شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محمدعلی اراکی

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از حاج محمد على اراكى)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

Confirm3.jpg

آیت‌الله محمدعلی اراکی (1273-1373 ش)، از فقها و مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. آیت الله اراكی علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول، پیش از انقلاب نماز جمعه را نیز در قم اقامه می‎‌كرد.

۲۲۰px
نام کامل محمدعلی مصلحی اراکی
زادروز ۱۲۷۳ شمسی
زادگاه اراک
وفات ۱۳۷۳ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

شیخ عبدالکریم حائری، آقا نورالدین عراقی، سید محمدتقی خوانساری،...

شاگردان

جعفر سبحانی، محی‌الدین حائری شیرازی، رضا استادی مقدم، محسن حرم پناهی،...

آثار

حاشیه بر دررالفوائد، حاشیه بر عروةالوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة،...


ولادت و خاندان

محمدعلی اراکی در 24 جمادی الثانی 1312 ق، (اول دی 1273 ش)، در اراك دیده به جهان گشود.[۱]

پدرش شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی ازدواج کرد که فرزند سید عقیل باشد. آیت الله اراکی شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333 ه.ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به امام سجاد علیه السلام رسانیده است.[۲]

تحصیل و استادان

محمدعلی اراکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله آقا صابر اراکی که در عبادت و تقوا مقامی والا داشت، مقدمات خواندن و نوشتن و تلاوت قرآن را آموخت.[۳]

آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است: شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس صمدیه، سیوطی، معالم، رسائل و مکاسب را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.[۴]

آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه بهره برد.[۵]

ایشان سالها در درس آیت الله آقا نورالدین اراكی و آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره ‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد و با یكی از بستگان ازدواج نمود.[۶]

هجرت به قم:

اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 رجب 1340 ه.ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ مرتضی حائری یزدی و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب قم حرکت کرد.[۷]

در ذی قعده سال 1355 ه.ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس آيت الله سید محمدتقی خوانساری شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371 ق)[۸]

آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری، از انفاس قدسی میرزا جواد ملکی تبریزی بهره ها برد.[۹]

تدریس و شاگردان

آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در حوزه علمیه قم، پیچیده‎ ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می ‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان، پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می ‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.

آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله سید محمدتقی خوانساری (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.

آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در مدرسه فیضیه درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.[۱۰]

آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های شیخ انصاری معتقد بود و از آنها و همچنین از مبانی استدلالی استادش شیخ عبدالکریم حائری دفاع می کرد.

برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

  • آیت الله سید مهدی کشفی
  • آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
  • آیت الله سید عبدالوهاب بتولی رشتی
  • آیت الله حمد زیارتی
  • آیت الله سید محی الدین طالقانی
  • آیت الله سید محسن خرازی
  • آیت الله محمد شاه‌آبادی
  • آیت الله محمدتقی ستوده
  • آیت الله محسن حرم پناهی
  • آیت الله علی پناه اشتهاردی
  • آیت الله رضا استادی
  • آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
  • آیت الله جعفر سبحانی

آثار و تألیفات

مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم فقه و اصول فقه نوشت. آثارش عبارتند از:

کتاب الصلاة - یکی از آثار آیت الله العظمی اراکی
  1. تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
  2. تقریرات درس فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
  3. تقریرات درس اصول آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
  4. حاشیه بر «درر الاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
  5. تقریرات درس فقه آیت الله سید محمدتقی خوانساری
  6. حاشیه بر «عروة الوثقی»
  7. شرح «عروة الوثقی»
  8. توضیح المسائل
  9. مناسك حج
  10. رساله استفتائات
  11. مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
  12. النكاح والطلاق
  13. کتاب الصلاة

برپایی نماز جمعه

آیت الله اراكی پیش از انقلاب، نماز جمعه را در قم اقامه می‎ كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه ‎های آن مطالعه می ‎كردند... رفته رفته نماز جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه امام خمینی به قم آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به امام خمینی فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید، شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز جمعه را باشكوه تمام اقامه كردند».[۱۱]

وفات

مرحوم آیت الله محمدعلی اراکی، سرانجام در روز سه شنبه هشتم آذر 1373 شمسی (برابر با 25 جمادی الثانی 1415 ه.ق) دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر آن فقیه بزرگوار تا حرم حضرت معصومه علیهاالسلام تشییع شد و پس از اقامه نماز به امامت عارف سالک آیت الله بهجت، در جوار قبر استادش شیخ عبدالکریم حائری به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ↑ مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.
  2. ↑ یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108-109.
  3. ↑ ناصرالدین انصاری قمی، اختران فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.
  4. ↑ مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19-20.
  5. ↑ مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37-38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.
  6. ↑ مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.
  7. ↑ شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.
  8. ↑ همان، ص 357.
  9. ↑ ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.
  10. ↑ «فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67-68.
  11. ↑ روزنامه رسالت، 10/9/1373.

منابع

  • گلشن ابرار، جلد 2، زندگینامه "آیت‌الله محمدعلی اراکی" از علی صدرايی خويی.
  • زندگینامه آیت‌الله اراکی، در دسترس در سایت تبیان، تاریخ بازیابی: 27 آذر 1392.
  • آیت‌الله محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.

آرشیو عکس و تصویر


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=محمدعلی_اراکی&oldid=151444»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا