و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، بى شك آنان را در زمره‌ى شايستگان در مى‌آوريم.
نکته ها
مراد از مؤمنان در اين آيه، با توجّه به آيه‌ى گذشته، فرزندانى هستند كه تحت سلطه‌ى والدين، به شرك دعوت مى‌شوند، كه اگر مقاومت كنند و براى حفظ ايمان خود از خانه و منطقه آواره شوند، هرچند دورى از پدر و مادر براى آنان سخت است؛ امّا خداوند در عوض،
جلد 7 - صفحه 117
در روز قيامت آنان را در زمره‌ى صالحان وارد خواهد كرد. «1»
در دو آيه‌ى قبل بيان شد كه پاداش ايمان و عمل صالح، پوشيده شدن گناهان و دريافت جزاى نيكوست. در اين آيه مى‌فرمايد: كسانى كه اهل ايمان و عمل صالح باشند، در زمره‌ى افراد صالح نيز قرار مى‌گيرند. در آيه‌ى ديگر مى‌خوانيم: ملحق شدن به صالحان، از جمله دعاهاى حضرت ابراهيم و حضرت يوسف است. «أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ» «2»*
پیام ها
1- ايمان از عمل جدا نيست. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا»
2- صِرف كار نيك، انسان را در زمره‌ى نيكوكاران قرار نمى‌دهد. كار نيكى كه از ايمان به خدا برخيزد ارزشمند است. آمَنُوا ... لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ
وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آنانكه ايمان آورند به خدا و رسول، ايمان دائم و ثابت، وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: و بجاى آورند كارهاى شايسته بعد از كفر و فساد، لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ: هر آينه البته البته داخل كنيم ايشان را در زمره شايستگان و در جمله ستودگان از انبياء و اولياء و شهداء، زيرا كمال در صلاح، منتهاى درجات مؤمنين و متمناى انبياى مرسلين است و از حق تعالى درخواست مى‌نمودند، چنانچه حضرت سليمان عليه السّلام فرموده:
«1» غرر الحكم و درر الكلم، ج 2، ص 851، روايت 402- بحار الانوار، ج 74، ص 71، روايت 52، بنقل از خصال شيخ صدوق، ج 2، ص 154- نهج البلاغه صبحى صالح، حكمت 165، ص 500.
جلد 10 - صفحه 207
(وَ أَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبادِكَ الصَّالِحِينَ) «1» يا داخل سازيم ايشان را در مدخل صالحان كه آن روضه جنان باشد. بنابراين آيه مانند آيه شريفه است كه مى‌فرمايد: «مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ» «2».
و كسيكه مجاهده نمايد جز اين نيست كه مجاهده ميكند براى خودش همانا خدا بى نياز است از جهانيان
و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى نيكو هر آينه محو مى‌كنيم البتّه از ايشان گناهانشان را و هر آينه جزا ميدهيم بآنها بهترين جزاى كارى كه ميكردند
و توصيه كرديم بانسان در باره پدر و مادرش به نيكى و اگر مجاهده نمايند با تو كه شريك قرار دهى براى من چيزى را كه نيست تو را بآن علمى پس اطاعت مكن آن دو را بسوى من است باز گشت شما پس خبر ميدهم شما را بآنچه بوديد كه ميكرديد
و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى نيكو هر آينه داخل مى‌كنيم
البته ايشانرا در شايستگان
جلد 4 صفحه 217
و از مردمان كسانى هستند كه ميگويند ايمان آورديم بخدا پس چون آزار رسانده شوند در راه خدا قرار ميدهند آزار مردمان را مانند عذاب خدا و اگر آيد نصرتى از پروردگار تو هر آينه ميگويند همانا ما بوديم با شما آيا نيست خدا داناتر بآنچه باشد در سينه‌هاى جهانيان.
تفسير
خداوند متعال بعد از بيان تحقّق بعث و ثواب و عقاب بر طبق اقوال و اعمال عباد ميفرمايد هر كس با نفس امّاره خود جهاد نمايد و براى تحصيل توشه آخرت بكوشد براى نفع خود سعى و كوشش نموده چون خداوند بى نياز از اطاعت و عبادت بندگان است و كسانيكه ايمان به يگانگى خدا و نبوّت پيغمبر خاتم و امامت ائمه اطهار و روز جزا آوردند و اعمال شايسته نمودند خداوند گناهان سابق ايشانرا از نامه عملشان محو ميفرمايد و براى اعمال خوبى كه بعدا از آنها صادر شده بهترين جزا را كه بهشت عنبر سرشت است مقرّر فرموده و البته بآنها عطا خواهد فرمود و بنابراين مراد عطاى جزاى احسن است و بعضى گفته‌اند مراد عطاى جزاى اعمال حسنه آنها در اسلام است از عبادات و اطاعات كه بهتر است از ساير اعمال آنها در حال كفر كه معفوّ است و در حال اسلام از غير عبادات و اطاعات و ميفرمايد ما به بنى آدم سفارش و توصيه نموديم كه نسبت بپدر و مادر احسان و محبّت و از آنها تمكين و اطاعت نمايند ولى در صورتى كه آنها بخواهند و سعى نمايند كه اولاد خودشان را مشرك و از اطاعت خدا خارج نمايند نبايد بدستور آنها عمل نمايند و بپرستند معبوديرا كه باستحقاق آن براى پرستش و ستايش علم ندارند يا عبادت شيطان را نمايند و او را شريك قرار دهند با خدا در اطاعت با آنكه او را مستحق طاعت نميدانند و بازگشت تمام خلائق بحضور در محضر الهى است براى مشاهده اعمال و جزاى آن از خير و شرّ و كسانيكه ايمان آوردند بآنچه ذكر شد با اعمال حسنه در زمره سعداء و صلحاء محشور و با آنها در مقامات عاليه بهشتى شريك و مصاحب خواهند بود و بعضى از مردم سست عنصر بزبان ميگويند ايمان آورديم بخدا و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله ولى چون در راه خدا بمحنت و اذيّت و آزارى گرفتار شدند دست از دين خودشان بر ميدارند بتصوّر آنكه عذاب دائم الهى هم مانند رنج و زحمت دو روزه است كه از مردم خدانشناس
جلد 4 صفحه 218
بآنها رسيده آنهم براى امتحانشان كه معلوم شود در دعوى ايمان صادق بوده‌اند يا خير گويا ميگويند همانطور كه ما دست از كفر بر داشتيم از ترس عذاب خدا اكنون دست از ايمان بر ميداريم از ترس آزار كفّار غافل از آنكه فرسنگها فاصله است بين اين عذاب و آن عذاب و عجب در آنستكه همين اشخاص وقتى مشاهده نصرت و ظفر الهى را مينمايند كه نصيب مسلمانان شده ميگويند ما با شما بوده و هستيم و تقاضا داريم سهم ما را از غنائم بپردازيد اين مردم منافق گمان ميكنند خدا از ضمير آنها آگاه نيست با آنكه خداوند داناتر است از خود آنها بباطنشان و بآنچه در ضمائر ساير جهانيان است و قمّى ره نصر من ربّك را بظهور امام زمان عليه السّلام تفسير و تأويل فرموده است.
و كساني که ايمان آوردند و اعمال صالحه بجا آوردند هر آينه داخل ميكنيم اينها را در بندگان صالح خود.
بنده صالح كسي را گويند که هيچگونه فسادي در او نباشد نه در عقائد نه در اخلاق نه در افعال و نه در عوارض مثل شك، سهو، نسيان، خطا، اشتباه، و اينکه خاص معصوم است انبياء و ائمه هدي و ساير معصومين. و بزرگترين تفضلات الهي در حق مؤمني که اجتناب از معاصي ميكنند و باعمال صالحه ميپردازند و لو بدرجه‌اي که صدق عدالت كند که مرتكب كبائر و مصر بر صغائر و منافيات مروت نباشند خداوند آنها را محشور ميفرمايد با انبياء و ائمه هدي و معصومين، زنهاي آنها را با صديقه طاهره و مريم و حوا و آسيه و زينب و معصومه و امثال اينها و مردان آنها را با پيغمبر و ائمه اطهار که حشر با اينها الذ از لذائذ بهشت است چه لذائذ جسماني و چه لذائذ روحي حتي دارد که حوريه‌هاي بهشت ميفرستند نزد آنها که خداوند ما را براي شما خلق فرموده و ما بانتظار شما هستيم جواب ميدهند که ما درك لذت حشر با اينها را نميدهيم بحشر با شماها.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 9)- این آیه بار دیگر حقیقتی را که قبلا در مورد کسانی که ایمان و عمل صالح دارند بیان شد، تکرار و تأکید کرده، می‌فرماید: «کسانی که ایمان آورده‌اند و عمل صالح انجام می‌دهند آنها را در زمره صالحان داخل خواهیم کرد» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِی الصَّالِحِینَ).
اصولا عمل انسان به انسان رنگ می‌دهد، عمل صالح انسان را از نظر روحی
ج3، ص492
به رنگ خود در می‌آورد و در زمره «صالحان» وارد می‌کند، و عمل سوء در زمره بدان و «ناصالحان».
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
