Indeed We have made it simple in your language so that you may give good news thereby to the Godwary and warn with it a disputatious lot.
So We have only made it easy in your tongue that you may give good news thereby to those who guard (against evil) and warn thereby a vehemently contentious people.
And We make (this Scripture) easy in thy tongue, (O Muhammad) only that thou mayst bear good tidings therewith unto those who ward off (evil), and warn therewith the froward folk.
So have We made the (Qur'an) easy in thine own tongue, that with it thou mayest give Glad Tidings to the righteous, and warnings to people given to contention.
معانی کلمات آیه
لدّا: لدد (بر وزن فرس): خصومت شديد. لدّ (به فتح اول): شخص شديد الخصومة.
«الد» آنكه خصومتش شديدتر است. «لدّ» (به ضم اوّل)، جمع «الدّ» است.[۱]
فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ: تبليغ نما آنچه به تو نازل شده، پس جز اين نيست كه آسان فرموديم آن را به زبان تو. لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ: تا مژده دهى به آن پرهيزكاران از شرك و گناهان را. وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا: و بترسانى به آن گروه ستيزه كنندگان سخت خصومت را كه از بسيارى عناد و لجاج ايمان نياورند.
على بن ابراهيم از ابى بصير از حضرت صادق عليه السلام در اين آيه فرموده:
بدرستى كه آسان فرمود خداوند قرآن را بر لسان پيغمبرش هنگامى كه اقامه نمود على را علم، پس بشارت داد به او مؤمنين را و ترسانيد به او كافران را كه خداوند ذكر فرموده قوم ستيزگان و خصومت كنندگان «2».
تنبيه: از آيات كريمه و احاديث شريفه معلوم مى‌شود مودّتى كه بعد از دعاى حضرت نازل شد غير از مودتى است كه ساير مؤمنان با هم دارند، بلكه محبتى باشد كه جزء ايمان، و به ترك آن، كفر و نفاق حاصل مى‌شود؛ و آن از لوازم امامت است.
«1» در اين زمينه مراجعه شود به: احقاق الحق ج 2 ص 87- 82، الغدير ج 2 ص 56- 55، تفسير برهان ج 3 ص 27- 26، احقاق الحق ج 14 ص 165- 150، فضائل الخمسة من الصحاح الستة ج 1 ص 277- 276، بحار الانوار ج 35 ص 360- 353.
«2» تفسير برهان ج 3 ص 28.
جلد 8 - صفحه 235
ايضا آيه «وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» جمع معرف به لام افاده عموم، نيز دلالت بر عصمت آن حضرت، و عصمت ملزوم امامت باشد، و دليل بر محبت خاصه آن سرور در مشكوة از صحيح ترمذى و مسند احمد بن حنبل روايت شده كه پيغمبر فرمود:
دوست نمى‌دارد على را منافقى و دشمن ندارد او را مؤمنى.
نيست هر كس در آسمانها و زمين است مگر آنكه آينده باشد نزد خداوند بخشنده بنده وار
همانا بتحقيق احاطه نمود بر آنها و شمردشان شمردنى
و تمام آنها آينده‌اند نزد او روز قيامت منفرد
همانا آنانكه ايمان آوردند و بجا آوردند كارهاى شايسته را زود باشد كه قرار دهد براى ايشان خداوند بخشنده دوستى را
پس جز اين نيست كه آسان كرديم آنرا بزبان تو تا مژده دهى بآن پرهيز كاران را و بيم دهى بآن گروهى را كه دشمنان شديد عداوتند
و چه بسيار هلاك كرديم پيش از آنها از اهالى اعصار آيا مى‌بينى از آنها احديرا يا ميشنوى از ايشان صوت آهسته‌اى.
تفسير
نيست هيچ كس از كسانيكه در آسمان و زمين هستند از ملائكه و جن و انس و ذكور و اناث و شاه و گدا مگر آنكه راجع و آينده و حاضر باشد در مقام اقدس ربوبى مانند عبد ذليل منقاد مملوك خواه پيغمبر باشد خواه فرشته خواه بى‌پدر بدنيا آمده باشد خواه با پدر و همه از رحمت رحمانيّه خداوند موجود و مرزوق شده و هستند و نميشود مجانس و مماثل با او باشند تا بشود فرزند حقيقى او
جلد 3 صفحه 495
شوند و نيز مناسب نيست فرزند او خوانده شوند چون بنده و مملوك شباهتى بمولى و مالك ندارد و جسارت بمولى است اگر چنين نسبتى فرض شود لذا هيچ يك از كسانيكه مردم آنها را فرزند خدا خواندند از ملائكه و بشر هيچگاه مدّعى چنين نسبتى نشدند و همه معترف بعبوديت بوده و خواهند بود و خداوند تمام اهل آسمانها و زمين را احصاء و حصر و تعداد فرموده چون همه در حيطه تصرّف و قبضه قدرت اويند و بتمام ذوات و صفات و افعال و اقوال و حركات و سكنات آنها احاطه علميّه دارد مانند آنكه همه را تعداد فرموده و مردم روز قيامت در پيشگاه الهى حاضر ميشوند در حاليكه هر يك منفرد از همه كس و همه چيز است نه مالى دارد و نه اولادى و نه دوستى و نه ياورى و نه همّى جز همّ بخود و تحيّر در عاقبت امر خويش و انتظار فرمان الهى در باره او با آنكه جز خداوند فرما نفرمائى نيست حتى شفعاء هم بايد باذن او شفاعت كنند و از آثار ايمان بمبدء و معاد و بجا آوردن اعمال خيريّه آنستكه خداوند مودّت و محبّت آنها را در قلوب يكديگر جاى ميدهد بطوريكه همه همديگر را دوست دارند و همه امير المؤمنين عليه السّلام را از همه بيشتر دوست دارند چنانچه قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه امير المؤمنين عليه السّلام در حضور پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نشسته بود پس آنحضرت فرمود اى على بگو خدايا مودّت مرا در دلهاى اهل ايمان قرار ده پس اين آيه نازل شد و عيّاشى ره از آنحضرت نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم دعا فرمود كه خدايا مودت على را در سينه‌هاى اهل ايمان قرار ده و هيبت و عظمت او را در سينه‌هاى اهل نفاق پس اين آيه نازل شد و در كافى از آنحضرت نيز اين معنى را كه تفسير ودّ بولايت امير المؤمنين عليه السّلام باشد نقل نموده و در مجمع از امام باقر عليه السّلام و جابر بن عبد اللّه نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود بگو خدايا قرار ده براى من در نزد خود عهدى و قرار ده براى من در دلهاى اهل ايمان مودتى و او هر دو دعا را نمود پس اين آيه نازل شد و ظاهرا قسمت اوّلش راجع به آيه لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً باشد كه در ضمن آيات سابقه اشاره بآن شد و خداوند قرآن را بلغت عرب نازل و قرائت آنرا بر حضرت ختمى مرتبت آسان فرمود تا بسهولت بتواند بشارت بدهد ببهشت و نعيم بى‌پايان آن اهل تقوى و پرهيزكارى را و بيم دهد از عذاب جهنم دشمنان شديد العداوة از اهل كفر
جلد 3 صفحه 496
و نفاق را چون لدّ جمع الدّاست كه بر دشمن سر سخت اطلاق ميشود و از ابن عباس نقل شده كه مراد قريشند و قمى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد اصحاب جدل و خصومتند و در كافى و قمى ره از آنحضرت نقل نموده كه خداوند آسان فرمود بر زبان پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اعلام نمودن ولايت امير المؤمنين عليه السّلام را به اهل ايمان پس بشارت داد ايشان را باو و انذار فرمود كفّار را كه مراد از قوما لدّا در اين آيه ميباشند و چه بسيار خداوند قبل از قريش و دشمنان امير المؤمنين عليه السّلام اقوامى را كه اهل اعصار سابقه بودند هلاك فرمود بانواع عذابها از خسف و غرق و حرق و غيرها پس نبايد آنها مطمئن بمهلت چند روزه باشند و نبايد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و امير المؤمنين عليه السّلام متأثر از حال آنها باشند خداوند هر وقت بخواهد آنها را بجزاى اعمالشان خواهد رسانيد چنانچه پيشينيان آنها را بسزاى كردارشان رسانيد بطوريكه اثرى از آثار آنها باقى نماند آيا احساس ميكنى تو اى پيغمبر من و مى‌بينى يكنفر از آنها را يا ميشنوى آواز خفى و صحبتى از آنان كه در ميان باشد نه چنين است بلكه محو و نابود شدند در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه هر كس مداومت بخواندن سوره مريم نمايد نميرد تا آنكه از جان و مال و اولاد بهره‌مند گردد و در آخرت از ياران حضرت عيسى باشد و بقدر ملك حضرت سليمان باو اجر داده شود اللهم وفقنا بمداومتها و الحمد للّه رب العالمين و صلى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
فَإِنَّما يَسَّرناه‌ُ بِلِسانِكَ به زبان عرب آن هم با كمال فصاحت و بلاغت، زيرا شخص نبي صلّي اللّه عليه و اله افصح عرب بود و فصاحت و بلاغت قرآن هم از قدرت بشر بيرون است و از معجزات قرآني است.
لتبشّر به به اينکه قرآن مجيد المتقين اهل تقوي را به جميع مراتب تقوي از شرك و كفر و ضلالت و معاصي كبار و صفات خبيثه و اخلاق فاسده و اعمال سيّئه با بشارت‌ها از تفضلات الهي بآن‌ها در دنيا و حين الموت و در قبر و عالم برزخ و از اهوال قيامت و به دخول در بهشت و نجات از مهالك و خلود در بهشت و نعم بهشتي که سر تا سر قرآن مشتمل بر جميع اينکه بشارت‌ها است بر مؤمنين و صلحاء و اتقياء.
وَ تُنذِرَ بِهِ قَوماً لُدًّا به آنها انذار از بلاهاي مهلكه دنيويه و عقوبات حين النزع و در قبر و برزخ و اهوال قيامت و دخول نار، و انحاء عذاب و خلود در آنها، و قوم لد كساني که خصومت آنها شديد است، ولّد جمع الدّ است، مثل كفار قريش که چه اندازه با پيغمبر صلّي اللّه عليه و اله و با مسلمين خصومت كردند و اذيت نمودند، چه در مكه، و چه در طائف و چه در مدينه، و قوم يهود که اعلا درجه خصومت را تا كنون با مسلمين اعمال مي‌كنند که در قرآن ميفرمايد:
(آیه 97)- سپس به «قرآن» که سر چشمه پرورش ایمان و عمل صالح است اشاره کرده می‌گوید: «ما قرآن را بر زبان تو آسان ساختیم، تا پرهیز کاران را به وسیله آن بشارت دهی، و دشمنان سر سخت و لجوج را انذار کنی» (فَإِنَّما یَسَّرْناهُ بِلِسانِکَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
