مسند الامام الباقر علیه السلام (کتاب)
«مسند الإمام الباقر أبیجعفر محمد بن علی علیهماالسلام»، تألیف شیخ عزیزالله عطاردى، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید اهلبیت» است. مسند حاضر، مشتمل بر احادیث مربوط به زندگى و شخصیت امام باقر علیهالسلام، و نیز روایات آن حضرت در موضوعات مختلف و راویانى که از ایشان نقل حدیث کردهاند، میباشد.
نویسنده | عزیزالله عطاردی |
موضوع | احادیث امام باقر(ع) |
زبان | عربی |
تعداد جلد | ۶ |
|
معرفی کتاب
«مسند الإمام الباقر أبیجعفر محمد بن علی علیهماالسلام»، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید اهلبیت(ع)»، دائرةالمعارفى حدیثى است که به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. این مجموعه، اثرى مرجع محسوب مىشود و براى همگان، بهویژه پژوهشگران کاربرد دارد. مجموعه مسانید ائمه(ع) و فاطمه زهرا(س) در ۷۱ جلد منتشر شده است.
عزیزالله عطاردی قوچانی در نگارش مسند امام باقر(علیه السلام) کوشیده است تا تمام روایات این امام بزرگوار را از کتابخانههاى خطى ایران و دنیا جمعآورى کند. نویسنده تمام منابع و مصادر دست اول شیعه، اهل سنت، زیدیه و اسماعیلیه را که اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.
محتوای کتاب
در جلد نخست این مسند، حدود ۱۶۰ صفحه به شرح حال امام محمد باقر (علیه السلام) برگرفته از تواریخ متقن اختصاص دارد که اطلاعات فراوانى در حوزههاى شناخت آن امام، عصر ایشان، حضور ایشان در کربلا، دوره اسارات امام سجاد (علیه السلام) بههمراه امام محمد باقر(ع) در کوفه و شام و نقل حوادث سفر ایشان از کربلا تا کوفه و شام، عرضه شده است. همچنین در این بخش سخن از مبارزات قدرتطلبانه بنى عباس و ستمهاى امویان نسبت به این امام بزرگوار به میان آمده است.
از صفحه ۱۶۱ جلد نخست تا پنجمین جلد این مسند، روایات امام باقر(ع) مانند دستهبندى مرحوم کلینى در اصول کافى آورده شدهاند. نویسنده کوشیده در این مجموعه مباحثى نظیر امامشناسى تا عصر غیبت، فضایل اهلالبیت(ع) و شیوه فقهاى قدیم را با شیوهاى متفاوت و نوین بیاورد.
نویسنده در جلد سوم روایاتى را که از امام باقر(ع) در تفسیر آیات قرآن کریم نقل شده است به ترتیب سور قرآن ذکر کرده است. کتاب الدعاء، نام بخش دیگر این مجموعه شش جلدى است که دربرگیرنده ادعیه آن امام همام است. در این کتاب حدود یکصد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) که به مناسبتهاى مختلف چون روز جمعه، استغفار، توبه و اعیاد گفتهاند، تعلق دارد.
روایات فقهى موجود از زبان امام باقر(ع) بسیار زیاد است، بهطورىکه از ثلث پایانى جلد سوم این مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در این روایات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند حج، مکاسب، نکاح، امر به معروف و نهى از منکر، احرام، حرمت ربا و جهاد بیان شده و روش نگارش آنها مانند سایر کتابهاى فقهى است.
بخش دیگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روایات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در این بخش حرفهاى تازهاى وجود دارند و مخاطبان بسیارى احادیث دست اول ایشان را مىتوانند در یکصد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه کنند.
در جلد ششم این مجموعه، ۱۴ حدیث نقلشده از طریق زیدیه، از کتاب «تیسیر المطالب» آورده شده است. همچنین اخبار منسوب به امام باقر(ع) که از طریق اسماعیلیه ذکر شده در ۲۸ عنوان در ادامه این جلد آمده است. بسیارى از عالمان اهل سنت، روایات امام صادق(ع) و امام باقر(ع) را در آثار خود آوردهاند که نویسنده آنها را در ادامه این جلد در ۳۲ عنوان دستهبندى و ارائه کرده است. در حقیقت در این بخش به تراث زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت توجه شده است.
بخش پایانى این اثر مانند همه مسندها، نگاه انتقادى به راویانى که از آن معصوم نقل حدیث کردهاند به ترتیب حروف الفبا، بههمراه ذکر مختصرى از حالات ایشان و مدح و جرح درباره آنها ذکر شده است. در این مبحث حدود ۶۵۴ شخصیت معرفى شدهاند.
منابع
- نرم افزار سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.