غزوه وادی القری
| غزوه وادی القری | |
| زمان | سال هفتم هجری |
| مکان | منطقه وادی القری در حدود پنجاه فرسخی شمال مدینه |
| غزوه قبلی | غزوه خیبر |
| غزوه بعدی | |
| علت غزوه | این غزوه بهدلیل درگیریهای قبلی و مقاومت یهودیان این منطقه در برابر مسلمانان شکل گرفت. |
| نتیجه | پس از چند روز محاصره و درگیری، یهودیان تسلیم شدند و اموالشان به دست مسلمانان افتاد و پیامبر با آنها بهعنوان اهل ذمه رفتار کرد. |
| دوطرف درگیری و تعداد آنها | |
| فرماندهان | |
| رسول خدا(ص) | |
| پرچم داران | |
| سعد بن عباده | ـــ |
| تلفات | |
رسول خدا صلی الله علیه وآله پس از فتح خیبر و فراغت از کارهای آن، رهسپار «وادی القری» شد. یهودیان وادی القری که از فتح خیبر آگاه شده بودند، آماده مقابله با مسلمانان شدند. پیامبر ابتدا آنها را به اسلام دعوت کردند، اما یهودیان از پذیرش آن امتناع ورزیده و به مقابله پرداختند، ولی سرانجام تسلیم شدند. این واقعه تأثیر مهمی در تثبیت موقعیت مسلمانان در منطقه و گسترش اسلام داشت.[۱]
شرح غزوه وادی القری
«وادی القُری» منطقهای متشکل از روستاهای زیاد و نزدیک به هم بین شام و مدینه -در حدود پنجاه فرسخی شمال مدینه- بود که به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقتصادی، اهمیت زیادی داشت. این منطقه محل سکونت یهودیان و برخی قبایل عرب بود و بهعنوان یکی از مراکز تجاری و کشاورزی شناخته میشد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله در جمادیالآخر سال هفتم هجری، پس از پایان غزوه خیبر، به سمت وادی القری حرکت کردند. پیامبر تصمیم گرفتند به این منطقه نیز توجه کنند تا امنیت کامل را در مسیر مدینه تا شام برقرار سازند.
واقدی گوید: آنان با شنیدن خبر آمدن سپاه اسلام آماده جنگ شدند. پیامبر صلی الله علیه و آله ایشان را به مدت چند روز محاصره کرد و در این مدت، یهودیان به مقاومت پرداختند و درگیریهایی بین دو طرف رخ داد. در یکی از این درگیریها، مدعم، غلامی که به پیامبر هدیه شده بود، بر اثر اصابت تیر کشته شد. گویند پیامبر پرچم را به سعد بن عباده یا حباب بن منذر و یا سهل بن حنیف داد و سپس اهل وادی القری را به پذیرش اسلام فراخواند و اعلام کرد که اگر اسلام بیاورند خونشان مصون و اموالشان محفوظ خواهد ماند و حساب اعمالشان نیز با خداست.[۲]
یهودیان وادی القری نپذیرفتند و روز نخست به جنگ با مسلمانان پرداختند که طی آن ده نفر از جنگاورانشان به میدان آمدند و بدست امام علی علیه السلام و ابودجانه انصاری و زبیر بن عَوّام کشته شدند. هر یک از آنان که کشته میشدند، پیامبر بقیه را به اسلام دعوت میکرد؛ پس از نماز نیز آنان را به اسلام دعوت کرد. سرانجام، پس از چند روز محاصره و درگیری، یهودیان تسلیم شدند و منطقه به دست مسلمانان فتح گردید.[۳]
نتایج غزوه وادی القری
پیامبر اسلام پس از پیروزی در غزوه وادی القری، چهار روز در این منطقه اقامت کردند. در این مدت، ایشان غنائم بهدستآمده را میان اصحاب خود تقسیم کردند. این غنائم شامل اموال و داراییهایی بود که از یهودیان منطقه بهدست آمده بود.
اما حضرت رسول بر یهودیان ترحم کرده، زمینها و نخلستانهای آنان را همانند خیبر در اختیار خود آنان گذاشت و ایشان را به عنوان کشاورز و پرداختکننده خراج، عامل حکومت اسلامی مدینه در آن سرزمین قرار داد و با آنها بهعنوان اهل ذمه رفتار کرد. این اقدام پیامبر نشاندهنده سیاست حکیمانهی ایشان در برخورد با غیرمسلمانان و حفظ تعادل و نظم اقتصادی و اجتماعی مناطق فتحشده بود.[۴]
غزوه وادی القری بهعنوان یکی از غزوات مهم پیامبر در سال هفتم هجری، نقش مهمی در تثبیت قدرت مسلمانان در منطقه شمالی مدینه و افزایش نفوذ آنها در مسیر تجاری مدینه به شام داشت.[۵] این غزوه نهتنها باعث فتح منطقهای استراتژیک شد، بلکه نشاندهنده سیاست پیامبر در برخورد با جوامع مختلف، از جمله یهودیان، بود. پیامبر با دعوت به اسلام و سپس برخورد قاطع با مقاومتکنندگان، الگویی برای مدیریت مناطق فتحشده ارائه کردند که در سالهای بعد نیز مورد استفاده قرار گرفت.[۶]
چون خبر سرگذشت خیبر، فدک و وادی القری به یهودیان تَیماء رسید، آنان نیز با رسول خدا صلی الله علیه وآله صلح کردند و متعهد شدند که جِزْیه بپردازند. بدینسان بود که یهود در جزیرة العرب سرکوب شد و دیگر چندان خطری از ناحیه آنان احساس نمیشد. پس از فتح خیبر، فدک و مناطق وابسته به آن و تنظیم امور آنان، رسول خدا و سپاه اسلام به مدینه بازگشتند.
پانویس
منابع
- درسنامه آشنایی با تاریخ اسلام، سید علی میرشریفی.
- "غزوه وادی القری"، پایگاه جامع تاریخ.
- الصحيح من سيرة النبی الأعظم، سید جعفر مرتضی عاملی، جلد ۱۹.
