آنان که کافر شدند اگر دو برابر آنچه در زمین است فدا آرند تا به آن خود را از عذاب قیامت رهانند هرگز از آنها قبول نشود و آنان را عذاب دردناک خواهد بود.
قطعاً کسانی که کافر شدند اگر همه آنچه در زمین است و همانند آن را نیز با آن همراه خود داشته باشند، تا آن را برای نجاتشان از عذاب روز قیامت فدیه و عوض دهند، از آنان پذیرفته نخواهد شد؛ و برای آنان عذابی دردناک است.
در حقيقت، كسانى كه كفر ورزيدند، اگر تمام آنچه در زمين است براى آنان باشد، و مثل آن را [نيز] با آن [داشته باشند] تا به وسيله آن، خود را از عذاب روز قيامت بازخرند، از ايشان پذيرفته نمى‌شود و عذابى پر درد خواهند داشت.
آنان كه كافر شده‌اند اگر همه آنچه در روى زمين است و همانند آن متعلق به آنها باشد و بخواهند خود را با آن از عذاب روز قيامت باز خرند، از ايشان پذيرفته نيايد و به عذاب دردآور گرفتار آيند.
بیقین کسانی که کافر شدند، اگر تمام آنچه روی زمین است و همانند آن، مال آنها باشد و همه آن را برای نجات از کیفر روز قیامت بدهند، از آنان پذیرفته نخواهد شد؛ و مجازات دردناکی خواهند داشت.
Indeed if the faithless possessed all that is on the earth, and as much of it besides, to redeem themselves with it from the punishment of the Day of Resurrection, it shall not be accepted from them, and there is a painful punishment for them.
Surely (as for) those who disbelieve, even if they had what is in the earth, all of it, and the like of it with it, that they might ransom themselves with it from the punishment of the day of resurrection, it shall not be accepted from them, and they shall have a painful punishment.
As for those who disbelieve, lo! if all that is in the earth were theirs, and as much again therewith, to ransom them from the doom on the Day of Resurrection, it would not be accepted from them. Theirs will be a painful doom.
As to those who reject Faith,- if they had everything on earth, and twice repeated, to give as ransom for the penalty of the Day of Judgment, it would never be accepted of them, theirs would be a grievous penalty.
معانی کلمات آیه
ليفتدوا: فديه: عوض. افتداء: عوض دادن. «ليفتدوا» تا فديه و عوض دهند.[۱]
همانا كسانى كه كافر شدند، اگر تمام آنچه را در زمين است و همانند آن را دارا باشند تا براى نجات از عذاب روز قيامت فديه دهند، از آنان پذيرفته نمى‌شود و براى آنان عذابى دردناك است.
آنان مى‌خواهند از آتش دوزخ بيرون آيند در حالى كه از آن بيرون آمدنى نيستند و برايشان عذابى دائم و پايدار است.
نکته ها
همه‌ى راه‌هاى نجات در قيامت بسته است، كافران نه از رحمت الهى بهره‌مند مى‌شوند، چون مخصوص اهل تقواست. «رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ» «1»، و نه از شفاعت كامى مى‌گيرند، چون شفاعت مخصوص كسانى است كه خداوند از آنان راضى
«1». اعراف، 156.
جلد 2 - صفحه 289
باشد. «لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِيَ لَهُ قَوْلًا» «1»، به علاوه از مرگ خبرى نيست، زيرا پيوسته در آتشند و درخواست مرگشان پذيرفته نيست. «نادَوْا يا مالِكُ لِيَقْضِ عَلَيْنا رَبُّكَ قالَ إِنَّكُمْ ماكِثُونَ» «2»
پیام ها
1- كارآيى اموال، تنها در دنياست و در آخرت، ثروت بى ثمر است. ما تُقُبِّلَ ...
2- روز قيامت در دستگاه عدل الهى، فديه پذيرفته نمى‌شود. لِيَفْتَدُوا ... ما تُقُبِّلَ
3- عامل اصلى سعادت، در درون انسان است (ايمان، تقوا وجهاد)، نه در بيرون (مال و ثروت). لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ... ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ
4- عذاب كافران، نه با فديه دفع مى‌شود، نه با گذشت زمان قطع مى‌گردد. «وَ ما هُمْ بِخارِجِينَ»
5- كسى كه در دنيا با آن همه برهان و ارشاد، ازظلمت‌هاى شرك و جهل بيرون نيايد، در آخرت هم از دوزخ بيرون نخواهد آمد. «لَهُمْ عَذابٌ مُقِيمٌ»
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا: به درستى كه آنانكه كافر شدند به پرستش اصنام و ملائكه و عجل و غير آن، لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً: اگر باشد آنچه در زمين است از صنوف اموال و املاك و امتعه، وَ مِثْلَهُ مَعَهُ: و مانند آن با او باشد يعنى دو مقابل آنچه در زمين است از نقد و جنس كافران را باشد، لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ: تا فدائى دهند و نفس خود را باز خرند به آن از عذاب روز رستخيز و قيامت ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ: قبول كرده نشود از ايشان، و همان عقوبت لازم آنها باشد وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ: و مر ايشان راست در آن روز عذابى دردناك كه آسمان و زمين تحمل آن را نتواند نمايد. تفسير شيخ ابو الفتوح قدّس اللّه سره: انس بن مالك روايت نموده كه حضرت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: روز قيامت كافر را گويند اگر ملك دنيا ترا بودى آيا فدا نمودى تا از اين عذاب نجات يابى؟ گويد: آرى، گويند: از تو كمتر از اين را خواستند و تو اجابت ننمودى. «1» تنبيه- بدانكه كفر عموميت دارد نسبت به انكار در توحيد الهى، و نبوت ختميه حضرت رسالت پناهى، و امامت خاصه امير المؤمنين عليه السّلام بعد از
«1» تفسير ابو الفتوح، جلد 4، صفحه 195.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 81
پيغمبر بلافاصله، و امامت ائمه از نسل آن حضرت كه به نص سبحانى معرفى شده‌اند.
ابن بابويه رحمه اللّه در رساله عقايد فرموده: هر كه دعوى امامت كند و امام نباشد ظالم و ملعون است، و هر كه امامت را به غير اهلش قائل شود ظالم و ملعون است.
و حضرت رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه انكار كند على عليه السّلام را بعد از من، انكار پيغمبرى من نموده؛ و هر كه انكار پيغمبرى من كند، انكار ربوبيت الهى نموده. و نيز اعتقاد ما در حق كسى كه انكار امامت امير المؤمنين عليه السّلام و امامان بعد از او كند، به منزله كسى باشد كه انكار پيغمبرى پيغمبران نموده، و كسى كه انكار يكى از امامان بعد از او را كند، مانند كسى است كه ايمان آورد به جميع انبيا ولى نبوت حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله را انكار كند.
و حضرت صادق عليه السّلام فرمود: منكر آخر ما مثل منكر اول ما است. و حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرمود: امامان بعد از من دوازده نفرند اول ايشان حضرت امير عليه السّلام و آخر آنها حضرت قائم عليه السّلام اطاعت ايشان اطاعت من، و معصيت ايشان معصيت من، هر كه انكار يكى از ايشان كند انكار من نموده. «1» حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر كه شك كند در كفر دشمنان ما و ستم كنندگان بر ما كافر است.
كلينى به سند معتبر روايت نموده: سه كس‌اند كه حق تعالى نظر رحمت در قيامت به ايشان ننمايد و عمل آنها را قبول نفرمايد و عذاب اليم برايشان خواهد بود: 1- كسى كه دعوى امامت كند و از جانب خدا منصوب نباشد. 2- كسى كه انكار كند امامى را كه از جانب خدا منصوب شده. 3- كسى كه گمان كند اين دو نفر ... در اسلام بهره دارند. «2»
همانا آنانكه كافر شدند اگر باشد مر ايشانرا آنچه در زمين است بتمامى و مانند آن باشد با آن تا فدا دهند بآن از عذاب روز رستخيز پذيرفته نشود از آنها و از براى آنها است عذابى دردناك.
بيان
تمام اموال دنيا بعلاوه يك برابر آن بر فرض از آن كسى باشد و خواسته باشد آن را بدهد براى نجات از آتش جهنم از او پذيرفته نميشود اگر كافر يعنى دشمن على (ع) باشد بروايت عياشى از صادقين عليهما السلام چنانچه در نفحات نقل نموده است كه آنها دشمنان على (ع) ميباشند و اين تمثيل براى آنستكه معلوم شود خلاصى از آتش براى كفار ممكن نيست و اگر دو برابر تمام اموال و امتعه و رياسات دنيوى را بكسى بدهند نبايد كافر بخدا و امير المؤمنين (ع) شود و اگر بشود مغبون است زيرا اگر داشته باشد ميدهد براى نجات ولى پذيرفته نميشود ..
لَو أَنَّ لَهُم لو امتناعيه است زيرا محال است كافر مالك باشد ما فِي الأَرض‌ِ جَمِيعاً ماء موصوله عموم دارد بخصوص بقرينه جميعا آنچه را که در باطن زمين است از جواهرات و معادن و فلزات و آنچه که در سطح زمين است از نباتات و جمادات و حيوانات و جبال و مزارع و انهار و بيوتات و قصور و اعتباريات از سلطنت و رياست و جاه و منصب و رتبه و مقام (و مثله معه) و مثل آنچه در زمين است که مقرون شود با آنچه در زمين است که فرض شود كره ديگري مثل كره ماه و باشد در او آنچه که در زمين است.
و الا ما تُقُبِّلَ مِنهُم (که مال تا لب گور است و بعد از آن اعمال) وَ لَهُم عَذابٌ أَلِيمٌ اينکه جمله رد بعض عرفاء صوفيه و شيخيه است که گفتند عذاب از ماده عذب است بمعني گوارا و اصحاب آتش پس از زمان كمي جسم آنها آتشي ميشود و از آتش لذت ميبرند که اگر آنها را از آتش خارج كنند اذيت ميشوند نظير ملائكه عذاب و عملجات جهنم و حيوانات جهنمي خداوند ميفرمايد عذاب اليم که آنها را متألم ميكند كُلَّما نَضِجَت جُلُودُهُم بَدَّلناهُم جُلُوداً غَيرَها لِيَذُوقُوا العَذاب‌َ نساء آيه 56، با اينكه ابتلاء ببلاء موجب التذاذ نميشود كسي که دائما گرفتار مرض باشد يا در چنگال ظالم باشد مرض و ظلم موافق طبع او نخواهد شد نعوذ باللّه من مضلات الفتن.
برگزیده تفسیر نمونه
(آيه 36)- در تعقيب آيه قبل كه به مؤمنان دستور تقوا و جهاد و تهيه وسيله مىداد، در اين آيه به عنوان بيان علت دستور سابق به سرنوشت افراد بىايمان و آلوده اشاره كرده، مىفرمايد: «افرادى كه كافر شدند اگر تمام آنچه روى زمين است و همانند آن را داشته باشند تا براى نجات از مجازات روز قيامت بدهند از آنها پذيرفته نخواهد شد و عذاب دردناكى خواهند داشت» (إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ ما تُقُبِّلَ
ج1، ص514
مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ).
تنها در پرتو ايمان و تقوا و جهاد و عمل مىتوان رهايى يافت.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
