابن طاووس، ص ۷۰؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۱۵۴.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت 1-260.
منابع
- احقاق الحق، علامه حلی، ج۴، ص۲۶-۳۵.
- دانشنامه امام علی علیه‌السلام، جمعی از نویسندگان، ج1، ص149.
- مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۷۸۳.
- لغتنامه دهخدا، ذیل واژه "یعسوب".
